Tứ Phủ là tín ngưỡng văn hóa dân gian phi vật của Việt Nam. Hiện nay tín ngưỡng tứ phủ đã có lịch sử hình thành khoảng hơn 1000 năm.
Bạn đang xem : Căn tứ phủ là gì
Có nhiều thông tin cho rằng Tứ Phủ là nơi làm việc của các Quan Âm, Chư Vị Thần Linh của 4 phủ: Thiên Phủ, Địa Phủ, Thủy Phủ và Nhạc Phủ
Hệ thống tín ngưỡng thờ Thần Linh Tứ Phủ
Tín ngưỡng tứ phủ
Tín ngưỡng tứ Phủ được lưu truyền trải qua hình thức truyền miệng dân gian cho nên vì thế mỗi vùng miền sẽ có những dị bản và cách sắp xếp khác nhau .
Các Thần Linh Tứ Phủ
Tứ phủ thánh côTứ phủ thánh cậuTứ phủ công đồngTứ phủ chầu bàTứ phủ ông hoàngTứ phủ thánh mẫuTứ phủ vạn linhTheo wikipeadia.org : Tứ Phủ đặc biệt quan trọng là nhánh Đạo Mẫu dung hòa nhiều yếu tố của Phật giáo và Đạo giáo. vì vậy nên có một số ít thần phật được đưa vào thờ cúng trong thần điện Tứ Phủ, ví dụ điển hình như Phật Thích Ca, Quán Thế Âm, Ngọc Hoàng Thượng Đế, v.v…Những vị thần phật này thường được thờ ở ngôi cao hơn Thánh Mẫu. Tuy nhiên, về cơ bản Fan Hâm mộ thường chỉ tập trung chuyên sâu thờ tự và hoạt động và sinh hoạt tín ngưỡng xoay quanh hàng Thánh Mẫu trở xuống
2. Thánh MẫuVì nhiều lý do khác nhau mà bốn vị Thánh Mẫu của Tứ Phủ thường được gộp chung thành Tam Tòa Thánh Mẫu.
Mẫu Thượng ThiênMẫu Thượng NgànMẫu Đệ Tam Thoải PhủMẫu Thượng ThiênMẫu Thượng NgànMẫu Đệ Tam Thoải PhủNhững nguyên do lý giải cho việc gộp thành Tam Tòa Thánh Mẫu gồm có :Thiên – Địa đồng quy: Mẫu Tiên ủy quyền đại diện trên nhân thế cho Mẫu Liễu Hạnh [tức Mẫu Địa]. Mẫu Liễu Hạnh trở thành đại diện, là Thánh Mẫu Thần ChủNhạc Phủ và Địa Phủ được gộp chung, vì đều là miền Trung Nguyên nơi con người sinh sống. Thiên Phủ là Thượng Nguyên, Thoải Phủ là Hạ NguyênMẫu Thượng Ngàn được thờ riêng bên Cung Sơn Trang.3. Tam Toà Chúa MườngThanh Sơn Chính Phái Đệ Nhất Thượng Ngàn sắc phong Lê Mại Đại Vương hiệu viết Bạch Anh Quản Trưởng Sơn Lâm Công ChúaĐệ Nhị Thượng Ngàn Cao Sơn Công Chúa Diệu Tín Thiền Sư La Bình Công ChúaĐệ Tam Thượng Ngàn Sơn Trang Tàng Hình Diệu Nghĩa Thiền Sư Quế Hoa Công Chúa4. Ngũ Vị Tôn Quan [hàng Quan Lớn]Quan Lớn Đệ Nhất Thượng ThiênQuan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn Giám SátQuan Lớn Đệ Tam Thoải PhủQuan Lớn Đệ Tứ Khâm SaiQuan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh5. Lục Phủ Tôn QuanQuan Lớn Đệ LụcQuan Lớn Đệ Thất Đào TiênQuan Lớn Đệ Bát Đồng Bằng Sông DiêmQuan Lớn Đệ CửuQuan Lớn Đệ Thập Triệu TườngThiên – Địa đồng quy : Mẫu Tiên ủy quyền đại diện