17:58:1919/04/2020
Trong thực tế, có nhiều phản ứng hóa học mà các em đã được thấy, ví dụ như đánh que diêm lấy lửa, đốt cháy nhiên liệu, thức ăn bị hôi thiu, hay xem bắn pháo hoa vào các dịp lễ, tết,...
Vậy phản ứng hóa học là gì? khi nào xảy ra phản ứng hóa học, nhận biết như thế nào và diễn biến của phản ứng hóa học ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
I. Phản ứng hóa học là gì?
• Định nghĩa: Quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác gọi là phản ứng hóa học.
- Chất ban đầu, bị biến đổi trong phản ứng gọi là chất phản ứng [hay chất tham gia].
- Chất mới sinh ra gọi là sản phẩm
• Phương trình chữ của phản ứng hóa học như sau:
Tên các chất phản ứng → Tên các sản phẩm
• Lưu ý cách đọc:
Dấu "→" đọc là tạo thành [hay sinh ra]
Dấu "+" phía trước dấu "→" đọc là tác dụng với [hay phản ứng với, hóa hợp với]
Dấu "+" phía sau dấu "→" đọc là: và
• Ví dụ về phản ứng hóa học:
[1] Lưu huỳnh + Sắt → Sắt[II] sunfua
[Chất tham gia] [Sản phẩm]
⇒ Đọc là: Lưu huỳnh tác dụng với Sắt tạo thành Sắt[II] sunfua
[2] Canxicacbonat
[Chất tham gia] [Sản phẩm] [Sản phẩm]
⇒ Đọc là: Canxicacbonat sinh ra Canxioxit và khí cacbonic
• Trong quá trình phản ứng, lượng chất phản ứng giảm dần, lượng sản phẩm tăng dần.
II. Diễn biến của phản ứng hóa học
- Sơ đồ tường trưng cho phản ứng hóa học giữa khí hidro và khí oxi tạo thành nước như sau:
- Hình a] Trước phản ứng; b] Trong quá trình phản ứng; c] Sau phản ứng.
⇒ Trong phản ứng hóa học chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác.
III. Khi nào xảy ra phản ứng hóa học
• Điều kiện để phản ứng hóa học xảy ra:
- Các chất phản ứng tiếp xúc với nhau thì phản ứng xảy ra.
- Tùy vào từng phản ứng cụ thể cần phải đun nóng đến một nhiệt độ nào đó.
- Một số phản ứng cần đến chất xúc tác để cho phản ứng xảy ra nhanh hơn.
IV. Làm thế nào nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra?
- Nhận biết phản ứng hóa học xảy ra dựa vào dấu hiệu có chất mới tạo thành [màu sắc, trạng thái, tỏa nhiệt, phát sáng,...].
V. Bài tập về phản ứng hóa học
* Bài 1 trang 50 SGK Hóa học 8:
a] Phản ứng hóa học là gì?
b] Chất nào gọi là chất phản ứng [hay chất tham gia] là sản phẩm?
c] Trong quá trình phản ứng, lượng chất nào giảm dần, lượng chất nào tăng dần?
° Lời giải bài 1 trang 50 SGK Hóa học 8:
a] Phản ứng hóa học là quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác.
b] Chất ban đầu, bị biến đổi trong phản ứng gọi là chất phản ứng. Chất mới sinh ra là sản phẩm.
c] Trong quá trình phản ứng, lượng chất tham gia giảm dần, lượng sản phẩm tăng dần.
* Bài 2 trang 50 SGK Hóa học 8:
a] Vì sao nói được: Khi chất có phản ứng chính là phân tử phản ứng [nếu là đơn chất kim loại thì chất phản ứng là nguyên tử kim loại phản ứng].
b] Trong một phản ứng chỉ xảy ra sự thay đổi gì? Kết quả là gì?
c] Theo hình 2.5 trong bài học hãy rút ra câu trả lời: Số lượng nguyên tử mỗi nguyên tố có giữ nguyên trước và sau phản ứng không?
° Lời giải bài 2 trang 50 SGK Hóa học 8:
a] Khi chất phản ứng chính là phân tử phản ứng vì hạt hợp thành hầu hết từ các chất là phân tử mà phân tử thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất. Đơn chất kim loại có hạt hợp thành là nguyên tử, nên nguyên tử tham gia phản ứng [tạo ra liên kết với nguyên tử của nguyên tố khác].
b] Trong phản ứng hóa học chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác. Kết quả là chất này biến đổi thành chất khác.
c] Hình 2.5 là sơ đồ tượng trưng cho phản ứng hóa học giữa khí hiđro và khí oxi tạo ra nước: số nguyên tử của mỗi nguyên tố vẫn giữ nguyên trước và sau phản ứng. Số nguyên tử H là 4 và số nguyên tử oxi là 2.
