Kẻ tám lạng người nửa cân là gì năm 2024

Tóm lại là 8 lạng có bằng 0,5kg không, sao các cụ cứ bảo "Kẻ 8 lạng, người nửa cân"?

Thứ tư, ngày 14/04/2021 20:31 PM (GMT+7)

Chúng ta thường nghe ông bà, bố mẹ nói câu "Kẻ 8 lạng, người nửa cân" mỗi khi so sánh sự giống nhau của hai sự vật, sự việc hay con người nào đó. Tuy nhiên, có đúng 8 lạng bằng 0,5kg không nhỉ?

Kho tàng ca dao, tục ngữ, thành ngữ Việt Nam rất phong phú và đa dạng, được áp dụng rộng rãi trong lời ăn tiếng nói hằng ngày. Tuy nhiên, có những câu khiến cho người đời sau cảm thấy khó hiểu như câu "Kẻ 8 lạng, người nửa cân".

Câu nói này ý chỉ sự tương đồng, không bên nào kém bên nào. Chúng ta có thể nghe thấy câu nói này khi người khác nói đến 2 đối thủ trong một cuộc thi đấu nào đó, nhan sắc của 2 cô gái hay ý tiêu cực là thủ đoạn của 2 người trong một đấu trường chiến đấu.

Nhưng tại sao lại thế, trong khi hệ thống đo lường quốc tế quy định 1 cân (kg) tương đương với 10 lạng (100kg). Nếu vậy thì làm sau mà 8 lạng lại bằng 0.5kg được. Có phải các cụ tính toán sai hay không. Thực tế là như thế nào, ai đúng ai sai đến nay vẫn còn là đề tài khiến không ít người đem ra tranh luận.

Ảnh minh họa.

Theo Từ điển Tiếng Việt, đúng là 5 lạng bằng nửa cân. Nhưng cũng không có nghĩa là người xưa đã nhầm. Vấn đề là câu thành ngữ này không được áp dụng với hệ thống đo lường quốc tế, mà chỉ áp dụng với cân tiểu ly hay còn gọi là "cân tạ".

Cân tiểu ly là loại cân người xưa thường sử dụng để đo các vị thuốc Bắc hoặc kim loại quý. Theo quy ước của loại cân này, 16 lạng mới bằng 1 cân (cân này bằng 0,605kg). Như vậy, 1 lạng cân ta sẽ tương đương với 37,8g và nửa cân sẽ bằng đúng 8 lạng.

Một thắc mắc nữa là tại sao người xưa lại quy định 16 lạng là 1kg vì, người cổ đại quan sát trên bầu trời thấy các chòm sao như Bắc Đẩu thất tinh (7 ngôi sao), Nam Đẩu lục tinh (6 ngôi sao) và bên cạnh có 1 chòm 3 sao Phúc Lộc Thọ. Như vậy có 16 ngôi sao nên người xưa đã quyết định quy đổi 1kg bằng 16 lạng.

Tuy nhiên, trong ý nghĩa sâu xa của câu nói này cũng muốn răn dạy người đời nên sống ngay thẳng, đừng là việc xấu xa để đến mức người khác nói mình như thế.

Cũng như làm ăn buôn bán đúng tâm, đúng người, không nên cân điêu, cân thiếu sẽ ảnh hưởng đến phúc đức đời sau của con cái. Câu nói này cũng khiến chúng ta nghĩ đến câu chuyện Cái cân thủy ngân và quả báo cho những người làm ăn buôn bán thất đức.

Mời các bạn đồng hành cùng báo Dân Việt trên mạng xã hội Facebook để nhanh chóng cập nhật những tin tức mới và chính xác nhất.

"Kẻ 8 lạng, người nửa cân" ban đầu có nguồn gốc từ cuốn sách lịch sử Thiền Phật giáo. Nhưng tại sao "nửa cân" và "8 lạng" có thể giống nhau? Điều này có liên quan đến đơn vị trọng lượng trong thời kì cổ đại. Cân thời cổ đại sử dụng có quy định là 16 lạng bằng một cân, vì thế nửa cân mới bằng 8 lạng.

Ai là người đầu tiên quy định 16 lạng mới bằng 1 cân?