thay mặt trên nhân thế cho Mẫu Liễu Hạnh [ tức Mẫu Địa ]. Mẫu Liễu Hạnh trở thành đại diện thay mặt, là Thánh Mẫu Thần ChủNhạc Phủ và Địa Phủ được gộp chung, vì đều là miền Tập Đoàn Cafe Trung Nguyên nơi con người sinh sống. Thiên Phủ là Thượng Nguyên, Thoải Phủ là Hạ NguyênMẫu Thượng Ngàn được thờ riêng bên Cung Sơn Trang. Thanh Sơn Chính Phái Đệ Nhất Thượng Ngàn sắc phong Lê Mại Đại Vương hiệu viết Bạch Anh Quản Trưởng Sơn Lâm Công ChúaĐệ Nhị Thượng Ngàn Cao Sơn Công Chúa Diệu Tín Thiền Sư La Bình Công ChúaĐệ Tam Thượng Ngàn Sơn Trang Tàng Hình Diệu Nghĩa Thiền Sư Quế Hoa Công ChúaQuan Lớn Đệ Nhất Thượng ThiênQuan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn Giám SátQuan Lớn Đệ Tam Thoải PhủQuan Lớn Đệ Tứ Khâm SaiQuan Lớn Đệ Ngũ Tuần TranhQuan Lớn Đệ LụcQuan Lớn Đệ Thất Đào TiênQuan Lớn Đệ Bát Đồng Bằng Sông DiêmQuan Lớn Đệ CửuQuan Lớn Đệ Thập Triệu TườngCác vị Quan hay được hầu là Quan Đệ Nhất, Quan Đệ Nhị, Quan Đệ Tam, Quan Đệ Tứ, Quan Đệ Ngũ6. Tứ Phủ Thánh Bà [hàng Chầu Bà]Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên [Quế Hoa Công Chúa]Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn [Đông Quang Công Chúa]Chầu Đệ Tam Thoải PhủChầu Đệ Tứ Khâm Sai[Chiêu Dung Công Chúa]Chầu Năm Suối Lân [Suối Lân Công Chúa]Chầu Lục Cung Nương [Lục Cung Công Chúa ]Chầu Bảy Kim Giao [ Mỏ Bạch Công Chúa ]Chầu Bát Nàn[Chầu Bát Đông Cuông, Chầu Bát Mỏ Ba]Chầu Chín Cửu Tỉnh [Quỳnh Hoa Công Chúa]Chầu Mười Đồng Mỏ [Mỏ Ba Công Chúa]Chầu Bé Bắc Lệ [Bắc Lệ Công Chúa]Chầu Bé Thủy Cũng nhChầu Đệ Nhất Thượng Thiên [ Quế Hoa Công Chúa ] Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn [ Đông Quang Công Chúa ] Chầu Đệ Tam Thoải PhủChầu Đệ Tứ Khâm Sai [ Chiêu Dung Công Chúa ] Chầu Năm Suối Lân [ Suối Lân Công Chúa ] Chầu Lục Cung Nương [ Lục Cung Công Chúa ] Chầu Bảy Kim Giao [ Mỏ Bạch Công Chúa ] Chầu Bát Nàn [ Chầu Bát Đông Cuông, Chầu Bát Mỏ Ba ] Chầu Chín Cửu Tỉnh [ Quỳnh Hoa Công Chúa ] Chầu Mười Đồng Mỏ [ Mỏ Ba Công Chúa ] Chầu Bé Bắc Lệ [ Bắc Lệ Công Chúa ] Chầu Bé Thủy Cũng nhCác vị Chầu thông dụng hay hầu bóng gồm Chầu đệ Nhị, Chầu Năm, Chầu Lục, Chầu Mười, Chầu Bé. Ngoài ra có người hầu giáChúa Thác Bờsau giá Chầu Đệ Tam. Cũng có người hầu giáChầu Bát Nàn [ còn gọi là Chầu Bát Tiên La, Chầu Bát Tỉnh Thái Bình, tức bà Vũ Thị Thục – nữ tướng của Hai Bà Trưng ] thay cho giá Chầu Bát Ngàn .7. Tứ Phủ Thánh Hoàng [hàng Ông Hoàng]Ông Hoàng CảÔng Hoàng Đôi Thượng NgànÔng Hoàng Bơ Thoải PhủÔng Hoàng Tư Địa