* Bài 3 trang 50 SGK Hóa học 8: Ghi lại phương trình chữ của phản ứng xảy ra khi cây nến cháy [xem lại bài tập 3, bài 12]. Cho biết tên các chất tham gia và sản phẩm trong phản ứng này.
° Lời giải bài 3 trang 50 SGK Hóa học 8:
- Phương trình chữ của phản ứng:
Parafin + Oxi → Cacbon đioxit + Nước
- Chất phản ứng: parafin và khí oxi
- Sản phẩm: nước và khí cacbon đioxit
* Bài 4 trang 50 SGK Hóa học 8: Ghép vào vở bài tập các câu sau đây với đầy đủ các từ thích hợp chọn trong khung:
Trước khi cháy chất parafin ở thể [1] ... còn khi cháy ở thể [2] ... Các [3] ... parafin phản ứng với các [4] ... khí oxi.
° Lời giải bài 4 trang 50 SGK Hóa học 8:
1] rắn. [2] hơi. [3] phân tử. [4] phân tử.
* Bài 5 trang 51 SGK Hóa học 8: Bỏ qủa trứng vào dung dịch axit clohiđric thấy sủi bọt ở vỏ trứng.
Biết rằng axit clohiđric đã tác dụng với canxi cacbonat [chất này có trong vỏ trứng] tạo ra canxi clorua [chất này tan] nước và khí cacbon đioxit thoát ra.
Hãy chỉ ra dấu hiệu nhận biết có phản ứng xảy ra. Ghi lại phương trình bằng chữ của phản ứng.
° Lời giải bài 5 trang 51 SGK Hóa học 8:
- Phương trình chữ của phản ứng:
Axit clohiđric + Canxi cacbonat → Canxi clorua + Nước + khí cacbon đioxit.
- Chất tham gia: Axit clohiđric và canxi cacbonat.
- Sản phẩm: Canxiclorua, nước và khí cacbon đioxit.
- Dấu hiệu nhận biết có phản ứng xảy ra: hiện tượng sủi bọt khí.
* Bài 6 trang 51 SGK Hóa học 8: Khi than cháy trong không khí xảy ra phản ứng hóa học giữa cacbon và khí oxi.
a] Hãy giải thích vì sao cần đập vừa nhỏ than trước khi đưa vào lò đốt dùng que lửa châm rồi quạt mạnh đến khi than bén cháy thì thôi?
b] Ghi lại phương trình chữ của phản ứng biết rằng sản phẩn là khí cacbon đioxit.
° Lời giải bài 6 trang 51 SGK Hóa học 8:
- Phương trình chữ của phản ứng:
a] Đập vừa nhỏ than để tăng bề mặt tiếp xúc của than với khí oxi, dùng que lửa châm để nâng nhiệt độ của than, quạt mạnh để thay đổi không khí nhằm thêm đủ khí oxi. Khi than bén cháy là có phản ứng hóa học xảy ra.
b] Phương trình chữ của phản ứng: Than + oxi → Cacbon đioxit.
Hy vọng với bài viết về Phản ứng hóa học là gì? diễn biến của phản ứng hóa học, ví dụ và bài tập giúp ích cho các em. Mọi góp ý và thắc mắc các em hãy để lại dưới phần nhận xét để hayhochoi ghi nhận và hỗ trợ, chúc các em học tốt.
Hóa học là một trong những môn học bắt buộc của học sinh lớp 8 cấp Trung học Cơ sở. Hóa học chủ yếu nói về các phản ứng xảy ra giữa vật chất với nhau. Vậy phản ứng hóa học là gì? Có những loại phản ứng hóa học nào? Hãy cùng Vimi tìm hiểu qua bài viết dưới đây!
1. Phản ứng hóa học là gì?
Phản ứng hóa học là sự biến đổi từ chất này sang chất khác. Cụ thế, từ một chất ban đầu nếu được kết hợp với chất khác thì các chất này có thể sẽ xảy ra phản ứng và bị biến đổi.
Trong bất kỳ một phản ứng hóa học nào, luôn có sự xuất hiện của hai thành phần là chất tham gia và chất sản phẩm. Chất tham gia chính là chất ban đầu, chất bị biến đổi khi tham gia phản ứng. Chất sinh ra sau đó là chất sản phẩm.
Cách biểu thị phản ứng hóa học như sau: Tên các chất tham gia phản ứng → Tên chất sản phẩm
• Ví dụ về phản ứng hóa học:
[1] Lưu huỳnh + Sắt → Sắt [II] sunfua
[Chất tham gia] [Sản phẩm]
⇒ Đọc là: Lưu huỳnh phản ứng với Sắt tạo thành Sắt [II] sunfua
• Lưu ý cách đọc trong phương trình:
Dấu “→” đọc là tạo thành [hoặc sinh ra]
Dấu “+” phía trước dấu “→” đọc là tác dụng với [hoặc phản ứng với, hóa hợp với]
Dấu “+” phía sau dấu “→” đọc là: và
Tên chất tham gia và chất sản phẩm cần được viết ở dạng công thức hóa học và có hệ số tương ứng với mỗi chất.
