Thanh toán quốc tế là hoạt động thanh toán được tiến hành giữa các bên tham gia vào hợp đồng mua bán quốc tế hoặc hợp đồng dịch vụ có yếu tố nước ngoài. Thông qua các ngân hàng, quá trình thanh toán được tiến hành và gắn liền với việc đổi tiền theo thị giá ngoại hối. Để thực hiện được hoạt động này, bắt buộc bên mua và bên bán phải sử dụng một trong các phương thức thanh toán quốc tế. Vậy đó là những phương thức nào? Nội dung chi tiết ra sao? Bài viết dưới đây của Thông Tiến Logistics sẽ giúp bạn giải đáp câu hỏi này.
Những rủi ro dễ gặp phải khi thanh toán quốc tế
Trong lĩnh vực ngoại thương, thanh toán quốc tế được biết đến là hoạt động vô cùng quan trọng để hoàn tất hợp đồng mua bán, hợp đồng dịch vụ giữa các bên. Nếu một trong hai bên không đồng ý tiến hành thanh toán quốc tế thì mối quan hệ ngoại thương không được hình thành. Do đó, để hoàn tất quá trình mua bán này thì bắt buộc các bên phải sử dụng đến các phương thức thanh toán quốc tế.
Tuy nhiên, khi đàm phán về phương thức thanh toán quốc tế, các bên đều cố gắng thỏa thuận điều kiện thanh toán có lợi cho mình. Do đó, có thể bên bán [xuất khẩu] hoặc bên mua [nhập khẩu] sẽ gặp phải một số rủi ro nhất định khi lựa chọn các phương thức thanh toán quốc tế.
Cụ thể, những rủi ro có thể gặp phải khi thanh toán quốc tế như:
- Thanh toán chậm: Nếu bên bán đồng ý cho bên mua thanh toán tiền sau khi nhận hàng thì đôi khi sẽ gặp phải tình trạng thanh toán chậm. Bởi vì, bên mua chỉ chấp nhận thanh toán khi họ nhận đủ tiền hàng. Vì vậy, cho đến khi hàng về hết thì họ mới tiến hành thanh toán.
- Hàng hóa giao không đúng hạn: Nếu bên mua đồng ý chuyển tiền cho bên bán trước khi nhận hàng bằng các hình thức như trả trước toàn bộ tiền hàng, đặt cọc, tạm ứng,… thì rất dễ gặp phải tình trạng giao hàng không đúng hạn. Thậm chí, có thể bị giao hàng không đúng chất lượng, số lượng,… ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh.
- Mất tiền hàng: Nếu bên bán và bên mua đồng ý lựa chọn phương thức thanh toán ghi sổ thì rủi ro mà bên bán phải gánh sẽ nhiều hơn bên mua. Trong trường hợp đã đến hạn thanh toán, bên mua [bên bị ghi sổ nợ] không thanh toán hoặc thanh toán chậm thì bên bán [bên ghi sổ nợ] phải chịu rủi ro. Thậm chí, có trường hợp có thể bị mất tiền hàng do bên mua không trả. Tuy nhiên, rủi ro mất tiền hàng là rất ít.
Những rủi ro bạn có thể gặp phải khi tự tiến hành thanh toán quốc tế
Để hạn chế những rủi ro trong quá trình thanh toán quốc tế, bạn nhất định nên nắm rõ những ưu điểm và hạn chế của từng phương thức thanh toán quốc tế. Đồng thời, khi tiến hành hoạt động này nên có những thỏa thuận rõ ràng để tránh gặp phải những rủi ro không đáng có.
Các phương thức thanh toán quốc tế thông dụng nhất hiện nay
Hiện nay, để tiến hành hoạt động thanh toán quốc tế, thông thường có các phương thức thanh toán quốc tế phổ biến như:
Phương thức chuyển tiền
Phương thức chuyển tiền [Remittance] là một trong những phương thức thanh toán thông dụng nhất được nhiều người biết đến. Trong đó, một khách hàng của ngân hàng sẽ yêu cầu chuyển khoản một số tiền nhất định cho bên thụ hưởng tại một thời điểm nào đó. Thông thường, để tiến hành hoạt động thanh toán, bên bán và bên mua sẽ có thể lựa chọn một trong hai hình thức là trả tiền trước hoặc trả tiền sau. Theo đó:
- Trả tiền trước là phương thức mà người mua [bên nhập khẩu] sẽ phải chuyển khoản tiền hàng trước cho bên bán [bên xuất khẩu]. Sau khi chuyển tiền thì bên bán mới tiến hành chuyển hàng cho bên mua.
