Thời gian qua, các thế lực thù địch bên ngoài, cả một số người trẻ tuổi trong nước thông qua mạng xã hội tìm cách phủ nhận mối quan hệ giữa hai đất nước anh em Việt Nam-Cuba. Họ tìm cách gây chia rẽ, mất đoàn kết giữa hai dân tộc, phủ nhận vai trò và sự giúp đỡ chí tình của nhân dân Cuba trong kháng chiến cứu nước và trong xây dựng đất nước của nhân dân Việt Nam; cũng như sự giúp đỡ về vật chất, tinh thần mà nhân dân Việt Nam đã dành cho Cuba.
Đó là những luận điệu thù địch nhằm xuyên tạc lịch sử, phá vỡ mối quan hệ gắn bó bền chặt giữa hai dân tộc vốn được Nhà nước và nhân dân hai nước gìn giữ, vun đắp bấy lâu nay.
"Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu mình", câu nói bất hủ của Chủ tịch Cuba Fidel Castro đã in sâu vào trái tim các thế hệ người Việt Nam, thể hiện sâu sắc tình anh em, tình đồng chí keo sơn giữa Việt Nam - Cuba trong những năm tháng chiến tranh ác liệt và trong công cuộc xây dựng, đổi mới đất nước hiện nay. Quan hệ đoàn kết, anh em giữa Việt Nam và Cuba do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Fidel Castro đặt nền móng được thúc đẩy ngày càng phát triển lớn mạnh không ngừng. Ngay sau ngày cách mạng Cuba thành công [1-1-1959], Cộng hòa Cuba là quốc gia Mỹ Latin đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao đầy đủ với Việt Nam [2-12-1960], đồng thời công nhận Phái đoàn đại diện thường trú của Mặt trận [7-1962] và thành lập Ủy ban toàn quốc đoàn kết với miền Nam Việt Nam [25-9-1963]; công nhận về mặt ngoại giao Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam [20-12-1965] và cũng là nước đầu tiên cử Đại sứ bên cạnh Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc Giải phóng [3-1969].
Những năm thập niên 1970 của thế kỷ trước, trong thời kỳ gian khổ nhất cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của Việt Nam, dù cuộc sống còn khó khăn, song Đảng, Nhà nước và nhân dân Cuba luôn đồng hành, chắt chiu dành cho Việt Nam sự ủng hộ lớn nhất cả về vật chất lẫn tinh thần; đã bán hàng vạn tấn đường lấy ngoại tệ gửi cho Mặt trận giải phóng miền Nam Việt Nam đánh Mỹ; gửi nhiều kỹ sư, công nhân, bác sĩ và nhân viên y tế cùng thuốc men, dụng cụ y tế giúp chữa trị cho người dân Việt Nam.
Trong chuyến thăm chính thức Việt Nam lần đầu tiên vào tháng 9-1973, bất chấp tình hình nguy hiểm, Chủ tịch Fidel Castro đã đến tận khu giải phóng Quảng Trị. Thay mặt nhân dân Cuba, Chủ tịch Fidel Castro tặng Việt Nam 5 công trình kinh tế-xã hội [KT-XH] có giá trị vật chất rất lớn, gồm: Khách sạn Thắng Lợi, Trại bò giống Ba Vì, tuyến đường Sơn Tây-Xuân Mai [Hà Nội], Bệnh viện Việt Nam-Cuba [Đồng Hới, Quảng Bình], Xí nghiệp gà Lương Mỹ[1]. Trong đó, việc đưa Bệnh viện Việt Nam-Cuba hiện đại nhất lúc bấy giờ vào hoạt động mở ra chặng đường mới trong sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân. Trong suốt thập niên 1980-1990, dù phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, đặc biệt là chống lại chính sách bao vây, cấm vận của Mỹ, Cuba tiếp tục viện trợ thuốc men, vacxin, lương thực cho Việt Nam.
