Phương pháp tập luyện theo mẫu coggle

Dạy toán là một hoạt động khoa học cho học sinh trong đó giải toán là hình thức chủ yếu và điều quan trọng là phải hướng dẫn học sinh cách suy nghĩ, tìm tòi lời giải, rèn kỹ năng tính toán, kỹ năng suy luận lô gic, biết vận dụng toán học vào thực tế. Trong tiết luyện tập học sinh có điều kiện để thực hành, vận dụng các kiến thức đã học vào việc giải quyết các bài toán thực tế, các bài toán có tác dụng rèn luyện kỹ năng tính toán, rèn luyện các thao tác tư duy để phát triển năng lực sáng tạo sau này. Vì thế qua tiết luyện tập học sinh được nâng cao tính độc lập sáng tạo, hiểu bài sâu hơn, chắc hơn, năng lực tư duy và phẩm chất trí tuệ phát triển tốt hơn. Việc giải các bài toán trong tiết luyện tập là một hình thức tốt nhất để giáo viên kiểm tra học sinh và học sinh tự kiểm tra về năng lực, về mức độ tiếp thu và vận dụng kiến thức đã học.

Cơ sở thực tiển:

Trong thực tế một số năm trực tiếp giảng dạy môn Toán ở trường THCS bản thân tôi nhận thấy nhiều em chưa có phương pháp học tập khoa học. Mặt khác, dạy Toán theo yêu cầu của đổi mới phương pháp dạy học rất chú trọng đến thực hành. Thực hành toán học không chỉ là thực hiện các bài tập thực hành mà quan trọng là luyện tập kỹ năng tính toán, kỹ năng suy luận lô gic, vận dụng toán học vào thực tế. Một bộ phận không nhỏ học sinh không nắm chắc lý thuyết nên việc làm bài tập hết sức khó khăn, không được luyện nhiều bài tập nên không khắc sâu được lí thuyết. Về phía giáo viên, thực tế cho thấy nhiều giáo viên còn lúng túng khi dạy loại tiết học này nên hiệu quả tiết dạy chưa cao.

Chính vì các lý do trên tổ chúng tôi chọn chuyên đề: “Dạy tiết luyện tập môn Toán theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh THCS”

1. Mục đích thực hiện chuyên đề

Hoàn thiện, nâng cao đối với phần lý thuyết  của tiết học trước thông qua một số hệ thống bài tập đã được sắp xếp hợp lý theo kế hoạch lên lớp.

Rèn cho học sinh các kỹ năng giải toán, hình thành thuật toán dựa trên cơ sở nội dung lý thuyết đã học và phù hợp với trình độ tiếp thu của đại đa số học sinh của một lớp học thông qua một hệ thống câu hỏi, bài tập hoặc một chuyên đề về các bài tập đã được sắp xếp theo chủ ý của giáo viên. Thực chất là vận dụng lý thuyết để giải hệ thống bài tập nhằm hình thành một số kỹ năng cần thiết cho học sinh mà các kỹ năng này được dùng nhiều trong bài tập và thực tiễn.

1. Nội dung chuyên đề:

a, Cấu trúc về nội dung của tiết luyện tập

Phương án 1: Trước hết nhắc lại một cách có hệ thống các nội dung lý thuyết đã học, sau đó mở rộng phần lý thuyết ở mức độ phổ thông trong chừng mực cụ thể. Việc kiểm tra có thể có nhiều hình thức. Cho học sinh trình bày lời giải các bài đã làm ở nhà mà giáo viên đã quy định nhằm kiểm tra sự vận dụng lý thuyết trong giải toán của học sinh, kiểm tra kỹ năng giải toán, cách diễn đạt bằng lời và cách trình bày lời giải bài toán của học sinh.

Tiếp theo cho học sinh nhận xét bài làm của bạn. Sau khi học sinh đã nhận xét bài làm của bạn giáo viên cần chốt lại các vấn đề có tính chất giáo dục theo nội dung sau:

+ Khẳng định chỗ làm đúng, làm tốt của học sinh để động viên kịp thời.

+ Phân tích những sai lầm và nguyên nhân dẫn đến sai lầm.

+ Đưa ra cách giải ngắn gọn hơn, thông minh hơn, vận dụng lý thuyết linh hoạt hơn.

Cuối cùng cho học sinh làm một số bài tập mới nhằm đạt được một số yêu cầu sau:

Kiểm tra sự hiểu biết của học sinh phần lý thuyết mở rộng mà giáo viên đưa ra trong tiết luyện tập .

Rèn luyện các phẩm chất trí tuệ: Tính nhanh, tính nhẩm một cách thông minh, rèn luyện tính linh hoạt sáng tạo qua các cách giải khác nhau của mỗi bài toán, tính thuận nghịch của tư duy. Khắc sâu và hoàn thiện phần lý thuyết qua các bài tập có tính chất phản ví dụ, các bài tập có tính chất thực tế.

Thông qua bài tập hình thành phương pháp giải các dạng toán cụ thể . Chú ý có những bài tập giải mẫu, và có những bài tập chỉ gợi ý phương hướng giải vắn tắt hoặc lợi dụng các kết quả của bài làm ở trên để giải quyết.