- Trả tiền sau là phương thức mà bên mua [bên nhập khẩu] chỉ thanh toán tiền hàng sau khi nhận đủ số hàng từ bên bán [bên xuất khẩu]. Khi hàng được bên bán chuyển hết, bên mua kiểm tra lại hàng đã đúng yêu cầu thì họ mới tiến hành thanh toán tiền hàng.
Lựa chọn phương thức trả tiền trước thì bên mua là người chịu rủi ro. Tuy nhiên, nếu chọn phương thức trả tiền sau thì bên bán lại là người chịu rủi ro. Do đó, khi có ý định lựa chọn phương thức thanh toán này bạn nên cân nhắc kỹ và nên có thỏa thuận rõ ràng trước khi thực hiện.
Khái niệm chi tiết về phương thức chuyển tiền trong giao dịch mua bán quốc tế
Phương thức nhờ thu hộ
Nhắc đến một trong các phương thức thanh toán quốc tế phổ biến hiện nay, chắc chắn không thể không kể đến phương thức nhờ thu hộ. Đây là phương thức ra đời nhằm khắc phục những hạn chế cho hình thức trả tiền sau và bảo vệ quyền lợi cho người xuất khẩu. Theo đó, bên thu hộ sẽ tiến hành thu hối phiếu kèm theo chứng từ khi chuyển hàng đến bên nhập khẩu theo yêu cầu của bên xuất khẩu.
Cụ thể, người xuất khẩu sau khi hoàn thành việc chuyển hàng đến cho người nhập khẩu thì sẽ ủy thác cho ngân hàng của mình thu hộ số tiền của người nhập khẩu trên cơ sở hối phiếu mình lập ra. Do đó, người xuất khẩu sẽ hạn chế được tình trạng thanh toán chậm từ người nhập khẩu.
Để phương thức thu hộ có thể hoạt động thì cần đảm bảo có đầy đủ các thành phần là: Người xuất khẩu [người ủy thác], ngân hàng phục vụ người xuất khẩu [ngân hàng được ủy thác thu], ngân hàng đại lý của ngân hàng phục vụ người xuất khẩu [ngân hàng quốc gia của người nhập khẩu] và người nhập khẩu.
Phương thức nhờ thu hộ sẽ được chia ra làm 2 loại gồm: nhờ thu trơn [thu chứng từ tài chính không kèm chứng từ thương mại]; nhờ thu chứng từ [thu chứng từ tài chính kèm chứng từ thương mại hoặc thu chứng từ thương mại không kèm chứng từ tài chính]
Phương thức thư tín dụng
Phương thức thư tín dụng hay còn được biết đến là phương thức L/C. Đây là một văn bản do ngân hàng phát hành dựa trên yêu cầu của người nhập khẩu cam kết sẽ trả tiền cho người xuất khẩu khi họ xuất trình được một bộ chứng từ hợp lệ.
Không chỉ được gọi là phương thức thanh toán L/C, phương thức này còn được gọi là L/C thương mại hay L/C chứng từ. Phương thức này được hình thành dựa trên cơ sở hợp đồng giữa hai bên nhưng lại độc lập hoàn toàn với hợp đồng.
Phương thức ghi sổ
Ngoài 3 phương thức thanh toán trên thì một trong các phương thức thanh toán quốc tế phổ biến hiện nay được nhiều người lựa chọn là phương thức ghi sổ. Theo đó, người xuất khẩu sẽ mở một tài khoản ghi nợ với người nhập khẩu. Trong tài khoản ghi nợ này sẽ quy định cụ thể mốc thời gian mà người nhập khẩu phải tiến hành thanh toán cho người xuất khẩu ở tương lai.
Thông thường, phương thức này chỉ được lựa chọn khi cả hai bên có sự tin tưởng lẫn nhau, đã thực hiện hoạt động mua bán nhiều lần và người mua có độ uy tín cao với người bán. Bởi, nếu không có sự tin tưởng thì phương thức ghi sổ gây ra khá nhiều rủi ro cho người bán.