Đáp lại tình cảm to lớn của nhân dân Cuba đã dành cho Việt Nam, khi Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Ðông Âu sụp đổ, Mỹ siết chặt cấm vận, Cuba đã phải đương đầu với muôn vàn khó khăn, trong hoàn cảnh đó, Việt Nam đã dành cho đất nước anh em Cuba sự ủng hộ hết lòng, đã gửi gạo, quần áo, đồ dùng học tập và nhiều mặt hàng tiêu dùng thiết yếu sang giúp nhân dân Cuba. Từ đó đến nay, Việt Nam tiếp tục viện trợ lương thực, thực phẩm, máy móc và trang thiết bị giúp nước bạn, đồng thời tích cực vận động các quốc gia trên thế giới kêu gọi Mỹ bỏ bao vây cấm vận Cuba.
Những năm qua, Việt Nam và Cuba đã thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác kinh tế song phương trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là nông nghiệp, dầu khí, viễn thông, giáo dục và y tế… Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Cuba tại khu vực châu Á và châu Đại Dương.
Tổng kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam-Cuba năm 2018 đạt mức gần 350 triệu USD và có khả năng tăng hơn nữa bởi trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Cuba Miguel Mario Diáz Canel hồi tháng 11-2018, hai bên đã ký nhiều văn bản, thỏa thuận hợp tác, tạo căn cứ pháp lý cho hợp tác kinh doanh trước mắt cũng như lâu dài. Trong đó, Hiệp định Thương mại mới giữa Việt Nam và Cuba khi được ký kết sẽ đưa quan hệ kinh tế, thương mại giữa hai nước lên ngang tầm quan hệ chính trị đặc biệt sẵn có, tạo cơ sở để nâng kim ngạch thương mại hai chiều lên 500 triệu USD trong vòng 5 năm tới.
Phía Cuba cũng chủ động đề xuất doanh nghiệp Việt Nam tham gia đầu tư vào các lĩnh vực tiềm năng, như: Công nghiệp, du lịch, công nghệ sinh học và các lĩnh vực ưu tiên phát triển tại Đặc khu phát triển kinh tế Mariel [ZEDM] và lĩnh vực mới như sản xuất vaccine, dược phẩm. Trong hành trình xúc tiến đầu tư vào ZEDM, Cuba đã chọn Việt Nam là đối tác đầu tiên được cấp phép đầu tư 100% vốn nước ngoài để phát triển khu công nghiệp được khởi công vào tháng 11-2018.
Về quan hệ chính trị, ngoại giao, hai nước luôn nỗ lực duy trì, phát triển quan hệ song phương ngày càng tốt đẹp, gắn bó mật thiết với sự tin cậy cao, thể hiện qua việc thường xuyên trao đổi đoàn ở các cấp trên tất cả các kênh Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội cũng như giao lưu nhân dân, nhất là cơ chế hợp tác liên chính phủ giữa hai nước; nhất quán ủng hộ lẫn nhau trên các diễn đàn quốc tế, nhất là tại Liên hợp quốc.
Trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Cuba vào tháng 3-2018, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng [nay là Tổng Bí thư, Chủ tịch nước] đã khẳng định: Với nhân dân Việt Nam, hai tiếng Cuba đồng nghĩa với biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng, khí phách hiên ngang, ý chí quật cường, niềm tin mãnh liệt vào lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Quan hệ Việt Nam-Cuba là quan hệ anh em, đồng chí thân thiết, chân thành, trong sáng và đã trải qua một quá trình đấu tranh cách mạng lâu dài, gian khổ ở mỗi nước, đã được thử thách, rèn luyện qua hơn nửa thế kỷ đến ngày nay và đang tiếp tục phát triển tốt đẹp, trở thành biểu tượng của thời đại.
Gần 60 năm qua, dù tình hình thế giới và khu vực có những biến đổi sâu sắc, với những diễn biến phức tạp, khó lường; song Đảng, Nhà nước, nhân dân hai nước luôn kiên trì và quyết tâm đưa mối quan hệ hợp tác lên tầm cao mới nhằm kế thừa, phát huy mạnh mẽ truyền thống tốt đẹp mà hai dân tộc đã dày công vun đắp, phấn đấu đưa quan hệ giữa hai nước trở thành mối quan hệ đặc biệt, không có tiền lệ, là hình mẫu của quan hệ quốc tế[2].