Nếu các chất tham gia xảy ra phản ứng hoàn toàn thì các chất tham gia sẽ chuyển hết thành chất sản phẩm và không xảy ra phản ứng ngược lại. Lúc này cần sử dụng mũi tên một chiều để viết phản ứng. Tuy nhiên, nếu các chất tham gia không chuyển hết thành sản phẩm thì đây là phản ứng thuận nghịch. Khi viết phản ứng phải sử dụng mũi tên 2 chiều.
2. Diễn biến của phản ứng hóa học?
Trong một phản ứng hóa học, chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác.
Ví dụ:
2H2 + O2 → 2H2O
⇒ Trước phản ứng, các nguyên tử H liên kết với H, O liên kết với O. Sau phản ứng, các nguyên tử H liên kết với nguyên tử O tạo thành nước. Số nguyên tử H và O không thay đổi mà chỉ có sự thay đổi liên kết giữa các nguyên tử.
3. Khi nào phản ứng hóa học xảy ra?
Phản ứng hóa học chỉ xảy ra trong điều kiện các chất được tiếp xúc với nhau ở trong một môi trường phù hợp [điều kiện nhiệt độ, áp suất…] để diễn ra phản ứng.
Đun nóng đến một nhiệt độ nhất định. [Có một số phản ứng hóa học cần đun nóng đến một nhiệt độ nào đó, cũng có những phản ứng hóa học không cần phải đun nóng].
Khi tiến hành một số phản ứng hóa học, ta có thể sử dụng các chất xúc tác để đẩy nhanh tốc độ phản ứng giữa các chất tham gia mà hoàn toàn không làm thay đổi chất sản phẩm so với khi không dùng chất xúc tác. Chất xúc tác có thể đẩy nhanh tốc độ của một phản ứng hóa học lên vài lần thậm chí là vài chục hay vài trăm lần so với tốc độ của một phản ứng hóa học bình thường.
4. Dấu hiệu nhận biết phản ứng hóa học xảy ra
Để nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra, ta chỉ cần xác định xem có chất mới được tạo thành sau khi phản ứng diễn ra hay không. Các tính chất, dấu hiệu giúp ta có thể nhận ra được thường là màu sắc [chuyển từ màu này sang màu khác], trạng thái [chất tan ra, hoặc chất kết tủa] hoặc tỏa nhiệt, tạo khói, tỏa sáng, phát sáng,… khi xảy ra phản ứng.
5. Tổng hợp các loại phản ứng hóa học
Phản ứng hóa hợp
Khái niệm: Phản ứng hóa hợp là phản ứng hóa học trong đó chỉ có một chất mới [sản phẩm] được tạo thành từ hai hay nhiều chất ban đầu.
Ví dụ:
3Fe + 2O2 → Fe3O4
Na2O + H2O → 2NaOH
Phản ứng phân hủy
Định nghĩa: Phản ứng phân hủy là phản ứng hóa học trong đó một chất sinh ra hai hay nhiều chất mới.
Ví dụ:
KMnO4
CaCO3 CaO + CO2
Phản ứng oxi hóa khử
Định nghĩa: Phản ứng oxi hóa khử là phản ứng hóa học trong đó xảy ra đồng thời sự oxi hóa và sự khử. Nói cách khác, phản ứng oxi hóa khử là phản ứng có sự dịch chuyển electron giữa các chất trong phản ứng hay phản ứng có sự thay đổi số oxi hóa của một số nguyên tố. Chất khử là chất nhường electron và chất oxi hóa là chất nhận electron.
Phản ứng thế
Định nghĩa: Phản ứng thế là phản ứng hóa học giữa đơn chất và hợp chất, trong đó nguyên tử của đơn chất thay thế nguyên tử của một nguyên tố khác trong hợp chất.
Ví dụ:
Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2
Mg + H2SO4 → MgSO4 + H2
Blog_Vimi hy vọng đã mang đến cho bạn một bài chia sẻ hữu ích về định nghĩa “Phản ứng hóa học là gì”. Ngoài mang đến cho bạn những kiến thức hữu ích trong cuộc sống, Vimi còn tự hào là nhà cung cấp hàng đầu các sản phẩm van công nghiệp [van cánh bướm, van 1 chiều, van y lọc…], các sản phẩm phụ kiện ống [phụ kiện inox, phụ kiện gang,..] và các sản phẩm đồng hồ đo lưu lượng nước – luôn có sẵn số lượng lớn để phục vụ quý khách hàng. Chúc bạn có một ngày nhiều năng lượng và niềm vui!