Việc bảo quản thi hài không khiến có thể không còn đại trà trong xã hội hiện đại, nhưng có vô số nền văn hóa trong quá khứ thực hiện công việc này như một cách tôn vinh người đã khuất. Một trong những nền văn minh nổi tiếng nhất thế giới thực hiện công việc này là người Ai Cập cổ đại, những người sở hữu kỹ thuật lưu giữ thi thể trứ danh có tên “ướp xác”.
Thực tế, kỹ thuật của họ tiên tiến tới mức những thi thể 3.000 năm tuổi vẫn giữ được phần nào hình dáng, mô, xương và thậm chí, ta có thể tái tạo được khuôn mặt người đã khuất ngờ công nghệ hiện đại.
Tại sao họ lại làm thế
Người Ai Cập cổ đại yêu sự sống, đồng thời tin tưởng vào sự bất tử của linh hồn. Đây là lý do tại sao họ lên kế hoạch hậu sự từ rất sớm. Họ tin rằng cuộc sống sẽ tiếp diễn sau khi cơ thể chết đi, và vì thế người đã khuất vẫn sẽ cần một cơ thể. Việc ướp xác, bảo quản thi hài của người chết như khi còn sống sẽ giúp linh hồn tiếp tục tồn tại.
Người Ai Cập tin rằng xác ướp lưu giữ một linh hồn. Nếu cơ thể bị phá hủy, linh hồn có thể lạc lối và không tìm được đường tới kiếp sau. Đó là lý do tại sao nhiều yếu nhân chuẩn bị kỹ càng cho ngày mình lìa đời, lưu giữ những vật phẩm quan trọng họ có thể cần ở kiếp sau, như quần áo, thực phẩm, nội thất và đồ có giá trị cao.
Thuật ướp xác bắt đầu vào khoảng thời gian 2600 năm Trước Công nguyên tại, và ban đầu, chỉ các pharaoh - người trị vì vương quốc mới được phép ướp xác. Khoảng 600 năm sau, suy nghĩ này thay đổi, người thường cũng đã được phép ướp xác và đặt đồ quý giá vào lăng mộ của riêng mình.
Công thức ướp ngàn năm tuổi
Một nghiên cứu năm 2011 về những vật liệu sử dụng trong quá trình ướp xác chỉ cho ta thấy quá trình ướp xác của người Ai Cập cổ đại diễn ra trong 70 người. Trong khoảng thời gian này, các thầy cúng trực tiếp ướp xác và làm lễ cầu siêu.
Nhìn chung, những bước ướp xác sẽ lần lượt như sau: Đầu tiên, những nội tạng có thể rữa, ví dụ như não, sẽ được đưa ra ngoài. Tất cả nội tạng trong cơ thể cũng sẽ được dỡ ra, ngoại trừ trái tim - thứ được người Ai Cập cổ đại tin là trọng tâm của một cá nhân. Tiếp đó, họ sẽ dùng natron, một loại muối vừa để bảo quản, vừa hút hết hơi ẩm có trong thi hài, để phủ lên thi thể. Cuối cùng, một dải vải dài cả trăm mét, được bôi một lớp dính, được dùng để cuốn xác ướp lại.
Trên đây là những bước cơ bản nhất, bởi lẽ quá trình ướp xác sẽ khác biệt theo vai vế của người đã khuất. Cũng vì quá trình ướp rất tốn kém, nên người nghèo sẽ có cho mình những cách “bảo tồn linh hồn” hác. Sử gia Hy Lạp Herodotus mô tả ba cách thức ướp xác thuộc ba địa vị xã hội như sau:
Người giàu có và yếu nhân
- Não được đưa ra ngoài qua đường mũi bằng một gậy sắt có móc.
- Nội tạng được đưa ra ngoài, sau đó thầy tế sẽ làm sạch ổ bụng bằng rượu cọ và nước thơm.
- Thầy tế đổ đầy khoang bụng sạch với nhựa thơm, quế, một số chất thơm khác rồi khâu kín bụng lại.
- Thi hài được phủ kín với muối natron trong 70 ngày.
- Thầy tế rửa thi hài, cuốn trong vải chất lượng cao và chất dính.
- Cuối cùng, xác ướp sẽ được gửi về gia đình.
Thung lũng Những Vị Vua, nơi chôn cất rất nhiều pharaoh Ai Cập.
Tầng lớp trung lưu
- Ổ bụng của thi thể được tiêm dầu chiết xuất từ cây tuyết tùng nhằm hóa lỏng mọi nội tạng bên trong.
- Thi thể được ướp muối natron trong 70 ngày, sau đó người ướp xác tháo dầu tuyết tùng ra ngoài, cơ thể sẽ chỉ còn da và xương.
- Thi thể được đưa về gia quyến mà không được bọc.
Người nghèo
- Ổ bụng của thi thể được làm sạch thông qua phương pháp thụt dầu vào cơ thể.
- Cũng giống tầng lớp trung lưu, thi thể không được bọc và sẽ được trả về gia quyến sau 70 ngày ướp muối.
Kỹ nghệ ướp xác của người Ai Cập cổ đại thất truyền vào khoảng thế kỷ từ 4 Sau Công nguyên, khi Rome trị vì Ai Cập và người dân chuyển dần sang đạo Cơ-đốc. Nhưng bởi kỹ thuật ướp xác cao siêu, người đời sau vẫn biết được nền văn minh Ai Cập đã tiên tiến cỡ nào, đồng thời có cái nhìn sâu hơn về nền văn minh dồi dào màu sắc đã thịnh vượng suốt nhiều ngàn năm.