Với đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây", Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam mãi ghi nhớ tình cảm sâu đậm, sự giúp đỡ vô giá mà nhân dân Cuba đã dành cho nhân dân Việt Nam, đồng thời luôn coi việc đoàn kết, ủng hộ và hợp tác với Cuba là mệnh lệnh của trái tim, là chủ trương nhất quán không bao giờ thay đổi. Thực tiễn những năm qua đã chứng minh rằng, chủ trương đó luôn được bảo đảm thực hiện với tinh thần và trách nhiệm cao nhất. Đó cũng là minh chứng sinh động nhất đập tan mọi luận điệu xuyên tạc mối quan hệ đặc biệt giữa hai nước, phủ nhận vai trò, sự giúp đỡ của nhân dân Cuba với Việt Nam và tình cảm đặc biệt mà nhân dân Việt Nam dành cho đất nước Cuba anh em trong xây dựng và phát triển đất nước những năm qua và trong thời gian tới.
Quan hệ đoàn kết, hữu nghị giữa Việt Nam và Cuba do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Fidel Castro đặt nền móng mãi mãi là biểu tượng bất diệt của chủ nghĩa quốc tế trong sáng, vô tư và thủy chung, là niềm tự hào của các thế hệ sau này của nhân dân hai nước.
Được xây dựng, vun đắp từ tình cảm, trí tuệ và sức lực của hai dân tộc, được thử thách qua những năm tháng khó khăn nhất của lịch sử, quan hệ Việt Nam - Cuba trở thành tài sản vô giá và nguồn cổ vũ lớn lao cho sự nghiệp cách mạng ở mỗi nước; là nhân tố quan trọng góp phần thực hiện thắng lợi công cuộc xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở hai quốc gia./.
__________________________________
[1] [2]. Nguyễn Văn Toàn: , Thế giới & Việt Nam online, ngày 31-12-2016.
ThS. Danh Sơn [qdnd.vn]
Nhắc đến quan hệ Việt Nam - Cuba là nói đến mối quan hệ truyền thống đặc biệt, vừa là đồng chí vừa là anh em. Sự gắn kết về lý tưởng cách mạng cao đẹp của thời đại, đấu tranh vì độc lập tự do và giải phóng dân tộc đã tạo nên sự đồng cảm, thấu hiểu giữa hai dân tộc ở cách xa nhau nửa vòng trái đất, tạo nên tình nghĩa đi qua 60 năm thăng trầm của lịch sử, vượt cả giới hạn, quy tắc thông thường trong quan hệ quốc tế.
Triển lãm ảnh nhân dịp kỷ niệm 45 năm chuyến thăm lịch sử của lãnh tụ Cuba Fidel Castro tới Việt Nam. [Ảnh Bộ Ngoại giao]
Việt Nam và Cuba chia sẻ những nét tương đồng trong các sự kiện quan trọng, không những làm thay đổi vận mệnh đất nước mà còn là nguồn cổ vũ động viên to lớn đối với những cuộc nổi dậy của các dân tộc chịu áp bức trên toàn thế giới. Trong những năm 50 của thế kỷ trước, hòa chung dòng chảy không thể đảo ngược của phong trào đấu tranh chống thực dân và giải phóng dân tộc, Việt Nam có chiến thắng Ðiện Biên Phủ vang dội địa cầu năm 1954, Cuba cũng có chiến thắng ngày 1-1-1959 của nhân dân Cuba, một trong những sự kiện có sức ảnh hưởng lớn nhất ở Mỹ la-tinh trong thế kỷ 20, làm thay đổi cục diện chính trị của khu vực.
Không lâu sau cách mạng thành công, ngày 2-12-1960, Cộng hòa Cuba đã trở thành nước đầu tiên ở Tây bán cầu thiết lập quan hệ ngoại giao đầy đủ với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ðây không chỉ là sự kiện trọng đại trong quan hệ giữa hai nước, mà còn có ý nghĩa đặc biệt đối với Chính phủ Việt Nam non trẻ. Vượt qua khoảng cách địa lý và hoàn cảnh khó khăn, Cuba đã kề vai sát cánh, hỗ trợ nhân dân Việt Nam như một người bạn chân thành, một người đồng chí tin cậy. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước của Việt Nam, Cuba luôn đi đầu trong phong trào quốc tế ủng hộ Việt Nam, là nước đầu tiên trên thế giới công nhận Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền nam Việt Nam, chấp thuận Phái đoàn Ðại diện thường trú của Mặt trận [tháng 7-1962], bổ nhiệm Ðại sứ [tháng 3-1969] và là đại diện nước ngoài duy nhất thường trú bên cạnh Chính phủ lâm thời cộng hòa miền nam Việt Nam...
Ðầu những năm 1960, khi Mỹ mở rộng cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam, đồng thời cắt quan hệ ngoại giao và áp đặt cấm vận thương mại với Cuba, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của lãnh tụ Fidel, Ủy ban Ðoàn kết với Việt Nam ra đời, qua đó tình cảm đoàn kết với Việt Nam lan tỏa đến trường học, bệnh viện, nhà máy, công trường, các lực lượng vũ trang và toàn thể người dân Cuba, trở thành phong trào rộng lớn trên cả nước, với khẩu hiệu "Tất cả vì Việt Nam". Không một nước nào trên thế giới như Cuba, nơi có hàng nghìn nhà máy, trường học và khu phố mang tên các địa danh, các anh hùng chống Mỹ của Việt Nam.
Là lãnh đạo cao nhất của Ðảng và Nhà nước, lãnh tụ Fidel cũng tuần hành cùng toàn dân, thể hiện đoàn kết với Việt Nam. Fidel từng có câu nói nổi tiếng "Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình!". Vào thời khắc cam go trong cuộc chiến đấu của nhân dân Việt Nam, Fidel đã biến những chuyến công du nước ngoài thành những chuyến vận động chính phủ và nhân dân các nước đoàn kết và ủng hộ Việt Nam chống đế quốc Mỹ xâm lược. Ngày 16-9-1973, Fidel trở thành lãnh tụ nước ngoài đầu tiên và duy nhất tới thăm vùng giải phóng Quảng Trị.
Nhân dân Việt Nam không quên những cán bộ, chuyên gia và công nhân Cuba đã đến Việt Nam trong những tháng năm khói lửa: Ðó là những thủy thủ Cuba chia lửa với nhân dân Việt Nam trong những ngày bom đạn trên cảng Hải Phòng. Ðó là những công nhân, chuyên gia Cuba sát cánh cùng các chiến sĩ công binh xây dựng đường Trường Sơn, ngày đêm lao động giúp xây dựng Bệnh viện Hữu nghị Ðồng Hới, khách sạn Thắng Lợi... Các công trình Cuba viện trợ không chỉ là những món quà quý giá về vật chất, mà còn thể hiện tình cảm đặc biệt của nhân dân Cuba trong hoàn cảnh nước bạn cũng gặp muôn vàn khó khăn và phải nhận viện trợ nước ngoài.
Không chỉ đồng hành trong những tháng năm chiến tranh gian khó, Cuba còn kề vai, sát cánh với Việt Nam trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, đối phó những hành động bao vây cô lập, cấm vận, chống phá Việt Nam sau ngày chiến thắng. Cuba có vai trò rất quan trọng trong việc vận động các nước Mỹ la-tinh ủng hộ Việt Nam gia nhập Liên hợp quốc, tại khóa 32 Ðại hội đồng Liên hợp quốc năm 1977.
