I - Ngôn ngữ nghệ thuật [trang 97 - SGK Ngữ văn 10 tập 2]
II - Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật [trang 98 - SGK Ngữ văn 10 tập 2]
1. Hãy chỉ ra những phép tu từ thường được sử dụng để tạo ra tính hình tượng của ngôn ngữ nghệ thuật.
2. Trong ba đặc trưng [tính hình tượng, tính truyền cảm và tính cá thể hóa], đặc trưng nào là cơ bản của phong cách ngôn ngữ nghệ thuật ? Vì sao ?
3. Hãy lựa chọn từ thích hợp cho trong ngoặc đơn để đưa vào chỗ trống trong các câu văn, câu thơ sau và giải thích lí do lựa chọn từ đó.
a] “Nhật kí trong tù” /…/ một tấm lòng nhớ nước.
[biểu hiện, phản ánh, thấm đượm, canh cánh, bộc lộ,…]
b] Ta tha thiết tự do dân tộc
Không chỉ vì một đải đất riêng
Kẻ đã /.../ trên mình ta thuốc độc
/.../ màu xanh cả Trái Đất thiêng.
- Dòng 3 [gieo, vãi, phun, rắc]
- Dòng 4 [hủy, diệt, tiêu, triệt, giết]
4. Có nhiều bài thơ của các tác giả khác nhau viết về mùa thu, nhưng mỗi bài thơ mang những nét riêng về từ ngữ, nhịp điệu và hình tượng thơ, thể hiện tính cá thể hóa trong ngôn ngữ. Hãy so sánh để thấy những nét riêng đó trong ba đoạn thơ sau :
a] Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao,
Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu.
Nước biển trông như từng khói phú,
Song thua để mặc bóng trăng vào.
b] Em không nghe mùa thu
c] Mùa thu nay khác rồi
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trong biếc nói cười thiết tha
I - Ngôn ngữ nghệ thuật [trang 97 - SGK Ngữ văn 10 tập 2]
Ghi nhớ :
Ngôn ngữ nghệ thuật là ngôn ngữ chủ yếu dùng trong các tác phẩm văn chương, không chỉ có chức năng thông tin mà còn thỏa mãn nhu cầu thẩm mĩ của con người. Nó là ngôn ngữ được tổ chức, xếp đặt, lựa chọn, tinh luyện từ ngôn ngữ thông thường và đạt được giá trị nghệ thuật - thẩm mĩ.
II - Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật [trang 98 - SGK Ngữ văn 10 tập 2]
1. Tính hình tượng
2. Tính truyền cảm
3. Tính cá thể hóa
Ghi nhớ :
Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật có ba đặc trưng cơ bản : tính hình tượng, tính truyền cảm và tính cá thể hóa.
III - Luyện tập
Câu 1 trang 101 - SGK Ngữ văn 10 tập 2 : Hãy chỉ ra những phép tu từ thường được sử dụng để tạo ra tính hình tượng của ngôn ngữ nghệ thuật.
Trả lời :
Các phép tu từ : so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, tượng trưng, ... và đặc biệt là cách nói hầm ẩn trong những ngữ cảnh tu từ.
Câu 2 trang 101 - SGK Ngữ văn 10 tập 2 : Trong ba đặc trưng [tính hình tượng, tính truyền cảm và tính cá thể hóa], đặc trưng nào là cơ bản của phong cách ngôn ngữ nghệ thuật ? Vì sao ?
Trả lời :
Tính hình tượng được xem là tiêu biểu nhất trong cách đặc trưng vì :
- Là phương tiện và là mục đích sáng tạo nghệ thuật.
- Trong hình tượng ngôn ngữ đã có những yếu tố gây cảm xúc và truyền cảm.
- Cách lựa chọn từ ngữ, sử dụng câu để xây dựng hình tượng nghệ thuật thể hiện cá tính sáng tạo nghệ thuật.
Câu 3 trang 101 - SGK Ngữ văn 10 tập 2 : Hãy lựa chọn từ thích hợp cho trong ngoặc đơn để đưa vào chỗ trống trong các câu văn, câu thơ sau và giải thích lí do lựa chọn từ đó.
a] “Nhật kí trong tù” /…/ một tấm lòng nhớ nước.
[biểu hiện, phản ánh, thấm đượm, canh cánh, bộc lộ,…]
b] Ta tha thiết tự do dân tộc
Không chỉ vì một đải đất riêng
Kẻ đã /.../ trên mình ta thuốc độc
/.../ màu xanh cả Trái Đất thiêng.
- Dòng 3 [gieo, vãi, phun, rắc]
- Dòng 4 [hủy, diệt, tiêu, triệt, giết]
Trả lời :
a] Điền từ canh cánh hoặc thấm đượm
b] - Dòng 3 : vãi
- Dòng 4 : triệt
Câu 4 trang 102 - SGK Ngữ văn 10 tập 2 : Có nhiều bài thơ của các tác giả khác nhau viết về mùa thu, nhưng mỗi bài thơ mang những nét riêng về từ ngữ, nhịp điệu và hình tượng thơ, thể hiện tính cá thể hóa trong ngôn ngữ. Hãy so sánh để thấy những nét riêng đó trong ba đoạn thơ sau :
a] Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao,
Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu.
