Trong thời kỳ mang thai loại thuốc nào sau đây được ưu tiên dụng làm thuốc kiểm soát hen lâu dài
|
Bệnh hen/suyễn không tước đoạt thiên chức làm mẹ của chị em. Phụ nữ bị hen/suyễn vẫn có thể có thai và sinh con một cách bình thường nếu bệnh hen/suyễn của họ được kiểm soát tốt. Hen/suyễn là bệnh viêm mạn tính của đường hô hấp, hiện vẫn chưa thể chữa khỏi nhưng có thể kiểm soát được, nghĩa là người bệnh vẫn có thể chung sống với bệnh một cách "hòa bình" nếu được điều trị đúng mức. Nguyên nhân gây ra hen/suyễn đến nay vẫn chưa được xác định một cách chính xác. Có hai nhóm yếu tố góp phần dẫn đến hen/suyễn cho người bệnh bao gồm (1) các yếu tố liên quan đến bản thân người bệnh như gien, cơ địa dị ứng, béo phì và (2) các yếu tố bên ngoài như thay đổi thời tiết, ô nhiễm môi trường, khói thuốc lá, nhiễm siêu vi đường hô hấp, dị ứng (lông chó, mèo, phấn hoa, nấm mốc…). Các triệu chứng của bệnh hen gồm ho, khò khè, nặng ngực và khó thở. Các triệu chứng này có tính chất thay đổi (khi có khi không, khi nặng khi nhẹ), thường xuất hiện khi gặp yếu tố kích phát (thời tiết thay đổi, hít phải dị nguyên trong đó có khói thuốc lá hay gắng sức) và xảy ra ban đêm nhiều hơn ban ngày (đặc biệt là lức trời gần sáng).  Hình minh họa. Nguồn: Image courtesy of David Castillo Dominici. at FreeDigitalPhotos.net Sau đây chúng tôi xin trả lời một số câu hỏi thường gặp khi người bệnh hen/suyễn có thai như sau.
Nhiều phụ nữ bị hen/suyễn lo sợ khi mang thai bệnh sẽ nặng hơn và gây khó khăn cho quá trình sinh nở cũng như ảnh hưởng đến sức khỏe của em bé. Lo lắng này là đúng nhưng không phải tất cả mọi người đều như vậy. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy khi người bị hen/suyễn mang thai thì có khoảng 1/3 số thai phụ này sẽ có mức độ bệnh như trước khi họ mang thai, 1/3 trường hợp khác có tình trạng bệnh nặng hơn và 1/3 còn lại sẽ may mắn có tình trạng bệnh nhẹ hơn. Những trường hợp bệnh nặng hơn thì thường nặng vào tháng thứ 6-7 của thai kỳ và sau đó nhẹ dần vào những tuần lễ cuối. Trong quá trình chuyển dạ, rất hiếm khi thai phụ lên cơn hen/suyễn do lúc đó cơ thể tiết ra một số hóc môn làm giãn đường thở nên quá trình sinh nở đa phần là an toàn kể cả sanh thường.
Câu trả lời là có! Đối với thai phụ, hen/suyễn có thể làm tăng nguy cơ tiền sản giật (còn gọi là tình trạng nhiễm độc thai nghén có thể nguy hiểm cho tính mạng cả mẹ lẫn con), tăng huyết áp thai kỳ, xuất huyết âm đạo bất thường hay nhẹ hơn là làm tăng tình trạng nôn nghén. Đối với thai nhi, hen/suyễn có thể làm giảm oxy từ mẹ đến nuôi bào thai gây chậm phát triển bào thai, sinh non, sinh nhẹ ký hoặc làm tăng nguy cơ tử vong cho thai nhi.
Hiện các loại thuốc điều trị hen/suyễn dạng hít (xịt vào họng) tương đối an toàn cho thai phụ. Các hướng dẫn điều trị hen/suyễn quốc tế đều khuyên điều trị bệnh hen/suyễn ở thai phụ gần giống như ở người bình thường, nghĩa là phải dùng các loại corticoid dạng hít hay một số loại thuốc xông hít khác tùy theo mức độ bệnh. Tuy nhiên, xét về mức độ an toàn của thuốc dùng trong thai kỳ thì loại thuốc hít nhóm budesonide được xem là an toàn hơn các loại thuốc khác. Các thuốc dạng uống hay chích không được khuyên dùng để điều trị hen/suyễn lâu dài ở người bình thường thì cũng phải tránh sử dụng ở thai phụ (trừ những trường hợp đặc biệt phải có ý kiến bác sĩ chuyên khoa).
Như đã trình bày ở trên, thai kỳ có thể làm nặng bệnh hen/suyễn nhưng cũng có thể giúp bệnh nhẹ hơn. Nếu không được lưu ý điều trị đúng mức thì bệnh hen/suyễn ở thai phụ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ lẫn em bé. Các thuốc điều trị hen/suyễn hiện nay (dạng hít) tương đối an toàn cho thai phụ nên việc kiểm soát hen/suyễn ở thai phụ tương đối dễ và hiệu quả kiểm soát bệnh cũng gần giống như ở người không mang thai. Vì vậy, phụ nữ bị hen/suyễn vẫn có thể mang thai và sinh con một cách bình thường nếu họ được kiểm soát hen/suyễn tốt. Một số bà mẹ vì chưa hiểu rõ điều này nên rất sợ sử dụng thuốc hen/suyễn khi mang thai, việc làm này sẽ gây tăng nguy cơ đối với sức khỏe của cả mẹ lẫn con do không kiểm soát được những cơn hen/suyễn (càng không kiểm soát tốt được bệnh càng có nguy cơ bị cơn hen cấp tính nguy hiểm đến tính mạng). Do lợi ích của việc điều trị hen/suyễn trong thai kỳ lớn hơn rất nhiều so với tác dụng phụ của thuốc nên các thai phụ bị hen/suyễn cần duy trì điều trị bệnh hen/suyễn của mình theo hướng dẫn của bác sĩ để có kết quả mẹ tròn con vuông. ThS. BS. Nguyễn Như Vinh
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Đĩnh - Trưởng Đơn nguyên Hô hấp - Hen - Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Hen phế quản là bệnh nội khoa thường gặp, có thể gây ảnh hưởng, nguy hiểm cho khoảng 4 - 8% phụ nữ mang thai. Bệnh hen phế quản ở bà bầu có chữa được không và cách điều trị hen phế quản ở phụ nữ mang thai như thế nào? Hen phế quản là bệnh lý ảnh hưởng đến đường dẫn khí của phổi (phế quản) và gây ra bởi quá trình viêm mạn tính (kéo dài) của phế quản, dẫn tới phế quản, hoặc đường dẫn khí của người bệnh trở nên nhạy cảm với nhiều tác nhân khác nhau . Khi mang thai nếu để bị lên cơn hen sẽ rất nguy hiểm vì có thể gây thiếu oxy cho thai nhi. Phụ nữ mang thai nếu bị hen phế quản thường có những dấu hiệu như: thở khò khè, tiếng khò khè thường nghe thấy ở thì thở ra, tuy nhiên cũng có thể nghe thấy được ở thì hít vào; không thở được; tức nặng ngực; ho và nói khó..., những triệu chứng này có thể xảy ra trong suốt ngày hoặc vào ban đêm. Khi mang thai nếu để bị lên cơn hen sẽ rất nguy hiểm vì có thể gây thiếu oxy cho thai nhi. Vì vậy, thai phụ mắc hen phế quản cần được khám theo dõi đều đặn và điều trị để kiểm soát tốt bệnh, đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi. Nếu để bệnh hen phế quản nặng khi mang thai và không được kiểm soát tốt sẽ dẫn đến sinh non, tăng huyết áp, thai kém phát triển, chết lưu hoặc sau khi sinh có thể dẫn đến tử vong cho cả mẹ và con. Hen phế quản nặng nếu không được kiểm soát có thể gây nguy hiểm cho thai nhi Bệnh hen phế quản có thể được chữa khỏi hoàn toàn không? Cần khẳng định ngay từ đầu: Bệnh hen không chữa khỏi hoàn toàn được. Ngày nay, với sự tiến bộ của khoa học - kỹ thuật và y học, sự ra đời của các loại thuốc điều trị dự phòng dạng hít hiệu quả cao, ít tác dụng phụ, bệnh hen phế quản mặc dù, không thể chữa khỏi nhưng bệnh hen phế quản hoàn toàn có thể kiểm soát được và vẫn sống một cuộc sống bình thường. Nhiều phụ nữ lo lắng về những thay đổi của thai kỳ sẽ ảnh hưởng đến hen phế quản (HPQ) và điều trị hen phế quản ở phụ nữ mang thai sẽ gây hại trẻ sơ sinh. Khi được điều trị hen phế quản thích hợp thì phần lớn phụ nữ có một thai kỳ bình thường và sinh con khỏe mạnh. Một cách toàn diện, nguy cơ ảnh hưởng đến mẹ bà bé của hen phế quản kiểm soát kém sẽ nhiều hơn nguy cơ sử dụng thuốc để kiểm soát hen phế quản. Điều trị hen phế quản trong thai kỳ thành công nhiều nhất khi phụ nữ sử dụng đều đặn thuốc và theo dõi sát điều trị. Phụ nữ phát hiện có thai cần phải tiếp tục điều trị hen phế quản. Việc ngưng đột ngột điều trị hen phế quản có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ do không cung cấp đủ oxy. Do ít bằng chứng