Phương án 2: Trước hết cho học sinh trình bày lời giải các bài tập đã cho làm ở nhà để kiểm tra xem học sinh hiểu lý thuyết đến đâu? Kỹ năng vận dụng lý thuyết trong việc giải toán như thế nào? Học sinh đã mắc những sai lầm nào? Các sai lầm thường mắc phải? Cách trình bày diễn đạt lời giải một bài toán bằng ngôn ngữ toán học như thế nào? Thực chất đây là bước kiểm tra lại chất lượng học tập của học sinh một cách toàn diện về môn Toán cụ thể là tiết học Toán vừa qua.

Trên cơ sở đã nắm vững  những thông tin về các vấn đề nói ở trên giáo viên cần phải chốt lại các vấn đề có tính chất trọng tâm:

Nhắc lại một số vấn đề chủ yếu về lý thuyết mà học sinh chưa hiểu hoặc chưa hiểu sâu nên không vận dụng tốt vào việc giải các bài tập toán.

Chỉ ra những sai sót của học sinh nhất là các sai sót thường mắc phải của học sinh mà giáo viên tích luỹ được qua quá trình dạy học.

Hướng dẫn cho học sinh cách trình bày diễn đạt bằng lời nói, bằng ngôn ngữ Toán học, bằng ký hiệu Toán học….

Sau đó cho học sinh làm một số bài tập mới nhằm đạt được các yêu cầu sau:

Hoàn thiện lý thuyết. Khắc phục những sai lầm mà học sinh thường mắc phải. Rèn luyện các phẩm chất trí tuệ: Tính nhanh, tính nhẩm một cách thông minh, tính linh hoạt sáng tạo khi giải toán.

Rèn thuật toán cơ bản mà yêu cầu học sinh phải ghi nhớ trong quá trình học tập.

Rèn luyện cách phân tích nội dung bài toán để tìm phương hướng giải quyết bài toán.

Rèn luyện cách trình bày lời giải một bài toán bằng văn viết …

* Mỗi phương án đều có 3 phần chủ yếu là:

Hoàn thiện lý thuyết.

Rèn kỹ năng thực hành.

Phát huy được tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh.

2) Quy trình soạn bài và thực hiện tiết luyện tập toán trên lớp.

1. a)  Nghiên cứu tài liệu

Trước hết phải nghiên cứu phần lý thuyết đã học mà học sinh được học . Trong các nội dung lý thuyết phải xác định rõ ràng phần kiến thức cơ bản và trọng tâm. Kiến thức nâng cao mở rộng cho phép .

Bước tiếp theo là  nghiên cứu các bài tập trong SGK, SBT toán theo yêu cầu sau và tự mình phải giải quyết được các yêu cầu này:

Cách giải từng bài toán như thế nào?

Có thể giải bài toán này bằng cách nào?

Cách giải nào là cách giải thường gặp? Cách giải nào là cơ bản?

Ý đồ của tác giả đưa ra bài toán này để làm gì?

Mục đích và tác dụng của từng bài tập như thế nào?

1. b) Nội dung bài soạn:

* Nội dung bài soạn phải thể hiện được các  mục chủ yếu sau đây:

Mục tiêu của tiết luyện tập.

Cấu trúc của tiết luyện tập.

1. Giải pháp

a, Thiết kế bài dạy:

Khi thiết kế bài dạy giáo viên cần đầu tư thời gian cho việc nghiên cứu sách giáo khoa, các tài liệu, xác định chuẩn kiến thức cần đạt. Giáo viên cần nắm vững nội dung tiết dạy gồm những kiến thức nào cần được bổ sung, kỹ năng nào cần được rèn luyện, bài tập nào là trọng tâm, bài tập nào cần được đưa vào để nâng cao trình độ. Các bài tập đưa ra phải được chia thành những dạng bài và được phân bố theo cấp độ từ dễ đến khó. Khi soạn bài giáo viên cần nắm vững các đối tượng học sinh xây dựng hệ thống câu hỏi nhằm gieo tình huống, hướng dẫn từng bước cách giải quyết vấn đề phù hợp với từng đối tượng học sinh, Giáo viên cần dự kiến những câu trả lời của học sinh để từ đó có thể chủ động giải quyết các tình huống trong tiết dạy một cách hiệu quả.

b, Phương pháp phân tích để tìm lời giải.

Giáo viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực vào một kiến thức cơ bản nhất, một quy tắc tính toán, một quy tắc suy luận. Với hệ thống câu hỏi chọn lọc và phương pháp vấn đáp, gợi mở, giáo viên hướng dẫn học sinh tự nêu ra được sơ đồ giải quyết bài toán.

Giáo viên cần chú trọng phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ nhằm tiết kiệm thời gian, tạo không khí thi đua, tích cực làm việc của học sinh.