Nước biển trông như từng khói phú,
Song thua để mặc bóng trăng vào.
b] Em không nghe mùa thu
Lá thu rơi xào xạc
Con nai vàng ngơ ngác
Đạp trên lá vàng khô.
c] Mùa thu nay khác rồi
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha
Trả lời :
- Về từ ngữ :
+ Thu vịnh : nhóm các từ ngữ dùng để xây dựng nên hình tượng mùa thu : trời thu xanh ngắt, cần trúc lơ phơm gió hắt hiu, nước biếc, khói phủ, bóng trăng, … => Các từ ngữ có tính chất ước lệ, quen thuộc mang những dấu ấn của thi pháp văn học trung đại.
+ Tiếng thu : lá thu rơi, nai vàng, lá vàng khô. => Là những hình ảnh giản dị và quen thuộc, mang hơi hướng tả thực, mới lạ.
+ Đất nước : núi đồi, gió thổi, rừng tre, trời thu, trong biếc. => Những hình ảnh gần gũi và thân thiết, tả thực.
- Về nhịp điệu :
+ Thu vịnh : 4/3 hoặc 2/2/3
+ Tiếng thu : 3/2 => bài này và bài thu vịnh được làm theo những thể thơ có quy định khá chặt chẽ về nhịp điệu, nên nhịp điệu thơ thường thống nhất.
+ Đất nước : 3/2; 3/4; 2/2/2; 2/3; 2/2/2. => Thể thơ tự do, cách ngắt nhọp linh hoạt và đa dạng.
Hình tượng mùa thu ở các tác giả khác nhau do không cùng thời đại nên cũng có những điểm khác nhau, hình tượng có thể mang tính ước lệ hoặc chân thực. Cũng từ sự khác nhau về hình tượng và cách diễn đạt, khác nhau về hình ảnh, ngôn ngữ…nên dấu ấn phong cách cá nhân ở mỗi tác giả cũng khác nhau.
Soạn văn 10 tập 2, soạn bài phong cách ngôn ngữ nghệ thuật sgk ngữ văn 10 tập 2, để học tốt văn 10. Bài soạn giúp ta nắm rõ được khái niệm ngôn ngữ nghệ thuật với các đặc điểm đặc trưng cơ bản của nó. Những kiến thức trọng tâm, những câu hỏi trong bài học sẽ được hướng dẫn trả lời, soạn bài đầy đủ, chi tiết
NỘI DUNG TRẮC NGHIỆM
I- NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT.
Ngôn ngữ nghệ thuật là ngôn ngữ chủ yếu dùng trong các tác phẩm văn chương, không có chức năng thông tin mà còn thỏa mãn nhu cầu thẩm mĩ của con người. Nó là ngôn ngữ được tổ chức, sắp xếp, lựa chọn tinh luyện từ ngôn ngữ thông thường và đạt được những giá trị nghệ thuật, thẩm mĩ.
II- PHONG CÁCH NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT
1. Tính hình tượng
2. Tính truyền cảm
3. Tình cá thể hóa
Bài tập 1: trang 101 sgk Ngữ văn 10 tập 2
Hãy chỉ ra những phép tu từ được sử dụng để tạo ra tính hình tượng của ngôn ngữ nghệ thuật.
Bài tập 2: trang 101 sgk Ngữ văn 10 tập 2
Trong ba đặc trưng [tính hình tượng, tính truyền cảm, tính cá thể hóa], đặc trưng nào là cơ bản của phong cách ngôn ngữ nghệ thuật? Vì sao?
Bài tập 3: trang 101 sgk Ngữ văn 10 tập 2
Hãy lựa chọn từ thích hợp cho trong ngoặc đơn để đưa vào chỗ trống trong các câu văn, câu thơ sau và giải thích lí do lựa chọn từ đó.
a] "Nhật kí trong tù"...........một tấm lòng nhớ nước
b]
Ta tha thiết tự do dân tộc
Không chỉ vì một dải đất riêng
Kẻ đã ....... trên mình ta thuốc độc
........ màu xanh cả trái đất nghiêng
- Dòng 3: gieo, vãi, phun, rắc
- Dòng 4: hủy, diệt, tiêu, triệt, giết
Bài tập 4: trang 102 sgk Ngữ văn 10 tập 2
Có nhiều bài thơ của các giả khác nhau viết vê mùa thu, nhưng mỗi bài thơ mang những nét riêng vê từ ngữ nhịp điệu và hình tượng, thể hiện tính cá thể trong ngôn ngữ. Hãy so sánh để thấy những nét riêng đó trong ba đoạn thơ.
a]
Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao
Cầu trúc lơ phơ gió hắt hiu
Nước biếc trông nư từng khói phủ
Song thưa để mặc bóng trăng vào
[Nguyễn Khuyến, Thu vịnh]
b]
Em không nghe mùa thu
Lá thu rơi xào xạc
Con nai vàng ngơ ngác
Đạp trên là vàng khô
[Lưu Trọng Lư, Tiếng thu]
c]
Mùa thu nay đã khác rồi
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trời thu thay áo mới
Trong biếc tiếng nói cười thiết tha
[Nguyễn Đình Thi, Đất nước]
Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài: " phong cách ngôn ngữ nghệ thuật ". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn 10 tập 2.
=> Trắc nghiệm ngữ văn 10 bài: Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật