Cảm nhận của em về ý nghĩa của sự chia sẻ trong bài Gió lạnh đầu mùa

Câu hỏi: Nội dung chính của Gió lạnh đầu mùa?

Trả lời:

Sơn và Lan là hai chị em sinh ra trong một gia đình khá giả. Không giống như những đứa trẻ có điều kiện khác, hai chị em Sơn, Lan luôn hòa đồng, gần gũi với những đứa trẻ nghèo cùng phố huyện. Vào một ngày trời chuyển lạnh, hai chị em mặc áo ấm ra chợ chơi thấy Hiên – cô bé hàng xóm đang co ro bên cột quán với manh áo mong manh, rách tả tơi. Thấy vậy, hai chị em bèn đem tặng Hiên chiếc áo bông cũ. Chính chiếc áo bông ấy đã thắp sâng tình yêu thương, sưởi ấm cho Hiên cũng như những đứa trẻ nghèo nơi đây qua mùa đông giá rét.

Câu chuyện đã để lại dư âm trong lòng độc giả, khiến độc giả vừa thấm thía nỗi khổ đau, bất hạnh, hoàn cảnh éo le của những con người nghèo khổ, vừa cảm nhận sâu sắc tình người ấm nồng, cao quý, thiêng liêng; từ đó thêm trân trọng cuộc sống này hơn.

Cùng Top lời giải tìm hiểu thêm về tác phẩm gió lạnh đầu mùa nhé!

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

Thạch Lam (1910 - 1942)

-Tên khai sinh: Nguyễn Tường Vinh.

-Quê quán: Hà Nội, lúc nhỏ ở quê ngoại Cẩm Giàng, Hải Dương.

- Truyện ngắn của ông giàu cảm xúc, lời văn bình dị và đậm chất thơ. Nhân vật chính thường là những con người bé nhỏ, cuộc sống nhiều vất vả, cơ cực mà tâm hồn vẫn tinh tế, đôn hậu.

Thạch Lam là một cây viết xuất sắc thuộc nhóm Tự lực văn đoàn. Truyện ngắn của ông không đi vào những chi tiết xung đột, mâu thuẫn mà để lại ấn tượng trong lòng người đọc với lối kể chuyện nhẹ nhàng, tâm tình xung quanh cuộc đời của những con người bần hàn, tội nghiệp.

2. Tác phẩm

- Là một trong những truyện ngắn xuất sắc viếtvề đề tài trẻ em của Thạch Lam.

-Bố cục: 3 phần.

+ Phần 1 (Từ đầu đếnrơm rớm nước mắt): Cảnh sinh hoạt trong gia đình Sơn ngày gióđầu mùa.

+ Phần 2 (Tiếp đếnấm áp vui vui): Cảnh hai chị emSơn cùng vui chơi và chia sẻ áo ấm cho Hiên.

+ Phần 3 (Còn lại): Sự lo lắng của Sơn và cảnhmẹ Hiên trả lại áo.

II. Ý nghĩa nhân văn trong Gió lạnh đầu mùa

Nhà văn kể nhưng không chỉ dừng lại ở việc kể. Thạch Lam kể về số phận của những con người nghèo đói nhưng không quên thắp lên ngọn lửa ấm áp của tình người yêu thương. Trong cảnh cơ cực và bần hàn không tả xiết ấy, vẫn có những đứa trẻ tốt bụng biết nhường bạn manh áo ấm.

Đâu đó, len lỏi trong những ánh mắt vô tâm vô hồn, vẫn có nỗi day dứt của người đàn ông đã vô cớ nóng giận với bác phu xe nghèo khổ. Cái giết chết con người không phải nghèo đói, mà là nỗi ân hận day dứt theo người ta tới cuối cuộc đời.

Truyện làm ta buồn vì những đứa con vô tâm nhưng cũng sưởi ấm lòng ta khi nhắc đến những người thân nơi làng quê luôn trông mong, yêu thương chân thành những đứa con nơi phố thị ấy. Giữa cảnh nổi trôi của cuộc đời vô định, chỉ một chút tình thương cũng làm ta thấy thật ấm lòng.

III. Bài văn mẫu phân tích tác phẩm

Thạch Lam là nhà văn tiêu biểu thuộc nhóm Tự lực văn đoàn. Truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa là một truyện ngắn xuất sắc của ông viết về đề tài trẻ em.