Nhưng kỹ nghệ ướp xác vẫn còn tồn tại cho tới ngày nay. Những người hiện đại sinh sống tại Papua New Guinea vẫn tiến hành ướp xác người đã khuất. Ngay cả trong phòng thí nghiệm, nghệ thuật ướp xác đã kết hợp với cả khoa học hiện đại để cho ra những nghiên cứu đột phá.
Theo DiscoverMag
Video: National Geographic Đang tải...
Người Ai Cập cổ đại tin rằng, linh hồn sẽ gắn liền vĩnh viễn với sự tồn tại của thân thể, cơ thể sau khi chết vẫn phải được bảo tồn để linh hồn tồn tại mãi mãi. Vậy họ đã làm thế nào để tạo ra một xác ướp vẫn nguyên vẹn qua hàng ngàn năm?
Từ xa xưa, người Ai Cập cổ đại quan niệm rằng cuộc sống sau cái chết có tầm quan trọng rất lớn và phụ thuộc vào việc bảo tồn thi thể cho linh hồn, kỹ thuật ướp xác cũng được người Ai Cập cổ đại phát triển từ đó. Khoảng năm 2600 trước Công Nguyên, người Ai Cập bắt đầu ướp xác một cách có chủ ý. Kỹ thuật này được phát triển và hoàn thiện trong 2000 năm tiếp theo sau đó. Toàn bộ quá trình ướp xác mất 70 ngày được thực hiện bởi các thầy tế, bao gồm rất nhiều công đoạn tỉ mỉ, kỳ công Khi một người qua đời, thi thể sẽ được chuyển đến phòng chuyên ướp xác. Nơi này có một bàn cao hơn nửa mét và các dụng cụ để ướp xác.
Tế bào thần kinh bị phân huỷ nhanh nhất, nên người Ai Cập cổ thường đục một lỗ trên hộp sọ người đã khuất, khuấy nát bộ não và hút chúng ra qua đường mũi. Sau khi lấy hết dịch não, họ đổ rượu vào bên trong để làm sạch và khử trùng.
Những dụng cụ dùng trong quá trình ướp xác của người Ai Cập cổ đại
Những gì cần thiết cho quá trình ướp xác, bao gồm các công cụ, bốn bình chứa nội tạng, muối natron, vải lanh,... và một thầy tu có kinh nghiệm để thực hiện quá trình này. Bốn bước ướp xác được miêu tả qua tranh vẽ hoạt hình
Những người ướp xác cũng lấy dạ dày, gan, phổi và ruột thông qua một vết rạch nhỏ bên trái bụng. Người rạch bụng sau đó sẽ phải lánh ra ngoài, vì họ cho rằng thân thể con người là rất linh thiêng nên việc gây hại đến nó là một điều cần tránh. Các nội tạng được thầy tu loại bỏ khỏi cơ thể và đặt trong những chiếc bình mô phỏng theo hình dạng bốn người con trai của thần Horus để bảo vệ các nội tạng và đặt nó vào trong mộ trong thời gian diễn ra nghi lễ chôn cất.
Những chiếc lọ có hình dạng lưu trữ nội tạng có tên gọi là bình canopic.
Riêng trái tim sẽ được giữ lại vì người Ai Cập cổ đại tin rằng trái tim chứ ý thức và tính cách của một người. Nhưng theo thống kê, chỉ có khoảng 25% xác ướp được phát hiện còn giữ lại trái tim bên trong.
Bước tiếp theo, rửa sạch lại thân thể bên trong bằng rượu và hương liệu. Các bộ phận khác nhau sẽ dùng vật liệu và cách thức khách nhau để rửa sạch, với hộp sọ rỗng, người ta sẽ dùng nhựa cây đổ vào thông qua đường mũi. Sau đó, người chết sẽ được "tắm rửa" lần cuối bằng nước sông nile, đây là công đoạn mang ý nghĩa tôn giáo.
Sau quá trình trên, xác ướp được tắm dầu cọ rồi phủ một loại muối đặc biệt trong suốt 35 ngày để bảo vệ lớp thịt bên ngoài, nhằm rút sạch nước ra khỏi cơ thể xác ướp, để lại môt khối màu nâu đã thành hình vững chắc. Lúc này, các thầy tu sẽ đổ nước hoa và phủ một lớp nhựa cây lên cơ thể để niêm phong, sau đó mát xa cơ thể bằng hỗn hợp sáp chứa dầu tuyết tùng. Một miếng kim loại có hình con mắt của Horus được đặt lên trên vết rạch ở bụng.
Bước tiếp theo, họ bọc xác ướp bằng vải lanh rồi đặt vào quan tài lồng nhau hoặc quan tài bằng đá. Người ta cũng đặt những loại bùa chú khác nhau giữa các lớp vải bọc của xác ướp với niềm tin rằng chúng có năng lực bảo vệ người đã khuất.
Ngày nay, các nhà khảo cổ và các chuyên gia sử dụng tia X để nghiên cứu các xác ướp ai cập cổ đại. Dưới kỹ thuật hiện đại, các nhà khoa học phát hiện ra dây thần kinh, mạch máu ở lớp móng tay, lớp da khác nhau, và thậm chí cả tế bào mỡ. Điều này cho thấy rằng, mặc dù có nhiều bí ẩn xung quanh quá trình ướp xác, nhưng đây vẫn được xem thành tựu y học Ai Cập cổ đai.
Bài viết này có hữu ích với bạn hay không?
Hữu ích
Không hữu ích