2. Lỗi sử dụng từ sai phong cách
Dùng từ sai phong cách nghĩa là dùng từ không hợp văn cảnh, hồn cảnh tiếp khơng theo nghi thức. Hồn cảnh giao tiếp theo nghi thức đòi hỏi ngơn ngữ được
sử dụng trong đó phải trang trọng, nghiêm túc, hồn chỉnh, có tính gọt giũa. Còn hồn cảnh giao tiếp khơng theo nghi thức còn gọi là hồn cảnh giao tiếp thân mật,
khơng mang tính chính thức xã hội cho phép dùng ngôn từ tự do, thoải mái thậm chí tuỳ tiện. Nếu người nói người viết khơng nắm vững điều này thì anh ta dễ dàng
mắc lỗi phong cách. So với các kiểu lỗi khác, kiểu lỗi này nghiêm trọng hơn ở chỗ là nó ít nhất
cũng phá vỡ tính thống nhất trong giọng điệu chung của tồn văn bản. ấy là còn chưa kể đến những băn khoăn khó tránh khỏi của người đọc, người nghe về tầm
vóc văn hố của chủ thể phát ngơn. Ví dụ 1:
Cô gái da bánh mật với tấm bikini hai mảnh xinh quá là xinh nhoẻn miệng cười...
Nếu đây là hoàn cảnh giao tiếp thân mật, gần gũi, trong một phạm vi hẹp thì viẹc dùng ngữ Xinh quá là xinh được chấp nhận. Nhưng câu nói trên là của một nhà
báo nên theo chúng tôi phải thay bằng từ: rất xinh. Ví dụ 2:
Ơng giám đốc cơng ty thương mại bia Hà Nội cho biết: mỗi ngày nhà máy bia Hà Nội sản xuất ra 25 nghìn lít bia hơi, trong khi mỗi ngày lượng bia hơi tiêu thụ
của thành phố là...100 nghìn lít, vì thế người ta có pha phách các loại bia hơi khác vào bia hơi Hà Nội để bán là điều khơng kiểm sốt được.
8
Câu trên khơng chỉ phạm lỗi lặp từ mà có cả lỗi phong cách. Đó là sự nhầm lẫn giữa phong cách sinh hoạt tự nhiên với phong cách báo chí. Trong báo chí
khơng nên sử dụng những từ ngữ kiểu như văn nói trừ những trường hợp đặc biệt. Chúng tơi sẽ sửa “pha phách” là “pha”. Cả hai từ đều có nghĩa là trộn lẫn vào nhau
theo một tỷ lệ nhất định để tạo thành một hỗn hợp nào đó. Nhưng từ “pha phách” rõ ràng mang tính khẩu ngữ hơn. Do vậy cần tránh những cách dùng từ như thế này.
Sửa lại:Ơng giám đốc cơng ty thương mại bia Hà Nội cho biết: mỗi ngày nhà máy sản xuất ra 25 nghìn lít, trong khi mỗi ngày lượng tiêu thụ của thành phố
là...100 nghìn lít. Vì thế người ta có pha các loại bia hơi khác vào bia hơi Hà Nội để bán là điều khơng kiểm sốt được.
Ví dụ 3: Ban tổ chức dỡ tấm nilon phủ ngoài và xẻo chả.
tr2, số 38, 2003 “Xẻo” với nghĩa là cắt gọn ra thành miếng, một phần nhỏ. Tuy nhiên dùng
“xẻo” trong phong cách viết thì khơng hay lắm. Sửa lại: Có thể thay “xẻo” bằng “cắt”.
Ban tổ chức dỡ tấm nilon phủ ngoài và cắt chả.
2. Lỗi sử dụng từ sai phong cách
Dùng từ sai phong cách nghĩa là dùng từ không hợp văn cảnh, hồn cảnh tiếp khơng theo nghi thức. Hồn cảnh giao tiếp theo nghi thức đòi hỏi ngơn ngữ
được sử dụng trong đó phải trang trọng, nghiêm túc, hồn chỉnh, có tính gọt giũa. Còn hồn cảnh giao tiếp khơng theo nghi thức còn gọi là hồn cảnh giao
tiếp thân mật, khơng mang tính chính thức xã hội cho phép dùng ngơn từ tự do, thoải mái thậm chí tuỳ tiện. Nếu người nói người viết khơng nắm vững điều
này thì anh ta dễ dàng mắc lỗi phong cách.