PhủÔng Hoàng Năm Mán TộcÔng Hoàng Sáu Thanh HàÔng Hoàng Bảy Bảo HàÔng Hoàng Bát NùngÔng Hoàng Chín Cờn MônÔng Hoàng Mười Nghệ AnÔng Hoàng CảÔng Hoàng Đôi Thượng NgànÔng Hoàng Bơ Thoải PhủÔng Hoàng Tư Địa PhủÔng Hoàng Năm Mán TộcÔng Hoàng Sáu Thanh HàÔng Hoàng Bảy Bảo HàÔng Hoàng Bát NùngÔng Hoàng Chín Cờn MônÔng Hoàng Mười Nghệ AnNgoài ra còn có ông Hoàng Báo Đông Cuông, ông Hoàng Bắc Quốc, ông Chín Thượng Ngàn
8. Tứ Phủ Thánh Cô [hàng Cô]
Cô Cả Thượng ThiênCô Bơ Thoải Cung [Cô Bơ Hàn Sơn, Cô Bơ Bông]Cô Tư Địa Phủ [Cô Tư Tứ Tổng Tây Hồ]Cô Năm Suối LânCô Sáu Sơn TrangCô Bảy Kim Giao [Cô Bảy Mỏ Bạch, Cô Bảy Tân La]Cô Tám Đồi ChèCô Chín Cửu Tỉnh [Cô Chín Sòng Sơn, Cô Chín Giếng]Cô Mười Đồng Mỏ [Cô Mười Mỏ Ba]Cô Bé Thượng NgànCô Bé Thủy Cung
Cô Cả Thượng ThiênCô Bơ Thoải Cung [Cô Bơ Hàn Sơn, Cô Bơ Bông]Cô Tư Địa Phủ [Cô Tư Tứ Tổng Tây Hồ]Cô Năm Suối LânCô Sáu Sơn TrangCô Bảy Kim Giao [Cô Bảy Mỏ Bạch, Cô Bảy Tân La]Cô Tám Đồi ChèCô Chín Cửu Tỉnh [Cô Chín Sòng Sơn, Cô Chín Giếng]Cô Mười Đồng Mỏ [Cô Mười Mỏ Ba]Cô Bé Thượng NgànCô Bé Thủy Cung
Trong 12 vị Thánh Cô thì có 4 vị thánh cô tiếp tục ngự đồng là :Cô Đôi Thượng NgànCô Bơ ThoảiCô Chín Sòng SơnCô Bé Đông CuôngCô Đôi Thượng NgànCô Bơ ThoảiCô Chín Sòng SơnCô Bé Đông CuôngCác cô ngoài hàng Thập Nhị Thánh Cô nhưng hiển ứng linh thông nên những thanh đồng hay kiều về như Đôi Cô Cam Đường .Xem thêm : Cách Xác Định Giá Tính Thuế Là Gì ? Qui Định Về Giá Tính Thuế9. Thập Nhị Bộ Tiên NàngNgoài ra trong khoa cúng còn nhắc tới 12 Thánh Cô Sơn Trang [ những cô ít khi ngự đồng ] :Cô Cả Núi DùmCô Đôi Bắc LệCô Ba Tam KỳCô TưCô Năm Đồng TiềnCô Sáu Đồi NgangCô Bảy Tân AnCô Tám Đồi ChèCô Chín Đông CuôngCô Mười Suối NgangCô Mười Một Đồng NhânCô Mười Hai Bắc Lệ10. Tứ Phủ Thánh Cậu [hàng Cậu]Cậu Hoàng Cả [cậu Quận Phủ Dày]Cậu Hoàng Đôi [cậu Quận Đồi Ngang]Cậu Hoàng Bơ Thoải PhủCậu Hoàng Tư Địa PhủCậu bé bản đềnCô Cả Núi DùmCô Đôi Bắc LệCô Ba Tam KỳCô TưCô Năm Đồng TiềnCô Sáu Đồi NgangCô Bảy Tân AnCô Tám Đồi ChèCô Chín Đông CuôngCô Mười Suối NgangCô Mười Một Đồng NhânCô Mười Hai Bắc LệCậu Hoàng Cả [ cậu Quận Phủ Dày ] Cậu Hoàng Đôi [ cậu Quận Đồi Ngang ] Cậu Hoàng Bơ Thoải PhủCậu Hoàng Tư Địa PhủCậu bé bản đềnNgoài ra còn có cậu bé Lệch ở gần đền Trần11. Hàng Quan Ngũ Hổ, Ông LốtTức là năm ông hổ tượng trưng ngũ hành và ông lốt [ mãng xà ] .Trong ý niệm dân gian hổ là vị chúa quản lý rừng núi, hình tượng hổ hình tượng cho sức mạnh thiêng liêng, diệt trừ tà ma, trấn giữ những phương .