Truyện bắt đầu bằng khung cảnh của buổi sáng mùa đông được nhà văn khắc họa tinh tế. Chỉ sau một đêm mưa rào, trời bắt đầu nổi gió bấc, rồi cái lạnh ở đâu đến khiến con người tưởng rằng mình đang ở giữa mùa đông rét mướt. Sơn tung chăn tỉnh dậy, cậu thấy mọi người trong nhà, mẹ và chị đã trở dậy, ngồi quạt hỏa lò để pha nước chè uống. Mọi người đều “đã mặc áo rét cả rồi”. Ở ngoài sân “Gió vi vu làm bốc lên những màn bụi nhỏ, thổi lăn những cái lá khô lạo xạo. Bầu trời không u ám, toàn một màu trắng đục”. Những cây lan trong chậu “lá rung động và hình như sắt lại vì rét”. Và sơn cũng thấy lạnh, cậu vơ vội cái chăn trùm lên đầu rồi gọi chị.

Mẹ Sơn đã bảo Lan - chị gái của Sơn vào buồng lấy thúng áo ra. Mẹ Sơn lật cái vỉ buồm, lục đống quần áo rét. Bà giơ lên một chiếc áo bông cánh xanh đã cũ nhưng còn lành. Đó chính là chiếc áo của Duyên - đứa em gái đáng thương của Sơn đã mất năm lên bốn tuổi. Người vú già đã “với lấy cái áo lật đi lật lại ngắm nghía, tay mân mê các đường chỉ”. Khi nghe mẹ nhắc về em gái, Sơn cũng cảm thấy “nhớ em, cảm động và thương em quá”. Cậu xúc động khi thấy mẹ “hơi rơm rớm nước mắt”. Chiếc áo bông chính là kỉ vật gợi nhớ về người em gái đã mất với biết bao tình yêu thương sâu sắc.

Sau khi mặc xong áo ấm, chị em Sơn đi ra chợ chơi.Thằng Cúc, thằng Xuân, con Tí, con Túc - những đứa trẻ em nghèo khổ vẫn phải mặc những bộ quần áo nâu bạc đã rách vá nhiều chỗ. Môi chúng nó “tím lại”, chỗ áo quần rách “da thịt thâm đi”. Gió lạnh thổi đến, chúng nó lại “run lên, hai hàm răng đập vào nhau”. Khi nhìn thấy Sơn và Lan trong những bộ quần áo ấm áp, chúng cảm thấy xuýt xoa, ngưỡng mộ. Hai chị em Sơn tỏ ra thân thiết với chúng chứ không khinh khỉnh như các em họ của Sơn.

Và đặc biệt là khi Lan nhìn thấy Hiên đang đứng “co ro” bên cột quán, trong gió lạnh chỉ mặc có manh áo “rách tả tơi”, “hở cả lưng và tay”. Cả hai chị em đều cảm thấy thương xót cho con bé. Sơn chợt nhớ ra mẹ cái Hiên rất nghèo, nhớ đến em Duyên ngày trước vẫn cùng chơi với Hiên ở vườn nhà. Một ý nghĩ tốt thoáng qua trong tâm trí Sơn - đó là đem chiếc áo bông cũ của em Duyên cho Hiên. Nghĩ vậy, cậu đã nói với chị gái của mình, nhận được sự đồng tình của chị. Chị Lan đã “hăm hở” chạy về nhà lấy áo. Còn Sơn thì đứng yên lặng đợi chờ, trong lòng tự nhiên thấy “ấm áp vui vui”. Cái áo cũ mà chị em Sơn đem cho Hiên thể hiện tấm lòng nhân hậu của hai đứa trẻ.

Về đến nhà, hai chị em Sơn lo lắng khi người vú già biết mẹ đã biết chuyện hai chị em lén mang áo cho Hiên. Sơn cảm thấy lo lắng, sợ hãi và sang nhà tìm Hiên để đòi lại áo. Nhưng đó là một phản ứng bình thường của một đứa trẻ khi mắc lỗi và bị phát hiện. Đến khi trở về nhà, chị em Sơn vô cùng ngạc nhiên khi thấy mẹ con cái Hiên đang ở nhà mình. Mẹ Hiên đem chiếc áo bông đến trả mẹ của Sơn. Có thể thấy dù sống khó khăn, khổ cực nhưng bà vẫn giữ vững phẩm chất tốt đẹp: “Đói cho sạch, rách cho thơm”. Còn người mẹ của Sơn, sau khi nghe rõ việc, bà đã cho mẹ của Hiên mượn năm hào về may áo ấm cho con. Điều đó thể hiện mẹ Sơn là một người trái tim nhân hậu. Sau khi mẹ con Hiên về, mẹ Sơn không tức giận, đánh mắng con mà còn “vẫy hai con lại gần, rồi âu yếm”. Đó chính là tấm lòng vị tha cũng như giàu lòng yêu thương của người mẹ.

Truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa” nhẹ nhàng mà thật sâu sắc. Tác phẩm đã giúp người đọc hiểu hơn về giá trị của tình yêu thương giữa con người. Đây quả là tác phẩm xuất sắc của nhà văn Thạch Lam.

Nhà văn Nga Gorki đã từng nói: “Văn học là nhân học”, đọc “Gió lạnh đầu mùa” của nhà văn Thạch Lam ta càng thấm thía hơn về tình yêu thương con người trong truyện. Chắc hẳn đó là lí do khiến tác phẩm có sức sống, sức lan tỏa mạnh mẽ trong lòng độc giả mấy chục năm qua…

Nhà văn Thạch Lam

Những ngày đầu đông, tiết trời thay đổi nhanh chóng. Cái lạnh ùa về trong gang tấc. Mở tủ lấy chiếc áo ấm khoác bên ngoài, tôi ngồi vào bàn làm việc. Tối nay thứ bảy cuối tuần nhưng tôi muốn chuẩn bị thật chu đáo cho tiết dạy sinh hoạt chuyên môn vào sáng thứ hai tuần tới. Đã rất lâu rồi, từ ngày học cấp hai, năm nay tôi mới có dịp trở lại với “Gió lạnh đầu mùa” của Thạch Lam trong chương trình Ngữ Văn lớp 6, bộ sách “Kết nối tri thức với cuộc sống”. Lời văn nhẹ nhàng đầy xúc cảm, đậm chất thơ cùng với hình ảnh những con người bình dị, thắm tình, đáng trân quý trong truyện vẫn in đậm trong kí ức.Tôi quyết định chọn văn bản này để dạy chuyên đề sinh hoạt chuyên môn của tổ.

Truyện ngắn đi vào tâm thức tôi trước hết bởi lời văn vô cùng trong trẻo, nhẹ nhàng, lắng sâu. Chỉ đọc lần đầu thôi cũng đủ khiến trái tim ta rung cảm. Nhà văn đã miêu tả tinh tế và chính xác sự chuyển mùa từ cuối thu sang đầu đông bằng những từ ngữ cô đọng gợi hình ảnh, âm thanh, khơi gợi cảm xúc: “cái nắng tháng mười làm nứt nẻ đồng ruộng và làm giòn khô những chiếc lá rơi …”, “ngoài sân đất khô trắng… cơn gió vi vu làm bốc lên những làn bụi nhỏ, thổi lăn những cái lá khô lạo xạo…”. Phải chăng, những cơn gió lạnh đầu mùa là cái cớ nhà văn tạo ra để nhân vật bộc lộ thế giới nội tâm sâu sắc? Gió lạnh mà không hề giá lạnh, bởi nơi đó thật ấm áp hơi ấm của tình yêu thương, của ngọn lửa trái tim giàu lòng nhân ái. Có lẽ văn bản đi vào lòng người chính bởi chất thơ đằm thắm, dung dị, mộc mạc mà chan chứa niềm thương ấy.

Ấn tượng sâu đậm của tôi về truyện còn ở chỗ: Truyện đã gợi ra nhiều suy ngẫm cho mỗi người về tình yêu thương trong cuộc sống; về thế giới tuổi thơ hồn nhiên, vô tư, chan hòa tình thân xóm làng. Thạch Lam đã xây dựng nhân vật đậm tính nhân văn. Mỗi con người trong tác phẩm của ông đều mang một thông điệp về tình yêu thương. Hình ảnh chị em Sơn và Lan là hai hình ảnh đẹp nhất trong truyện về tình người trong sáng, giản dị, rất đỗi mến thương.

Sơn là một cậu bé tình cảm, giàu lòng trắc ẩn. Câu chuyện của mẹ với vú già về đứa em gái tên Duyên đã mất khi mới bốn tuổi đã khiến Sơn nhớ em, cảm động và thương em quá. Từ chi tiết nhỏ trong truyện, Thạch Lam đã giúp ta cảm nhận về một tấm lòng, dẫn dắt người đọc đến miền thương yêu trong tâm hồn thơ trẻ.