Với phương thức ghi sổ, ngân hàng không tham gia với vai trò là người mở tài khoản và tiến hành thanh toán. Việc thanh toán sẽ được thực hiện theo thỏa thuận và khi đó người mua mới thông qua ngân hàng của mình để thanh toán nợ cho người bán. Khi thực hiện nghiệp vụ thanh toán ghi sổ, chỉ có bên bán mới mở tài khoản và ghi chép các khoản tiền hàng, bên mua không mở tài khoản song song. Nếu bên mua mở tài khoản thì chỉ có giá trị theo dõi chứ không thể thực hiện hoạt động thanh toán.
Khái niệm chi tiết về phương thức ghi sổ trong giao dịch mua bán quốc tế
Thanh toán biên mậu
Thanh toán mậu biên là hoạt động thanh toán được sử dụng nhiều trong các giao dịch mua bán, trao đổi hàng hóa giữa 2 nước có chung đường biên giới. Điều này được quy định tại hiệp định về mua bán, trao đổi hàng hóa giữa các quốc gia có chung đường biên giới.
Trong vài năm trở lại đây, hoạt động buôn bán trao đổi hàng hóa, dịch vụ giữa thương nhân ở các vùng biên giới của Việt Nam như Việt Nam – Lào, Việt Nam – Trung Quốc… đang phát triển rất mạnh mẽ. Hoạt động trao đổi hàng hóa, dịch vụ cũng mang một số đặc điểm riêng như:
Hàng hóa buôn bán qua biên giới được tự do lựa chọn loại tiền để thanh toán như tiền VNĐ, tiền chuyển đổi hoặc tiền của nước có chung đường biên giới.
Phương thức thanh toán do các bên thỏa thuận nhưng phải phù hợp với quy định của Ngân hàng nhà nước. Bên cạnh đó, sẽ dựa trên cơ sở hiệp định thanh toán được ký kết giữa hai nước có chung đường biên giới.
Séc
Séc là chứng từ thanh toán được sử dụng nhiều trong các giao dịch mua bán quốc tế. Với mỗi tờ séc sẽ ghi nhận lệnh của chủ tài khoản, người đại diện được in trên mẫu có sẵn theo quy định. Theo đó, người chủ tài khoản sẽ trích một phần tiền gửi của mình để trả nợ. Người nhận tiền sẽ là người cầm séc, người có tên trên séc hoặc người được trả theo lệnh của người ấy.
- Người phát hành séc có thể là chủ tài khoản tiền gửi tại ngân hàng, là người mua hàng, người bán, người nợ tiền phát hành séc để trả nợ.
- Ngân hàng thanh toán là người sẽ trực tiếp trích trả tiền séc từ tài khoản của người chủ tài khoản để phát hành cho người được thụ hưởng.
- Người thụ hưởng là người có tên trong tờ séc. Với tờ séc này có thể chuyển nhượng cho người khác qua hình thức ký hậu [tương tự như hối phiếu].
T/T – Chuyển tiền bằng điện
Chuyển tiền bằng điện TT là phương thức thanh toán quốc tế, nó sẽ xảy ra khi nhà nhập khẩu ra ngân hàng để làm hồ sơ chuyển tiền cho bên xuất khẩu. Số tiền này sẽ được chuyển cho người xuất khẩu sau 1 – 2 ngày.
So với các phương thức khác, chuyển tiền bằng điện có tốc độ nhanh nhưng chi phí sẽ cao hơn. Hiện tại, các khi mạng mạng SWIFT được triển khai, thì chuyển tiền bằng điện sẽ được thực hiện thông qua mạng này.
Hiện tại, chuyển tiền bằng điện T/T sẽ thực hiện thông qua 3 hình thức như sau:
- T/T in advance [chuyển trả trước]: Với trường hợp này người mua hàng [nhà nhập khẩu] sẽ phải trả tiền hàng cho người bán [nhà xuất khẩu] trước khi nhận hàng.
- T/T at sight [Chuyển tiền trả ngay]: Người mua nhận hàng và trả tiền ngay cho người bán. Đồng thời, người mua cũng sẽ nhận bộ chứng từ cùng với thời điểm nhận hàng.