12. Quan Ngũ Hổ
Quan Ngũ Hổ gồm 05 vị là :Đông Phương Giáp Ất Mộc Đức Thanh Hổ Thần QuanNam Phương Bính Đinh Hỏa Đức Xích Hổ Thần QuanTrung ương Mậu Kỷ Thổ Đức Hoàng Hổ Thần QuanTây Phương Canh Tân Kim Đức Bạch Hổ Thần QuanBắc Phương Nhâm Quý Thủy Đức Hắc Hổ Thần QuanĐông Phương Giáp Ất Mộc Đức Thanh Hổ Thần QuanNam Phương Bính Đinh Hỏa Đức Xích Hổ Thần QuanTrung ương Mậu Kỷ Thổ Đức Hoàng Hổ Thần QuanTây Phương Canh Tân Kim Đức Bạch Hổ Thần QuanBắc Phương Nhâm Quý Thủy Đức Hắc Hổ Thần Quan
Quan Hổ được vẽ 5 ông hổ màu sắc khác nhau, tương ứng với Ngũ hành “kim, mộc, thủy, hỏa, thổ”:
Hoàng hổ [màu vàng] trấn khu trung tâm [địa khu]Hắc hổ [màu đen] trấn phương bắc [thủy khu]Bạch hổ [màu trắng] trấn phương tây [kim khu]Xích hổ [màu đỏ] trấn phương nam [hỏa khu]Thanh hổ [màu xanh] trấn phương đông [mộc khu]Hoàng hổ [ màu vàng ] trấn khu TT [ địa khu ] Hắc hổ [ màu đen ] trấn phương bắc [ thủy khu ] Bạch hổ [ màu trắng ] trấn phương tây [ kim khu ] Xích hổ [ màu đỏ ] trấn phương nam [ hỏa khu ] Thanh hổ [ màu xanh ] trấn phương đông [ mộc khu ]
13. Ông Lốt
– Thanh Xà Đại tướng Quân- Bạch Xà Đại tướng QuânNgoài ra cũng có nhiều vị khác được hát văn ca tụng, và có hầu 1 số ít vị Chúa bà nhưChúa Thác Bờ, Chúa Tây Thiên, Chúa Nguyệt Hồ, Chúa Lâm Thao, Chúa Ngũ Phương, Chúa Ba Nàng, Chúa Bạch Hạc Xuân Nương, .. Các bà Chúa bản cảnh này quyền cai một vùng địa phương .
Các Thánh miền Thượng Ngàn chia làm Sơn Lâm Bộ [rừng cây trên núi cao], Sơn Trang Bộ [thung lũng có điều kiện để sinh sống], Sơn Tinh Bộ [hệ thống các thần rừng], chia ra cai quản Thượng Ngàn trên hết là Tam Vị trưởng quản sơn lâm [Bạch Anh Trưởng Sơn Lâm Công Chúa, Diệu Tín Thiền Sư, Diệu Nghĩa Thiền Sư], dưới có bát bộ sơn trang là 8 họ sơn trang lớn trấn giữ các vùng trọng yếu và 12 cô kề cận Mẫu thượng ngàn cai quảng khắp các cửa rừng cửa bể, dưới các vị tướng sơn trang, quan văn võ, các cô hầu.
Xem thêm: flattering tiếng Anh là gì?
Các thần linh kể trên là những thần linh phổ cập nhất, được phần đông con nhang đệ tử công nhận thờ phụng, ngoài những còn 1 số ít vị khác ở địa phương, cũng được đưa vào hầu bóng. Tuy nhiên, hoạt động giải trí này có nhiều bừa bãi, khi mà nhiều ông đồng bà đồng ” bịa ” thêm vị thánh nào đó để hầu, hay có người hầu cả Ngọc Hoàng … gây phản cảm và méo mó đạo Mẫu .
Tín ngưỡng tam tứ phủ là gì?
Không giống tín ngưỡng thờ Mẫu, tín ngưỡng Tam Tứ Phủ còn thờ các nam thần khác như các vị vua cha, ông hoàng, quan hoàng, thánh cậu, … Sự xen kẽ số lượng nam thần với số lượng nữ thần đồng đều cho thấy Tam Tứ Phủ có sự đồng đều, hài hòa về âm và dương.
Căn tứ phủ là gì?
Căn tứ phủ hay còn gọi là Căn đồng số lính hoàn toàn có thể hiểu là số phận của 1 người đã được định sẵn là phải ra hầu thánh để làm lính, làm đồng bốn phủ .