Trong thời kỳ mới của cách mạng mỗi nước, Việt Nam tiếp tục giành những thành tựu quan trọng trong công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế và Cuba tiếp tục nỗ lực trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Cuba vẫn phải đối mặt những khó khăn chồng chất. Là những người anh em, Việt Nam luôn coi việc đoàn kết và ủng hộ hợp tác với những người anh em Cuba là nguyên tắc, là mệnh lệnh trái tim của mỗi người Việt Nam, là truyền thống uống nước nhớ nguồn, đạo lý của dân tộc Việt Nam thủy chung với bạn bè, đồng chí, anh em.
Trải qua thăng trầm của lịch sử, giờ đây, hai nước đang đứng trước những vận hội mới và cả những thách thức mới. Quan hệ đoàn kết truyền thống, ủng hộ và hợp tác toàn diện Việt Nam - Cuba không ngừng được củng cố và phát triển trên mọi lĩnh vực. Các đoàn đại biểu, ở cấp cao nhất của Ðảng và Nhà nước ta đến các bộ, ngành, trong suốt những năm qua, gần đây nhất là Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã thăm Cuba. Lãnh đạo cấp cao Cuba cũng thường xuyên thực hiện các chuyến thăm Việt Nam, có thể kể đến chuyến thăm của Chủ tịch nước Cuba Miguel Diaz-Canel. Ðây là những dịp để lãnh đạo Ðảng và Nhà nước hai nước đánh giá sự phát triển của quan hệ hai nước, thảo luận đường hướng mới, nhằm không ngừng làm sâu sắc mối quan hệ truyền thống đặc biệt giữa Ðảng, Nhà nước và nhân dân hai nước, vì lợi ích và vận mệnh của hai dân tộc.
Có thể khẳng định Việt Nam và Cuba có đầy đủ các yếu tố để vun đắp mối quan hệ song phương tiếp tục phát triển bền chặt hơn. Cả hai nước đều nhận thức được cơ hội và nhu cầu sát cánh bên nhau tại các diễn đàn quốc tế, bảo vệ các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế, bảo vệ quyền và lợi ích của các nước nhỏ trong bối cảnh địa chính trị phức tạp, khả năng can thiệp, áp đặt của các nước lớn. Trong khi Việt Nam đang bước vào giai đoạn hội nhập sâu rộng hơn với thế giới, đã thông qua hàng loạt hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, thì Cuba sau thời gian nghiên cứu kinh nghiệm Việt Nam và các nước bạn bè, cũng đang tập trung triển khai cập nhật hóa mô hình phát triển kinh tế. Cả Việt Nam và Cuba thống nhất đánh giá hai nước là đối tác quan trọng của nhau về kinh tế. Việt Nam được Cuba chọn là đối tác đầu tiên tại châu Á để cùng nghiên cứu, đàm phán và ký kết Hiệp định thương mại mới [tháng 11-2018]. Hai bên cũng triển khai Chương trình nghị sự kinh tế song phương trung hạn giai đoạn 2014-2019 và chuẩn bị ký chương trình cho giai đoạn 2020-2025. Việt Nam đã trở thành đối tác thương mại lớn thứ hai của Cuba tại châu Á, châu Ðại Dương và là nhà cung cấp gạo chủ yếu của Cuba, đồng thời hỗ trợ Cuba phát triển sản xuất lúa gạo giúp Cuba từng bước bảo đảm an ninh lương thực...
Bước vào năm kỷ niệm lần thứ 60 ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Cuba, chúng ta vô cùng tự hào về sự nghiệp cách mạng của nhân dân hai nước và về mối quan hệ đoàn kết thủy chung giữa hai Ðảng, hai dân tộc. Càng tự hào, chúng ta càng vững tin vào tương lai tươi sáng của mỗi nước và của mối quan hệ đặc biệt gắn bó Ðảng và nhân dân hai nước suốt chặng đường dài sáu thập kỷ qua. Chúng ta tin vào sức sống mãnh liệt của khẩu hiệu đã đồng hành, tiếp sức cho hai nước trên mỗi chặng đường: Việt Nam - Cuba! Ðoàn kết nhất định thắng!
Bùi Thanh Sơn - Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao
[Q.H t.h / nhandan.com.vn]