- T/T at X days: [Chuyển trả sau]: Trong trường hợp này, người mua sẽ nhận hàng và bộ chứng từ trước, sau một thời gian mới thanh toán tiền hàng cho bên bán.
3 loại phương thức chuyển tiền bằng điện
H/P – Hối phiếu
Hối phiếu là mệnh lệnh trả tiền vô điều kiện do người phát chuyển đến người khác. Người nhận thấy hối phiếu sẽ phải trả một số tiền ở một địa điểm và thời gian nhất định cho người được hưởng lợi theo đúng quy định trong hối phiếu.
Hối phiếu sẽ không có nội dung quan hệ kinh tế, thay vào đó sẽ ghi rõ số tiền phải trả bao nhiêu, người thanh toán, thời gian. Bên cạnh đó cũng không cần phải đề cập đến nguyên nhân người dùng sẽ phải trả tiền trên hối phiếu.
Người trả tiền sẽ phải trả đầy đủ tiền theo yêu cầu có trên tờ hối phiếu. Bên cạnh đó, người trả tiền không được viện lý do để chậm trễ hay không trả tiền, trừ những trường hợp hối phiếu không phù hợp với luật chi phối nó.
H/P có thể chuyển nhượng từ người này sang người khác trong thời hạn của nó. Về người trả tiền sẽ thanh toán cho người cầm hối phiếu ngay cả khi hợp đồng mua bán không được thực hiện một cách hoàn chỉnh.
D/P – Nhờ thu kèm chứng từ
D/P – nhờ thu kèm chứng từ có tên tiếng Anh là Documents against payment. Đây là phương thức thanh toán bên mua giap tiền thì bên bán sẽ giao bộ chứng từ. Có nghĩa là nhà xuất khẩu sẽ tự chỉ định ngân hàng xuất trình giao chứng từ cho bên nhập khẩu. Nếu bên phía người nhập khẩu thanh toán tiền hàng bằng tiền mặt hay hối phiếu, phía ngân hàng sẽ giao bộ chứng từ cho bên nhập khẩu ngay sau khi đã nhận được tiền.
Nên hay không nên tự tiến hành thanh toán quốc tế?
Việc lựa chọn một trong các phương thức thanh toán quốc tế đều tiềm ẩn những rủi ro nhất định trong hoạt động thanh toán. Đôi khi người bán là bên chịu rủi ro, nhưng cũng có khi người mua là bên gặp phải điều này. Do đó, khi tiến hành thanh toán quốc tế nhiều người băn khoăn không biết có nên tự mình thực hiện hoạt động chi trả hay không?
Thực tế, những rủi ro trong quá trình thanh toán là điều khó thể tránh khỏi. Thế nhưng, bạn hoàn toàn có thể hạn chế khi đã nắm chắc và nắm rõ thông tin về các phương thức thanh toán quốc tế. Đồng thời, bạn nên tìm đến những công ty vận chuyển quốc tế hoặc những người hiểu rõ về hoạt động thanh toán quốc tế để nhận lời khuyên.
Đặc biệt, khi tiến hành giao dịch mua bán quốc tế, bạn cũng nên có những thỏa thuận cụ thể, rõ ràng trước và sau khi thanh toán. Theo đó, các điều khoản đưa ra nên đảm bảo quyền lợi đôi bên để hạn chế những tranh chấp không đáng có khi thanh toán.
Khi bạn đã chắc chắn về tất cả những điều trên thì bạn hoàn toàn có thể tự tiến hành thanh toán. Tuy nhiên, nếu chưa thực sự hiểu rõ bạn nên tìm đến sự hỗ trợ của mọi người để đảm bảo hoạt động thanh toán ít gặp phải rủi ro nhất.
Lựa chọn các phương thanh toán quốc tế khi bạn nắm chắc và hiểu rõ về hình thức trả tiền này
Với những chia sẻ trên đây của chúng tôi về thông tin của các phương thức thanh toán quốc tế phổ biến, hy vọng bạn đã có thêm kiến thức để tiến hành giao dịch mua bán an toàn. Nếu nhận thấy những bất thường trong hợp đồng mua bán, bạn nên tạm dừng thanh toán và xác thực thông tin để hạn chế tối đa những rủi ro có thể gặp phải.