từ các nghiên cứu lớn, được thiết kế tốt, nghiên cứu tiến cứu trên phụ nữ mang thai và cho con bú, các chuyên gia y tế thường thiếu tự tin khi quyết định một liệu pháp điều trị hen suyễn thích hợp nhất. Kiểm soát hen tối ưu nên luôn luôn được ưu tiên hàng đầu. Hướng dẫn của Úc và quốc tế khuyến cáo rằng phụ nữ nên tiếp tục biện pháp điều trị mà mình đã sử dụng trước khi mang thai, đặc biệt là nếu phác đồ này kiểm soát được hen suyễn một cách thỏa đáng, và họ cần phải theo dõi hen suyễn hàng tháng. Nếu bệnh nhân dự định mang thai và đang sử dụng corticosteroid dạng hít khác nên cân nhắc chuyển qua Budesonide. Hầu hết các thuốc hen suyễn an toàn khi sử dụng ở phụ nữ cho con bú. Sản phụ cần được khuyến khích tiếp tục trị liệu trong thời gian cho con bú. Các nhà nghiên cứu hiện đang xem xét các dấu hiệu kiểm soát hen suyễn trong thai kỳ. Hiện tại, đo phế dung được đề nghị để theo dõi trong suốt thai kỳ. Các bác sĩ sẽ lựa chọn những loại thuốc phù hợp với phụ nữ mang thai Mục đích của việc điều trị hen phế quản ở phụ nữ mang thai là ngăn chặn những cơn thiếu oxy cho mẹ, đồng thời giúp cung cấp oxy đầy đủ cho thai nhi. Các bà bầu cần phải chú ý để thực hiện nghiêm ngặt các phương pháp điều trị ngăn chặn các cơn hen bất ngờ. Điều trị tối ưu bao gồm: Kiểm soát cơn hen, cải thiện chức năng hô hấp; tránh các yếu tố gây kịch phát cơn hen; tư vấn và điều trị bằng thuốc cho từng trường hợp để duy trì chức năng phổi bình thường. Việc điều trị bằng thuốc cần tuân theo nguyên tắc sử dụng lượng thuốc thấp nhất có hiệu quả để kiểm soát bệnh hen phế quản. Nếu làm tốt điều trị dự phòng và không bỏ thuốc giữa chừng thì việc mang thai và sinh con vẫn hoàn toàn bình thường và khỏe mạnh. Hầu hết các phương pháp điều trị bệnh hen phế quản hiện nay là an toàn trong thời kỳ mang thai. Các bác sĩ sẽ lựa chọn những loại thuốc phù hợp với phụ nữ mang thai. Các thuốc điều trị bệnh hen cho phụ nữ mang thai thường ở dạng phụt, xịt nên sẽ hạn chế được sự ảnh hưởng tới thai nhi. Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc. Ngoài việc tuân thủ chặt chẽ chỉ định điều trị của bác sĩ, phụ nữ mang thai cần phải chú ý tránh tiếp xúc với các yếu tố kích phát cơn hen như: Khói thuốc lá, thuốc lào; lông súc vật chó, mèo...; khói bếp, đặc biệt là khói bếp than; các loại mùi hương mạnh như: phấn hoa, nước hoa, thuốc xịt côn trùng; tránh ăn các thức ăn lạ có nguy cơ gây dị ứng; luôn giữ cho không khí trong nhà thoáng, khô. Phụ nữ mang thai không được hút thuốc hay cho người khác hút thuốc trong nhà. Khói thuốc là yếu tố dễ kích thích các cơn hen cấp. Chế độ dinh dưỡng cũng đặc biệt quan trọng trong giai đoạn này. Phụ nữ mang thai nên ăn đồ ấm, hạn chế tối đa đồ để lâu trong tủ lạnh. Đồng thời cũng phải giữ ấm cơ thể, nếu bị cảm cúm, cảm lạnh thì sẽ càng nguy hiểm hơn. Khi ra ngoài nên đeo khẩu trang để tránh các tác nhân bất ngờ gây các cơn hen. Đối với những phụ nữ khi biết mình bị bệnh hen phế quản hoặc có tiền sử bị bệnh, trước khi có ý định mang thai cần đến bệnh viện để được bác sĩ chuyên khoa tư vấn, điều trị và dự phòng để đảm bảo sức khỏe cho mẹ và thai nhi. Bên cạnh đó, tiêm phòng vắc-xin cúm trước khi mang thai để ngăn chặn tăng nguy cơ hen phế quản vì viêm hô hấp do virus cúm. Khi mang thai, thai phụ cần đi khám thai đầy đủ, có lịch làm việc, nghỉ ngơi và chế độ dinh dưỡng hợp lý. Điều quan trọng là luôn luôn phải đảm bảo bệnh hen phế quản đã được điều trị và kiểm soát tốt dưới sự tư vấn, hướng dẫn điều trị của bác sĩ chuyên khoa hô hấp và được quản lý, theo dõi tốt từ các bác sĩ chuyên khoa sản. Sự phối hợp giữa hai chuyên khoa này là yếu tố quyết định cho sự an toàn của thai phụ và con của họ trong quá trình mang thai, khi chuyển dạ và trong giai đoạn sau sinh. Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
XEM THÊM: |