Phương pháp hiệu quả nhất trong việc tìm lời giải là phương pháp phân tích đi lên khi dạy học sinh giải bài tập hình học. Trong những tiết dạy mà lượng kiến thức nhiều, giáo viên hướng dẫn học sinh sơ đồ giải rồi yêu cầu học sinh về nhà giải tiếp.

c, Tạo động cơ ham muốn khám phá cách giải quyết vấn đề:

Giáo viên cần phải tạo cho học sinh động cơ ham muốn khám phá cách giải mới. Muốn vậy  giáo viên có thể dùng biện pháp lật ngược vấn đề, xét tính tương tự, giải quyết một mâu thuẩn của bài toán  hoặc xuất phát từ một nhu cầu thực tế. Giáo viên cần tập cho học sinh biết mở rộng bài toán, biết tìm mối liên hệ với các bài toán khác, học sinh biết ra các đề toán tương tự. Phương pháp hiệu quả nhất để tiến hành giải pháp này là dành một số thời gian thích hợp cho học sinh suy nghĩ, thảo luận theo nhóm học tập. Tuỳ vào nội dung từng bài để giáo viên chọn nhóm nhỏ hay nhóm nhiều học sinh để phối kết hợp giải quyết bài toán được hiệu quả. Học sinh có thể tự do tranh luận với nhau hoặc tranh luận trực tiếp với giáo viên về một vấn đề cần giải quyết.

Trong luyện tập  giáo viên cần cho điểm những bài giải chính xác, một ý tưởng sáng tạo nhằm động viên, khuyết khích học sinh tích cực suy nghĩ tìm tòi lời giải.

d, Hướng dẫn cách trình bày bài giải:

Giáo viên cần hướng dẫn học sinh trình bày lời giải theo quy tắc của từng dạng bài,

thứ tự của từng phép tính hoặc dùng các căn cứ của đề bài để lập luận giải quyết bài toán. Giáo viên cần tăng cường bài giải mẫu, hướng dẫn cách trình bày rỏ ràng, chính xác, lập luận có căn cứ. Trong quá trình dạy-học chỉnh sửa ngay những chổ sai sót, những lỗi học sinh mắc phải khi nói, khi viết.

e, Tiến hành theo qui trình của một tiết luyện tập:

Kiểm tra miệng nên kết hợp lí thuyết với bài tập nhằm mục đích tiết kiệm thời gian.

Học sinh cần được vận dụng kiến thức vừa học vào bài tập cụ thể. Trong phần chữa bài tập cần kết hợp nhiều học sinh trình bày bài giải cùng lúc để giải quyết nhiều bài tập nhằm tiết kiệm thời gian.

Học sinh được tự do nhận xét lời giải của bạn, tự cho điểm lẫn nhau, dựa vào đó để giáo viên đánh giá học sinh chính xác, khách quan.Giáo viên đưa ra các dạng bài có trong thiết kế. Trong quá trình giảng dạy cần chú trọng đến kỹ năng tính toán, kỹ năng suy luận. Giáo viên đưa ra lời giải mẫu và các bài tập mới, có thể là loại bài tương tự sách giáo khoa cho đối tượng học sinh trung bình, bài tập mở cho học sinh khá giỏi, bài tập tổng hợp hệ thống kiến thức cho tất cả ba đối tượng học sinh.

Phần củng cố giáo viên cho học sinh nêu lên các kiến thức cơ bản, kiến thức cần nhớ, kỹnăng nào cần rèn luyện, phương pháp giải bài toán.

Những bài tập yêu cầu học sinh cần lựa chọn cẩn thận nhằm củng cố nội dung vừa học. Giáo viên cần có sự gợi ý cho những bài tập khó.

KẾT LUẬN

Để tiết dạy luyện tập môn Toán nhằm tích cực hóa hoạt động của học sinh cần thực hiện các biện pháp sau:

– Thiết kế bài dạy phải có sự đầu tư, phân loại bài tập theo dạng toán có thuật giải và loại không có thuật giải. Phân loại theo mức độ phát triển năng lực tư duy.

– Sử dụng phương pháp dạy học tích cực: Phương pháp vấn đáp gợi mở, phương pháp hợp tác trong nhóm nhỏ, phương pháp dạy nêu vấn đề, lật ngược vấn đề  phù hợp từng nội dung bài toán.

– Giáo viên cần phải tạo cho học sinh động cơ ham muốn khám phá cách giải mới. Hãy để HS có thời gian làm quen với bài toán, nghiên cứu tìm tòi lời giải bài toán và để HS hưởng niềm vui khi tự mình tìm ra chìa khoá lời giải.

– Đừng biến tiết luyện tập thành tiết chữa bài tập. Tiết luyện tập phải là tiết dạy cách suy nghĩ giải toán. Chọn một số lượng bài vừa đủ để có điều kiện khắc sâu kiến thức được vận dụng và phát triển các năng lực tư duy cần thiết trong giải Toán. Trong tiết luyện tập có bài giải chi tiết, có bài giải vắn tắt.

Trong quá trình viết chuyên đề do thời gian còn hạn nên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong đ­ược sự  đóng góp ý kiến xây dựng của các Thầy giáo – cô giáo trong HĐSP nhà tr­ường để chuyên đề đư­ợc hoàn thiện hơn.