Thứ hai, 08/02/2021 07:34 [GMT+7]
-
Chỉ còn vài ngày nữa Thông tư 120/2020/TT-BTC của Bộ Tài chính sẽ chính thức được áp dụng.
Thông tư này hướng dẫn giao dịch cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, trái phiếu doanh nghiệp, chứng quyền có bảo đảm được niêm yết, đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch chứng khoán.
Nhà đầu tư giao dịch chứng khoán T0 trong ngày
Theo quy định hiện hành, thời gian giao dịch và thanh toán của cổ phiếu trên thị trường là T+2, tức là khi mua cổ phiếu thì 2 ngày sau nhà đầu tư mới có thể bán cổ phiếu đó. Tuy nhiên, Thông tư 120/2020/TT-BTC cho phép nhà đầu tư giao dịch chứng khoán trong ngày [giao dịch T+0].
Tại Điều 10, Thông tư quy định, nhà đầu tư được thực hiện các giao dịch trong ngày sau khi đã ký hợp đồng giao dịch trong ngày với công ty chứng khoán.
Hợp đồng giao dịch trong ngày phải có điều khoản cho phép công ty chứng khoán thực hiện các giao dịch vay, giao dịch mua bắt buộc để hỗ trợ thanh toán trong trường hợp phát sinh thiếu hụt chứng khoán để chuyển giao. Hợp đồng giao dịch trong ngày phải nêu rõ các rủi ro phát sinh, thiệt hại và chi phí phát sinh mà nhà đầu tư phải thanh toán.
Hoạt động giao dịch trong ngày không được thực hiện trong khoảng thời gian 5 ngày làm việc, trước ngày đăng ký cuối cùng để thực hiện quyền cho cổ đông gắn với mã chứng khoán được giao dịch trong ngày.
Thông tư cũng nêu rõ, trong trường hợp cần thiết để ổn định thị trường, UBCKNN có quyền yêu cầu tạm ngừng các hoạt động giao dịch trong ngày.
Bán khống chứng khoán có tài sản đảm bảo
Theo thông tư, giao dịch bán khống có tài sản đảm bảo [giao dịch bán khống có bảo đảm] là giao dịch bán chứng khoán đã vay trên hệ thống vay và cho vay chứng khoán của Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam. Người bán sau đó có nghĩa vụ mua lại số chứng khoán đó để hoàn trả khoản đã vay.
Giao dịch bán khống sẽ được thực hiện dựa trên hợp đồng giao dịch vay chứng khoán trên hệ thống vay và cho vay chứng khoán tại Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam. Để thực hiện giao dịch bán khống có bảo đảm tối thiểu phải bao gồm nội dung về tài sản thế chấp, lãi suất vay/cho vay, thời hạn vay, gia hạn vay, xử lý tài sản thế chấp khi nhà đầu tư không hoàn trả chứng khoán, phương thức giải quyết khi có tranh chấp phát sinh, nêu rõ các rủi ro, thiệt hại có thể phát sinh và chi phí.
Bên cạnh quy định về giao dịch trong ngày và bán khống, một trong những điểm đáng chú ý của Thông tư là mở ra không gian cho phép dùng chứng khoán làm tài sản đảm bảo ký quỹ để vay tiền đầu tư chứng khoán.
Nhà đầu tư phải đảm bảo tỷ lệ ký quỹ ban đầu, tỷ lệ ký quỹ duy trì theo hợp đồng đã ký với công ty chứng khoán. Khi tỷ lệ ký quỹ trên tài khoản giao dịch ký quỹ giảm xuống thấp hơn tỷ lệ ký quỹ duy trì, công ty chứng khoán phải phát hành lệnh gọi ký quỹ bổ sung. Theo thông tư, chứng khoán không được phép giao dịch ký quỹ không được tính vào tài sản đảm bảo khi xác định tỷ lệ ký quỹ ban đầu và tỷ lệ ký quỹ duy trì cho giao dịch ký quỹ.
Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, có giá trị phụ thuộc vào giá trị của tài sản cơ sở [hàng hoá, công cụ tài chính]. Giá giao dịch sẽ được xác định ở thời điểm hiện tại, tuy nhiên thời điểm thực hiện sẽ ở một ngày cụ thể trong tương lai. Gồm 4 loại:
- Hợp đồng quyền chọn
- Hợp đồng tương lai
- Hợp đồng kỳ hạn
- Hợp đồng hoán đổi
Tại thị trường Việt Nam hiện mới cho phép giao dịch HĐTL chỉ số cổ phiếu [Tài sản cơ sở là chỉ số VN30] và trái phiếu chính phủ [tài sản cơ sở là TPCP kỳ hạn 5 năm/kỳ hạn 10 năm]
Nhà đầu tư đặt lệnh đối ứng với vị thế đang sở hữu.
