Khí oxy và hơi nước có vai trò gì đối với tự nhiên trên Trái Đất

Câu hỏi: Vai trò của hơi nước trong không khí?

Trả lời:

Vai trò của hơi nước trong không khí: Là nguồn gốc sinh ra các hiện tượng như mây, mưa, sương mù.

Sau đây, mời bạn đọc cùng với Top lời giải tìm hiểu thêm về hơi nước qua bài viết dưới đây.

1. Hơi nước là gì?

Hơi nướclà trạng thái khí củanước. Nó là một trong nhữngphacủa nước trongthủy quyển.Hơinước sinh ra từ quá trìnhbay hơihoặcsôicủa nước lỏng hoặc từthăng hoacủabăng. Không như những trạng thái khác của nước, hơi nước là trong suốt, không nhìn thấy được.Dưới điều kiện khí quyển điển hình, hơi nước liên tục sinh ra từ sự bay hơi hayngưng tụthành nước. Nó nhẹ hơn không khí và kích hoạt những dòngđối lưudẫn đến hình thành các đámmây.

Là một thành phần của thủy quyển và chu trình thủy văn của Trái đất, hơi nước có nhiều trongbầu khí quyển của Trái đất, nơi nó hoạt động như mộtkhí nhà kínhmạnh nhất, mạnh hơn các khí khác nhưcarbon dioxidevàmethane. Sử dụng hơi nước, nhưhơi nước, rất quan trọng để nấu ăn, và là một thành phần chính trong hệ thống sản xuất và vận chuyển năng lượng kể từcuộc cách mạng công nghiệp.

Hơi nước là một thành phần khí quyển tương đối phổ biến, có mặt ngay cả trongkhí quyển Mặt Trờicũng như mọi hành tinh trongHệ Mặt Trờivà nhiềuvật thể thiên vănbao gồmvệ tinh tự nhiên,sao chổivà thậm chí cả cáctiểu hành tinhlớn. Tương tự như vậy, việc phát hiện hơi nướcngoàihệ mặttrờisẽ cho thấy sự phân bố tương tự trong các hệ hành tinh khác. Hơi nước có ý nghĩa ở chỗ nó có thể là bằng chứng gián tiếp hỗ trợ sự hiện diện của nước lỏng ngoài Trái đất trong trường hợp của một số vật thể khối lượng cỡ hành tinh.

2. Phân loại hơi nước

Hơi nước gồm hai loại là hơi nước bão hoà và hơi nước quá nhiệt

a. Hơi nước bão hoà

Hơi bão hoà (Sturated Steam) hay còn udodwjc gọi hơi nước bão hoà. Khi nước lạnh được đun sôi bằng một nguyên liệu đốt bất kỳ, thì nước lạnh được nóng dần lên và khi đạt được điểm sôi, nhiệt độ của nước không còn tăng được nữa. Khi đó nước sẽ chuyển hoá từ trạng thái nước nóng sang trạng thái hơi bằng hình thức bay hơi. Người ta gọi đó là hơi bão hoà.

Hơi bão hoà là trạng thái nhiệt độ và áp suất mà trong đó cả hơi nước và nước có thể cùng tồn tại, đó là khi tốc độ hoá hơi nước bằng với tốc độ ngưng tụ, người ta dọi đó là hơi nước bão hoài.

Phân loại hơi nước bão hoà:

- Hơi bão hoà khô: là hơi nước ở trạng thái hoá hơi hoàn toàn mà chỉ cần giảm nhiệt độ hoặc tăng áp suất thì hiện tượng ngưng tụ hơi nước xảy ra.

-Hơi bão hoà ẩm: là hơi mà trong thể tích của nó còn chứa những giọt nước nhỏ. Khi đó hơi nước ở trạng thái hỗn hợp 2 pha: hơi và lỏng (nước)

Ứng dụng của hơi bão hoà

Với chi phí đầu tư hợp lý, giá rẻ. Hơi được ứng dụng rộng rãi trong các nhà máy công nghiệp như nhà máy hoá chất, đường, rượu, bia, nước giải khát, thuốc lá, dệt, giấy, chế biến thực phẩm… hơi nước phục vụ cho các quá trình công nghiệp như đun nấu, chưng cất các dung dịch, cô đặc và sấy sản phẩm…

b. Hơi quá nhiệt

Hơi quá nhiệt (Superheated Steam) hay còn gọi là hơi nước quá nhiệt là hơi nước có cùng áp suất với hơi bão hoà nhưng có nhiệt độ lớn hoặc là hơi nước có cùng nhiệt độ với hơi bão hoà nhưng có áp suất nhỏ hơn.

Hơi nước quá nhiệt được tạo ra bằng cách gia nhiệt cho hơi bão hoà để hơi này vượt ra khỏi điểm bão hoà khô. Việc này khiến hơi nước có nhiệt độ cao hơn, mật đội hơi thấp hơn so với điểm bão hoà trong cùng môi tường áp suất. Hơi nước quá nhiệt thường sử dụng trong các ứng dụng truyền động như tuabine.