Vấn đề này phải bắt đầu từ Tần Thủy Hoàng. Trước thời nhà Tần, đơn vị tiền tệ và đơn vị đo trọng lượng ở các quốc gia không được thống nhất, giao dịch giữa thương nhân và người dân ở các quốc gia khác nhau không được thuận tiện. Sau khi nhà Tần thống nhất sáu nước, Tần Thủy Hoàng hạ lệnh thống nhất các cân đo, tể tướng Lý Sĩ chịu trách nhiệm soạn thảo văn kiện. Vào thời điểm đó, tiêu chuẩn đo lường cơ bản đã được xác định, nhưng Tể tướng Lý không thể quyết định làm thế nào để xác định tiêu chuẩn của "sự cân bằng", vì vậy ông đã đến hỏi ý kiến ​​của Hoàng đế Tần Thủy Hoàng. Sau đó Tần Thủy Hoàng đã thêm ba vạch khắc tương ứng với tam tinh “Phúc Lộc Thọ”, thành ra 16 vạch khắc tương đương 16 lạng thì bằng 1 cân.

Ngoài ra còn có một giải thích khác cho điều này . Đó là vì người xưa rất mê tín và tin vào triết lý “sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên”. Mọi người tin rằng vũ trụ là tự nhiên. Đó là một thế giới lớn, và con người là một thế giới nhỏ. Về bản chất, con người và thiên nhiên có mối liên hệ với nhau, vì vậy mọi công việc của con người cần tuân theo quy luật tự nhiên để đạt được sự hài hòa giữa con người và tự nhiên. Đây là điều mà Lão Tử đã nói: "Con người thuận theo đất, đất thuận theo trời, trời thuận theo đạo, Đạo thuận theo tự nhiên."

Người cổ đại quan sát trên bầu trời thấy các chòm sao như Bắc Đẩu thất tinh (7 ngôi sao), Nam Đẩu lục tinh (6 ngôi sao) và bên cạnh có 1 chòm 3 sao Phúc Lộc Thọ. Như vậy có 16 ngôi sao nên người xưa đã quyết định quy đổi 1kg bằng 16 lạng.

Bắc Đẩu, Nam Đẩu Bội Tinh và ba sao Phù, Lục và Thọ tạo thành 16 ngôi sao, khuyên những người kinh doanh phải trung thực, không thể trái với lương tâm mà làm những chuyện tổn hại lợi ích của người khác. Nếu như cân thiếu cho người ta thì sẽ bị tổn hại âm đức, trong đó thiếu một lạng gọi là “Tổn phúc”, thiếu hai lạng gọi là “Tổn lộc”, thiếu ba lạng gọi là “Tổn thọ”.

Có thể thấy cổ nhân đã sáng tạo ra 16 lạng và 16 vạch khắc trên cân đòn, tác dụng của chúng không phải chỉ để cân đo trọng lượng của vật thể, mà còn để cân đo lòng người. Bất luận là người dùng cân hay làm cân đều phải công chính, công bằng, công đạo. Chiếc cân đòn này có thể cân được sự thành tín, chính nghĩa của con người, đó chính là nội hàm được truyền thừa trong văn hoá truyền thống mấy ngàn năm.

Tại sao lại gọi kẻ 8 lạng người nửa cân?

Tại sao lại nói 'Kẻ tám lạng, người nửa cân'? Lý giải cho câu nói này là do, cái cân mà người cổ đại sử dụng có quy định 16 lạng (cân thập lục) được tính là một cân. Cho nên, nửa cân và tám lạng thực chất là bằng nhau. Cân thập lục cũng được gọi là cân ta để phân biệt với cân tây.

Tam Lang là bao nhiêu cân?

Làm sao 8 lạng lại bằng 0,5 kg được, phải là 5 lạng bằng nửa cân mới đúng chứ? Theo, hệ thống đo lường quốc tế quy định 1 cân (1 kg) tương đương đương với 10 lạng (1 lạng \= 100g).

Nửa cân ngày xưa là bao nhiêu gam?

Thực tế nếu theo quy định của hệ thống đo lường quốc tế hiện nay thì 1 cân tức là 1kg phải tương đương với 10 lạng nghĩa là 1000 gam. Điều này có nghĩa là nửa cân sẽ là 5 lạng và phải tương đương là 500 gam chứ không phải 8 lạng (800g) như câu nói trên.