So với các kiểu lỗi khác, kiểu lỗi này nghiêm trọng hơn ở chỗ là nó ít nhất cũng phá vỡ tính thống nhất trong giọng điệu chung của tồn văn bản. Ấy là còn
chưa kể đến những băn khoăn khó tránh khỏi của người đọc, người nghe về tầm vóc văn hố của chủ thể phát ngơn.
Ví dụ 1: Cơ gái da bánh mật với tấm bikini hai mảnh xinh quá là xinh nhoẻn miệng
cười... Nếu đây là hoàn cảnh giao tiếp thân mật, gần gũi, trong một phạm vi hẹp
thì viẹc dùng ngữ Xinh quá là xinh được chấp nhận. Nhưng câu nói trên là của một nhà báo nên theo chúng tơi phải thay bằng từ: rất xinh.
Ví dụ 2: Ơng giám đốc cơng ty thương mại bia Hà Nội cho biết: mỗi ngày nhà máy
bia Hà Nội sản xuất ra 25 nghìn lít bia hơi, trong khi mỗi ngày lượng bia hơi tiêu thụ của thành phố là...100 nghìn lít, vì thế người ta có pha phách các loại bia hơi
khác vào bia hơi Hà Nội để bán là điều khơng kiểm sốt được. Câu trên khơng chỉ phạm lỗi lặp từ mà có cả lỗi phong cách. Đó là sự
nhầm lẫn giữa phong cách sinh hoạt tự nhiên với phong cách báo chí. Trong báo chí không nên sử dụng những từ ngữ kiểu như văn nói trừ những trường hợp đặc
biệt. Chúng tơi sẽ sửa “pha phách” là “pha”. Cả hai từ đều có nghĩa là trộn lẫn vào nhau theo một tỷ lệ nhất định để tạo thành một hỗn hợp nào đó. Nhưng từ
“pha phách” rõ ràng mang tính khẩu ngữ hơn. Do vậy cần tránh những cách dùng từ như thế này.
Sửa lại:Ơng giám đốc cơng ty thương mại bia Hà Nội cho biết: mỗi ngày nhà máy sản xuất ra 25 nghìn lít, trong khi mỗi ngày lượng tiêu thụ của thành
phố là...100 nghìn lít. Vì thế người ta có pha các loại bia hơi khác vào bia hơi Hà Nội để bán là điều khơng kiểm sốt được.
Ví dụ 3: Ban tổ chức dỡ tấm nilon phủ ngoài và xẻo chả.
tr2, số 38, 2003 “Xẻo” với nghĩa là cắt gọn ra thành miếng, một phần nhỏ. Tuy nhiên
dùng “xẻo” trong phong cách viết thì khơng hay lắm. Sửa lại: Có thể thay “xẻo” bằng “cắt”.
Ban tổ chức dỡ tấm nilon phủ ngoài và cắt chả.
Bài giảng Ngôn ngữ học: Tiếng Việt thực hành - Lỗi dùng từ lỗi đặt câu
Bài giảng Ngôn ngữ học: Tiếng Việt thực hành - Lỗi dùng từ lỗi đặt câu trình bày một số nội dung về: Lỗi về âm thanh và hình thức cấu tạo của từ, lỗi về nghĩa của từ, lỗi về kết hợp từ, lỗi về dùng từ sai phong cách. Cùng tham khảo bài giảng để có thêm kiến thức về Ngôn ngữ học. » Xem thêm
» Thu gọn
Chủ đề:
- Bài giảng Ngôn ngữ học
- Tiếng Việt thực hành
- Lỗi dùng từ lỗi đặt câu
- Ngữ dụng học Tiếng Việt
- Học Tiếng Việt
- Lỗi về nghĩa của từ