Ứng dụng của hơi quá nhiệt:

Hơi quá nhiệt đắt tiền hơn so với hơi bão hoà do phải dùng nguồn nhiệt ngoài để gia nhiệt. Hơi hoàn toàn khô, nhiệt độ cao nên hao mòn thiết bị, ống dẫn cao hơn.

Hơi quá nhiệt thường được dùng trong hệ thống vận hành tuabine hơi trong các nhà máy nhiệt điện, nhà máy đồng phát (vừa phát hơi vừa phát điện) như các nhà máy đường, giấy… Vì tuabine hơi chạy ở tốc độ quay cao nên chỉ cần một lượng nước nhỏ có thể làm mất cân bằng các cánh ly tâm và khiến chúng hư hỏng nên tuabine hơi yêu cầu hơi phải hoàn toàn khô.

3. Thuộc tính của hơi nước

a. Bay hơi

Bất cứ khi nào một phân tử nước rời khỏi bề mặt và khuếch tán vào một chất khí xung quanh, nó được cho là đãbay hơi. Mỗi phân tử nước chuyển đổi giữa trạng thái liên kết nhiều hơn (lỏng) và trạng thái ít liên kết hơn (hơi / khí) sẽ thực hiện thông qua sự hấp thụ hoặc giải phóngđộng năng. Phép đo tổng hợp của sự truyền động năng này được định nghĩa là nhiệt năng và chỉ xảy ra khi có sự khác biệt về nhiệt độ của các phân tử nước. Nước lỏng trở thành hơi nước sẽ mang theo một lượng nhiệt, trong một quá trình gọi làlàm mát bay hơi.Lượng hơi nước trong không khí quyết định tần suất các phân tử quay trở lại bề mặt. Khi xảy ra hiện tượng bốc hơi ròng, phần nước sẽ trải qua quá trình làm mát thực liên quan trực tiếp đến việc mất nước.

Tại Hoa Kỳ, Cơ quan Thời tiết Quốc gia đo tốc độ bốc hơi thực tế từ một bề mặt nước mở "chảo" được tiêu chuẩn hóa ngoài trời, tại các địa điểm khác nhau trên toàn quốc. Những người khác cũng làm như vậy trên khắp thế giới. Dữ liệu của Hoa Kỳ được thu thập và tổng hợp thành bản đồ bốc hơi hàng năm.Các phép đo nằm trong khoảng từ dưới 30 đến hơn 120inch mỗi năm. Các công thức có thể được sử dụng để tính tốc độ bay hơi từ bề mặt nước như bể bơi.Ở một số quốc gia, tốc độ bay hơi của nước vượt xa tốc độkết tủa.

Làm mát bay hơi bị hạn chế bởi cácđiều kiện khí quyển.Độ ẩmlà lượng hơi nước trong không khí. Hàm lượng hơi của không khí được đo bằng các thiết bị được gọi làẩm kế. Các phép đo thường được biểu thị bằngđộ ẩm cụ thểhoặcđộ ẩm tương đốiphần trăm. Nhiệt độ của khí quyển và bề mặt nước xác định áp suất hơi cân bằng; Độ ẩm tương đối 100% xảy ra khi áp suất riêng phần của hơi nước bằng áp suất hơi cân bằng. Điều kiện này thường được gọi là bão hòa hoàn toàn. Độ ẩm dao động từ 0gam trên mét khối trong không khí khô đến 30gam trên mét khối (0,03 oz trên foot khối) khi hơi bão hòa ở 30°C.

b. Thăng hoa

Thăng hoalà quá trình các phân tử nước trực tiếp rời khỏi bề mặt của băng mà không trở thành nước lỏng. Sự thăng hoa là nguyên nhân dẫn đến sự biến mất chậm giữa mùa đông của băng và tuyết ở nhiệt độ quá thấp để gây tan chảy.Nam Cựccho thấy hiệu ứng này ở một mức độ độc đáo vì cho đến nay nó là lục địa có tỷ lệ mưa thấp nhất trên Trái đất. Kết quả là, có những khu vực rộng lớn nơi các lớp tuyếthàng nghìnnăm tuổi đã thăng hoa, để lại bất kỳ vật liệu không bay hơi nào mà chúng chứa đựng. Điều này cực kỳ có giá trị đối với một số ngành khoa học, một ví dụ ấn tượng là việc thu thập cácthiên thạchcòn lại trên bề mặt Trái Đất với số lượng vô cùng nhiều và ở trạng thái bảo quản tuyệt vời.

Sự thăng hoa rất quan trọng trong việc chuẩn bị một số lớp mẫu vật sinh học đểquét kính hiển vi điện tử. Thông thường, các mẫu vật được chuẩn bị bằng phương phápđông lạnh và đứt gãy đông lạnh, sau đó bề mặt vỡ được khắc bằng đông lạnh, bị ăn mòn khi tiếp xúc với chân không cho đến khi nó hiển thị mức độ chi tiết cần thiết. Kỹ thuật này có thể hiển thị các phân tử protein, cấu trúcbào quanvàlớp kép lipidvới mức độ biến dạng rất thấp.

c. Ngưng tụ

Hơi nước sẽ chỉ ngưng tụ trên bề mặt khác khi bề mặt đó mát hơn nhiệt độđiểm sương, hoặc khi vượt quátrạng thái cân bằng hơi nướctrong không khí. Khi hơi nước ngưng tụ trên một bề mặt, bề mặt đó sẽ xảy ra hiện tượng nóng lên. Phân tử nước mang theo nhiệt năng. Đến lượt mình, nhiệt độ của khí quyển giảm nhẹ.Trong khí quyển, sự ngưng tụ tạo ra mây, sương mù và lượng mưa (thường chỉ khi được tạo điều kiện bởicác hạt nhân ngưng tụ mây). Điểmsươngcủa một lô không khí là nhiệt độ mà nó phải nguội trước khi hơi nước trong không khí bắt đầu ngưng tụ. Sự ngưng tụ trong khí quyển tạo thành các giọt mây.

Ngoài ra, sự ngưng tụ thực của hơi nước xảy ra trên các bề mặt khi nhiệt độ của bề mặt bằng hoặc thấp hơn nhiệt độ điểm sương của khí quyển.Sự ngưng kếtlà một quá trình chuyển pha tách biệt với sự ngưng tụ dẫn đến sự hình thành nước đá trực tiếp từ hơi nước.Băng giávà tuyết là những ví dụ về sự ngưng kết.

Có một số cơ chế làm mát xảy ra hiện tượng ngưng tụ:

- Mất nhiệt trực tiếp bằng dẫn truyền hoặc bức xạ.

- Làm mát do giảm áp suất không khí xảy ra khi không khí nâng lên, còn được gọi làlàm mát đoạn nhiệt. Không khí có thể được nâng lên bởi các ngọn núi, làm lệch hướng không khí lên trên, bằng đối lưu, và bởi các mặt trước lạnh và ấm.

- Làm mát hoạt tính - làm mát do chuyển động ngang của không khí.

d. Phản ứng hoá học

Một số phản ứng hóa học tạo thành nước như là một sản phẩm. Nếu các phản ứng xảy ra ở nhiệt độ cao hơn điểm sương của không khí xung quanh, nước sẽ được hình thành ở dạng hơi và làm tăng độ ẩm cục bộ, nếu dưới điểm sương sẽ xảy ra hiện tượng ngưng tụ cục bộ. Các phản ứng điển hình dẫn đến hình thành nước là đốt cháyhydrohoặchydrocarbontrong không khí hoặc hỗn hợp khí có chứaoxykhác, hoặc là kết quả của phản ứng với chất oxy hóa.

Theo cách tương tự, các phản ứng hóa học hoặc vật lý khác có thể diễn ra khi có hơi nước dẫn đến hình thành các hóa chất mới nhưgỉsắt hoặc thép, xảy ra quá trình trùng hợp (một số bọtpolyurethanevàkeo cyanoacrylatephản ứng khi tiếp xúc với độ ẩm không khí) hoặc các dạng thay đổi chẳng hạn như trong đó hóa chất khan có thể hấp thụ đủ hơi để tạo thành cấu trúc tinh thể hoặc làm thay đổi cấu trúc hiện có, đôi khi dẫn đến thay đổi màu sắc đặc trưng có thể được sử dụng để đo lường.

4. Phương pháp đo lường hơi nước

Việc đo lượng hơi nước trong môi trường có thể được thực hiện trực tiếp hoặc từ xa với các mức độ chính xác khác nhau. Các phương pháp từ xa như vậy có thể hấp thụ năng lượng điện từ của các vệ tinh trên bầu khí quyển hành tinh. Phương pháp trực tiếp có thể sử dụng đầu dò điện tử, nhiệt kế được làm ẩm hoặc vật liệu hút ẩm để đo những thay đổi về tính chất vật lý hoặc kích thước.

5. Những đại lượng đặc trưng của hơi nước

a. Độ khô

Độ khô (x) là tỷ số giữa lượng hơi nước bão hoà khô trong hơi bão hoà ẩm

x = mk/ma = mk/ (mk+ mn)

- mk là lượng hơi bão hoà khô trong hơi bão hoà ẩm

-ma là lượng hơi bão hoà ẩm

-mn là lượng nước có trong hơi bão hoà ẩm

Như vậy, với hơi nước bão hoà khô và hơi quá nhiệt có độ khô x = 1, nước và nước sôi có độ khô x = 0, còn hơi bão hoà ẩm có độ khô trong khoảng 0

Ngược với khái niệm độ khô là khái niệm độ ẩm (y):

Y = mn/ma = mn/(mk + mn)

Như vậy: x + y = 1

b. Nhiệt ẩn hoá hơi

Nhiệt ẩn hoá hơi (r) là lượng nhiệt cung cấp để đưa 1kg nước sôi hoàn toàn thành hơi bão hoà khô.