Tứ trụ triều đình là danh xưng để chỉ 4 vị quan lớn nhất, có vai trò trụ cột của triều đình phong kiến. Dưới thời Nguyễn, tứ trụ triều đình còn được hiểu là Tứ trụ Đại học sĩ là 4 chức quan Đại học sĩ cao cấp thời phong kiến Việt Nam.
Đền Tứ trụ ở Tràng An thờ 4 vị tứ trụ triều Đinh
Mục lục
- 1 Thời nhà Đinh
- 2 Thời Nguyễn
- 3 Trong văn hóa hiện đại
- 4 Xem thêm
- 5 Tham khảo
Tứ trụ triều Đinh là 4 vị tướng của vua là Tể tướng Nguyễn Bặc, Ngoại giáp Đinh Điền, Thượng thư Trịnh Tú, Thái sư Lưu Cơ. Bốn vị này là những vị quan trong triều nhà Đinh được hậu thế tôn vinh là tứ trụ triều đình.[1] Trong quần thể di sản thế giới Tràng An hiện nay có đền Tứ Trụ thờ 4 vị đại quan nói trên. Tại đền Vua Đinh Tiên Hoàng ở quần thể di tích Cố đô Hoa Lư [Ninh Bình] cũng có tòa thiêu hương thờ Tứ trụ triều đình.[2]
Sau khi dẹp xong loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế, đặt tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư. Sử chép rằng Vua phong cho Nguyễn Bặc là Định Quốc công, Đinh Điền là Ngoại giáp, Lê Hoàn làm Thập đạo Tướng quân, Lưu Cơ làm Đô hộ Phủ Sĩ sư, Tăng thống Ngô Chân Lưu được ban hiệu là Khuông Việt Đại sư, Trương Ma Ni làm Tăng lục, Đạo sĩ Đặng Huyền Quang được làm Sùng chân Uy nghi và phong cho con là Đinh Liễn là Nam Việt vương. Danh xưng Tứ trụ triều Đinh là do đời sau tôn vinh.
- Cần Chánh điện Đại học sĩ
- Văn Minh điện Đại học sĩ
- Võ Hiển điện Đại học sĩ
- Đông Các điện Đại học sĩ
Bốn vị quan này đều hàm Chính nhất phẩm, cao hơn cả Thượng thư [hàm Chính nhị phẩm, tương đương Bộ trưởng thời nay] và Tổng đốc. Bình thường, vua chọn 4 viên quan cao cấp này để làm cố vấn và là thành viên Viện Cơ mật[cần dẫn nguồn]. Khi có biến, 4 viên quan đó ["Tứ trụ triều đình"] mặc nhiên trở thành Phụ chính Đại thần và lập ra Hội đồng Phụ chính[cần dẫn nguồn]. Hội đồng Phụ chính là tổ chức cao cấp trong triều đình phong kiến[cần dẫn nguồn], chỉ hình thành khi vua vắng mặt hoặc còn nhỏ tuổi, để điều hành công việc đất nước.
Giúp việc cho 4 Đại học sĩ này là Hiệp biện Đại học sĩ.
Tứ trụ triều đình hiện nay còn được một số báo chí ngoài Việt Nam dùng để chỉ 4 chức danh lãnh đạo cao nhất trong hệ thống chính trị Việt Nam gồm: Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và Chủ tịch Quốc hội Việt Nam.[3][4][5][6][7] Tứ trụ triều đình cũng được sử dụng cho các cơ quan hay cá nhân quan trọng.[8][9]
- Quan chế các triều đại quân chủ Việt Nam
- ^ Ai là tể tướng đầu tiên trong lịch sử Việt Nam?
- ^ Công bố Top 100 công trình nổi tiếng 100 tuổi ở Việt Nam: [52] Đến vua Đinh vào Top 100 công trình 100 tuổi nổi tiếng ở Việt Nam[liên kết hỏng]
- ^ “Ai sẽ vào 'tứ trụ' ở Đại hội XIII và bước tiếp của 'Đốt lò'”. BBC Tiếng Việt. 22 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2020.
- ^ “Dự báo Đại hội XIII: Vượng nắm Tổng bí thư; Trọng tiếp tục Chủ tịch nước”. VOA Tiếng Việt. 8 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2020.
- ^ “Việt Nam sẽ lựa chọn "Tứ Trụ" tại Đại hội 13 sắp tới như thế nào?”. Đài Á Châu Tự Do. 20 tháng 5 năm 2020. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2020.
- ^ Hai Hong Nguyen [9 tháng 1 năm 2020]. “Vietnam prepares for 'four pillars' elections”. Asia Times. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2020.
- ^ David Hutt [14 tháng 9 năm 2020]. “Three-Horse Race for Vietnam's Next Communist Party Chief”. The Dilplomat. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2020. In the early 1990s, a "four pillar" system was accepted so that the top four political offices – Party General Secretary, State President, Prime Minister and National Assembly chairperson – were occupied by different people. The idea was to prevent dictatorial rule and preserve consensus-based leadership – what the Party calls "democratic centralism."
- ^ “Vai trò của "tứ trụ" trong xây dựng nông thôn mới”.
- ^ “GS Hà Văn Tấn và 'tứ trụ' sử Việt”.