Thế nào là từ ngữ toàn dân

TỪ VỰNG TOÀN DÂN VÀ TỪ VỰNG HẠN CHẾ VỀ MẶT XÃ HỘI VÀ LÃNH THỔColorful Pencils•Thạc sĩ Ngôn ngữ học Mã Thị Tuyết Dung•Tiến sĩ Văn hóa học Nguyễn Thị Ngọc Dung•Giáo sư Việt Nam học Song Vĩnh Hà1. Từ vựng toàn dân1.1. Định nghĩa•Từ vựng toàn dân là những từ toàn dân hiểu và sử dụng. •Là lớp từ vựng cơ bản, lớp từ vựng quan trọng nhất của mỗi ngôn ngữ. •Là hạt nhân từ vựng, làm cơ sở cho sự thống nhất ngôn ngữ.1.2. Phân loại•Về mặt nội dung: từ vựng toàn dân biểu hiện những sự vật, hiện tượng, những khái niệm quan trọng và cần thiết nhất trong đời sống. Ví dụ: - Những từ chỉ hiện tượng thiên nhiên: mưa, nắng, bão, núi, sông,…- Những từ chỉ bộ phận cơ thể con người: đầu, mắt, mũi, chân, tay, - Những từ chỉ các sự vật, hiện tượng gắn liền với đời sống: cày, cuốc, kim, chỉ, nhà,…•Về mặt nguồn gốc: từ vựng toàn dân có nguồn gốc đa dạng. Từ vựng toàn dân của tiếng Việt bắt nguồn từ tiếng Mường, từ gốc Môn – Khơmer, từ vay mượn. Ví dụ: - Khơmer: sóc – tóc; chơơng – chân; Lnong - lóng ngóng; chêê – chị; me – mẹ; thlăn – thằn lằn;…- Từ vay mượn: [tiếng Hán] cử nhân, tiến sĩ, trạng nguyên, thương mại, khoa cử, văn chương, thiên đường,…[Ấn – Âu] double – đúp; chef – sếp; olive – ô liu; sausisse – xúc xích; cyclo – xích lô;… Định nghĩa•Từ địa phương là những từ được sử dụng hạn chế ở một hoặc vài địa phương nào đó. •Là một bộ phận của phương ngữ. Phương ngữ là ngôn ngữ của một địa phương bao gồm cả mặt ngữ âm, từ vựng lẫn ngữ pháp.2. Từ địa phươngVí dụ:Toàn dân Hải Hưng Thanh Hóa Nghệ Tĩnh Nam Bộbà mậu mụcá quả cá tràu cá lóc lợn ỉn heo đầu chốc trốckhông nỏ hổngchào mào chốc mào chúc mào gà kê khathật thiệtsinh sanh 3.1. Ðịnh nghĩa:Tiếng lóng là những từ được dùng để gọi tên các sự vật, hiện tượng vốn đã có tên gọi, được một tập thể xã hội nhất định sử dụng nhằm chỉ trong nội bộ hiểu được với nhau.3. Tiếng lóng3.2. Ðặc điểm của tiếng lóng:•Có tính tạm thời.•Có tính lẻ tẻ, không hệ thống.3.3. Phương thức tạo tiếng lóng:•Sử dụng từ toàn dân với một nghĩa khác.Ví dụ: -phao [tài liệu sử dụng gian lận trong kì thi]-chết [thi hỏng] -quay phim [chép tài liệu mang theo]•Mượn từ nước ngoài.Ví dụ:- teen [tuổi thiếu niên]- top-hít [đứng đầu]- prồ [chuyên nghiệp]4. Từ nghề nghiệp•Định nghĩa: là những từ ngữ biểu thị các công cụ, sản phẩm và quá trình sản xuất của một nghề nào đó trong xã hội.Ví dụ: Những từ ngữ thuộc nghề nông: cày vỡ, cày ải, bón lót, uốn câu… Những thuật ngữ toán học: tích phân, lũy tích, tích số, vi phân…5. Thuật ngữ khoa học•Định nghĩa: là những từ và cụm từ cố định thể hiện tên gọi chính xác của những khái niệm và những đối tượng thuộc các lĩnh vực chuyên môn khác nhau.•Đặc điểm: Thuật ngữ có tính xác định về nghĩa.Ví dụ:  Nước [thuật ngữ khoa học]: hợp chất của hidro va oxi.  Nước [từ thông thường]: một chất lỏng nói chung ở sông, hồ, giếng,…có thể uống được, có thể không uống được. Từ nghề nghiệp và tiếng lóng tuy là những lớp từ dùng hạn chế về mặt xã hội nhưng cũng có những điểm khác nhau.Thuật ngữ có tính hệ thống.Ví dụ: Toán học: tử số, mẫu số, hằng số, thương số, tích,…Thuật ngữ có tính quốc tế.Ví dụ: HIV – Hội chứng suy giảm miễn dịch Vowel – Nguyên âmSound – Âm, âm tốThuật ngữ không mang sắc thái tu từ biểu cảm. Nó trung hòa về sắc thái biểu cảm. So sánh hai ví dụ sau:Cỏ non xanh tận chân trời,Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.Cỏ non xanh tận chân trời,Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.Những thuật ngữ toán học: tích phân, vi phân, đại số, đạo hàm…Những thuật ngữ toán học: tích phân, vi phân, đại số, đạo hàm…•Nguyên tắc xây dựng: Dựa trên từ bản ngữ.Ví dụ: Dùng các từ lưỡi, môi, răng, mũi… để cấu tạo các thuật ngữ ngôn ngữ học như: âm môi, âm mũi, âm răng… Dựa trên yếu tố vay mượn từ các ngôn ngữ khác.Ví dụ: Dùng các yếu tố Hán-Việt để cấu tạo thuật ngữ Tiếng Việt: ngữ pháp, từ vựng,… Từ kiêng kị: là từ bị cấm dùng [vì sự thô thiển, lỗ mãng].Ví dụ: Một số từ có liên quan đến bộ phận sinh dục. Nhã ngữ quy định bởi ngữ cảnh đặc biệt hoặc tính cách của người thực hiện thông báo.Ví dụ: Một lần sau trước cũng làThôi thì mặt khuất chẳng thà lòng đau.TỪ VỰNG TÍCH CỰC VÀ TIÊU CỰC

Ý nào nói đúng nhất tác dụng của dấu ngoặc đơn trong ví dụ sau:

Khác với từ ngữ toàn dân, từ ngữ địa phương là từ ngữ chỉ sử dụng ở một [hoặc một số] địa phương nhất định.

Bạn đang xem: Từ ngữ địa phương và từ ngữ toàn dân