VD: Nhà đầu tư bán HĐTL [mở vị thế short] chỉ số CP VN30 nếu kỳ vọng chỉ số VN30 giảm [short]. Nhà đầu tư không cần có hợp đồng nào cũng có thể bán được [bán khống]. Để đóng vị thế, Nhà đầu tư phải mua lại HĐTL hoặc giữ đến đáo hạn
Cho phép Nhà đầu tư mở, đóng vị thế ngay trong ngày giao dịch
Mua/bán 1 số lượng hợp đồng tương lai với một mức giá nào đó
Là khoản tiền hoặc chứng khoán mà Nhà đầu tư gửi Trung tâm lưu ký chứng khoán Viêt Nam [VSD] để đảm bảo nghĩa vụ thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh. Theo quy định hiện hành, tỷ lệ ký qũy bằng tiền không được thấp hơn 80% giá trị tài sản ký quỹ.
Cơ chế thanh toán lãi/lỗ hằng ngày. Cụ thể, nhà đầu tư [NĐT] khi giao dịch và nắm giữ các vị thế trong các hợp đồng chứng khoán phái sinh sẽ phải thực hiện thanh toán toàn bộ lãi/lỗ phát sinh từ các vị thế đó mỗi ngày:
- Nếu trạng thái lỗ ròng: NĐT sẽ phải thanh toán đầy đủ toàn bộ số lỗ phát sinh trước 8h sáng ngày giao dịch kế tiếp
- Nếu trạng thái lãi ròng: TCBS sẽ thanh toán đầy đủ số lãi phát sinh chậm nhất trong ngày giao dịch kế tiếp
Đặc điểm |
Chứng khoán cơ sở |
Chứng khoán phái sinh |
Định nghĩa |
Là khoản vay Công ty chứng khoán cấp cho NĐT thực hiện giao dịch mua. |
Là khoản đặt cọc nhằm đảm bảo nghĩa vụ thanh toán trong tương lai |
Đối tượng ký quỹ |
Bên mua |
Bên mua và bên bán |
Chi phí |
Lãi suất vay theo quy định của từng CTCK |
Không có |
Tính chất |
Không bắt buộc |
Bắt buộc Để tham gia giao dịch HĐTL cả bên mua và bên bán có nghĩa vụ phải đặt cọc để đảm bảo thanh toán. |
Thời gian thị trường phái sinh mở cửa để giao dịch hợp đồng tương lai sẽ sớm hơn thị trường cơ sở 15 phút, nhưng kết thúc cùng lúc với thị trường cơ sở, cụ thể như sau:
Phiên sáng:
-
Phiên khớp lệnh định kỳ mở cửa: 8h45 – 9h00
-
Phiên khớp lệnh liên tục: 9h00 – 11h30
-
Giao dịch thỏa thuận: 8h45 – 11h30
Nghỉ trưa: 11h30 – 13h00
Phiên chiều:
-
Phiên khớp lệnh liên tục: 13h00 – 14h30
-
Phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa: 14h30 – 14h45
-
Giao dịch thỏa thuận: 13h00 – 14h45
Thời hạn thanh toán: 8h ngày T+1 [với T là ngày giao dịch phát sinh nghĩa vụ VM lỗ]Tài khoản nhận thanh toán: Tiểu khoản phái sinh
Trường hợp tỉ lệ sử dụng tài sản ký quỹ chạm mức xử lý trong phiên giao dịch: hệ thống sẽ tự động đóng vị thế bắt buộc [Force close], ưu tiên force close mã hợp đồng có thời gian đáo hạn gần nhất.
Trường hợp tỉ lệ sử dụng tài sản ký quỹ chạm mức xử lý trong phiên ATC:
- Nếu tỉ lệ chạm mức 90% đến dưới 100%: Quý khách vui lòng nộp thêm tiền vào tiểu khoản phái sinh trước 8h sáng ngày làm việc kế tiếp
- Nếu tỉ lệ từ 100% trở lên: Quý khách vui lòng nộp thêm tiền ký quỹ phái sinh trước 15h30 ngày giao dịch phát sinh trạng thái vi phạm. Nếu khách hàng không nộp ký quỹ bổ sung đúng hạn, TCBS hỗ trợ giải ngân tiền mặt vào tài khoản vi phạm để đưa tỉ lệ về 95% và đến ngày giao dịch kế tiếp, TCBS sẽ đóng vị thế bắt buộc và/hoặc rút ký quỹ từ VSD về để thu hồi nợ
TCBS sẽ rút ký quỹ từ VSD và/hoặc đóng vị thế bắt buộc để thanh toán cho nghĩa vụ VM lỗ
Trường hợp không thu được hết nghĩa vụ thanh toán VM tại ngày T+1, TCBS sẽ tiếp tục xử lý tại các ngày giao dịch tiếp theo. Số tiền chậm thanh toán sẽ bị tính lãi là 10.5%/năm