Mùa đông đến, Hiên co ro trong chiếc áo mỏng manh, rách tả tơi. Cũng như những đứa trẻ nghèo khác ở xóm chợ, môi chúng tím lại, da thịt thâm đi, hàm răng đập vào nhau vì rét. Chúng không có quần áo ấm để mặc. Còn Sơn đã được mẹ chuẩn bị cho những chiếc quần, chiếc áo vừa đẹp, vừa ấm. Sơn vốn con nhà khá giả, thuộc tầng lớp trung lưu trong xã hội bấy giờ. Điều đáng nói ở đây là cậu bé thiếu niên con nhà giàu ấy không hề tỏ ra kiêu kì, coi thường người khác; không có khoảng cách nào với lũ trẻ nghèo trong xóm chợ. Hàng ngày, Sơn vẫn nô đùa, chơi khăng, đánh đáo cùng bọn chúng. Nhà văn đã vẽ lên vẻ đẹp trong sáng, vô cùng đáng yêu của những đứa trẻ không phân biệt sang hèn, đẳng cấp, chúng đến với nhau bằng tất cả trái tim tình người.

Nhà giáo Đoàn Thị Hạnh

Ta rưng rưng cảm động biết bao khi Sơn thì thầm với chị: “Hay là chúng ta đem cho nó cái áo bông cũ, chị ạ.”. Ta vui cùng niềm vui của Sơn khi Sơn đứng đợi chị Lan chạy về nhà lấy áo. Chỉ là chiếc áo bông cũ thôi nhưng đối với hoàn cảnh bé Hiên thì lại là món quà vô cùng quý giá. Ẩn sau đó là cả tấm lòng tình nghĩa của chị em Sơn. Thạch Lam đã rất khéo léo xây dựng hình ảnh mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc. Việc làm của chị em Sơn thể hiện truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc Việt Nam: “Lá lành đùm lá rách”, “Một miếng khi đói bằng một gói khi no”. Đó là đức tính quý báu của mỗi con người. Tình yêu thương làm cho con người trở nên cao quý hơn là thế.

Hai chị em Sơn đã sống thật chan hòa, yêu thương với các bạn. Phải chăng tuổi thơ nhiều vất vả, lam lũ của Thạch Lam đã khiến ông có cái nhìn đầy thiện cảm, yêu thương.

Đọc truyện “Gió lạnh đầu mùa” của Thạch Lam, ta còn cảm nhận tình yêu thương ấy qua nhân vật người mẹ. Mẹ của Sơn là người phụ nữ nhân hậu, giàu tình cảm; thấu hiểu, sẻ chia, cảm thông trước những mảnh đời khốn khó. Dẫu biết rằng năm hào kia không giúp cho mẹ con Hiên thoát được cái nghèo nhưng đó là nghĩa cử ấm áp thắp lên ngọn lửa tình người. Ta thầm nghĩ: Nếu như ai ai cũng có tấm lòng như thế thì cuộc sống này sẽ thật tươi sáng, hạnh phúc biết bao!

Với cốt truyện đơn giản, “Gió lạnh đầu mùa” sáng lên vẻ đẹp nhân văn sâu sắc. Lòng nhân ái, tình yêu thương làm cho người với người gần nhau hơn. Đúng như quan niệm về văn chương của Thạch Lam: “Văn học làm cho lòng người thêm trong sạch, phong phú”.

Một cảm giác ấm áp yêu thương tràn ngập tâm trí tôi dù ngoài kia gió mùa đang thổi, tiết trời se lạnh những ngày đầu đông.“Gió lạnh đầu mùa” của Thạch Lam đã mang đến cho ta hơi ấm của tình yêu thương chia sẻ.

Nhà văn Nga Gorki đã từng nói: “Văn học là nhân học”, đọc “Gió lạnh đầu mùa” của nhà văn Thạch Lam ta càng thấm thía hơn về tình yêu thương con người trong truyện. Chắc hẳn đó là lí do khiến tác phẩm có sức sống, sức lan tỏa mạnh mẽ trong lòng độc giả mấy chục năm qua.

Có biết bao tác giả, các nhà phê bình đã phân tích, đánh giá về giá trị, vị trí của tác phẩm, trong khuôn khổ bài viết, tôi chỉ chia sẻ suy nghĩ, cảm nhận của mình về một vấn đề mà tôi ấn tượng nhất, đó là vẻ đẹp của tình yêu thương con người. Ngọn lửa yêu thương có sức lan tỏa đặc biệt.

ĐOÀN THỊ HẠNH