Bài 18. Đa dạng nấm
Câu 1: Khẳng định nào sau đây là đúng?
A. Nấm là sinh vật đơn bào hoặc đa bào nhân thực
B. Nấm hương, nấm mốc là đại diện thuộc nhóm nấm túi
C. Chỉ có thể quan sát nấm dưới kính hiển vi
D. Tất cả các loài nấm đều có lợi cho con người
Câu 2: Trong số các tác hại sau, tác hại nào không phải do nấm gây ra?
A. Gây bệnh nấm da ở động vật.
B. Làm hư hỏng thực phẩm, đồ dùng.
C. Gây bệnh viêm gan B ở người.
D. Gây ngộ độc thực phẩm ở người.
Câu 3: Trong tự nhiên, nấm có vai trò gì?
A. Lên men bánh, bia, rượu…
B. Tham gia phân hủy chất thải động vật và xác sinh vật
C. Dùng làm thuốc
D. Cung cấp thức ăn
Câu 4: Khi nói về mốc trắng, nhận định nào dưới đây là không chính xác ?
A. Thường tìm thấy trong cơm để lâu ngày, ruột bánh mì để thiu
B. Sinh sản bằng bào tử
C. Tồn tại vách ngăn giữa các tế bào trong sợi nấm
D. Không chứa diệp lục
Câu 5: Vì sao trái cây để lâu ngoài không khí dễ sinh nấm mốc?
A. Do trái cây đã có sẵn mầm nấm mốc
B. Do người dùng không rửa sạch các loại trái cây
C. Do người dùng không đậy kín các loại trái cây
D. Do các loại trái cây có đủ độ ẩm và các chất dinh dưỡng
Câu 6: Thuốc kháng sinh penicillin được sản xuất từ?
A. Nấm men
B. Nấm mộc nhĩ
C. Nấm mốc
D. Nấm độc đỏ
Câu 7: Loại nấm nào dưới đây được sử dụng làm thức ăn cho con người ?
A. Nấm than
B. Nấm men
C. Nấm sò
D. Nấm von
Câu 8: Ở người, bệnh nào dưới đây do nấm gây ra ?
A. Tay chân miệng
B. Á sừng
C. Lang ben
D. Bạch tạ
Câu 9: Nấm không phải thực vật vì:
A. Chúng sinh sản chủ yếu bằng bào tử
B. Cơ thể chúng không có dạng thân, lá
C. Cơ thể chúng không có chất diệp lục nên không tự dưỡng được
D. Cơ thể chúng có dạng sợi
Câu 10: Nấm cần những điều kiện gì để phát triển?
A. Độ ẩm, ánh sáng,
B. Các chất hữu cơ có sẵn để làm thức ăn, nhiệt độ, độ ẩm thích hợp
C. Nhiệt độ thấp, độ ẩm cao
D. Các chất hữu cơ, ánh sáng, pH
Câu 11: Loại nấm nào dưới đây thường gây hại trên cây ngô ?
A. Nấm thông
B. Nấm than
C. Nấm von
D. Nấm lim
Câu 12: Bào tử đảm là cơ quan sinh sản của loại nấm nào sau đây?
A. Nấm hương
B. Nấm bụng dê
C. Nấm mốc
D. Nấm men
Câu 13: Loại nấm nào dưới đây được xếp vào nhóm nấm mũ ?
A. Nấm rơm
B. Nấm mỡ
C. Nấm hương
D. Tất cả các phương án trên
Câu 14: Trong số các tác hại sau, tác hại nào không phải do nấm gây ra?
A. Gây bệnh nấm da ở động vật.
B.Làm hư hỏng thực phẩm, đồ dùng.
C. Gây bệnh viêm gan B ở người.
D. Gây ngộ độc thực phẩm ở người.
Câu 15: Biện pháp nào dưới đây không được sử dụng để phòng bệnh nấm da?
A. Vệ sinh cơ thể sạch sẽ
B. Thăm khám thú ý, diệt nấm định kì cho vật nuôi
C. Không tiếp xúc cơ thể với người bị bệnh nấm da
D. Dùng chung đồ dùng với người bị bệnh nấm da
Câu 16:Quá trình chế biến rượu vang cần sinh vật nào sau đây là chủ yếu?
A. Vi khuẩn
B. Nấm men
C. Nguyên sinh vật
D. Virus
Câu 17: Nấm sinh sản chủ yếu theo hình thức nào ?
A. Sinh sản bằng hạt
B. Sinh sản bằng cách nảy chồi
C. Sinh sản bằng bào tử
D. Sinh sản bằng cách phân đôi
Câu 18: Nấm khác tảo ở điểm nào?
A. Nấm đã có mạch dẫn
B. Nấm chưa có mạch dẫn, tảo đã có mạch dẫn
C. Nấm không có chất diệp lục như tảo nên dinh dưỡng bằng cách hoại sinh hoặc kí sinh
D. Nấm đã có rễ, thân, lá
Câu 19: Loại nấm nào sau đây được dùng làm thuốc?
A. Nấm đùi gà
B. Nấm linh chi
C. Nấm thông
D. Nấm kim châm
Câu 20: Trong tự nhiên, nấm có vai trò gì?
A. Lên men bánh, bia, rượu…
B. Cung cấp thức ăn
C. Dùng làm thuốc
D. Tham gia phân hủy chất thải động vật và xác sinh vật
Câu 21: Vì sao trái cây để lâu ngoài không khí dễ sinh nấm mốc?
A. Do trái cây đã có sẵn mầm nấm mốc
B. Do người dùng không rửa sạch các loại trái cây
C. Do các loại trái cây có đủ độ ẩm và các chất dinh dưỡng
D. Do người dùng không đậy kín các loại trái cây
Câu 22: Loại nấm nào dưới đây là nấm đơn bào?
A. Nấm hương
B. Nấm mỡ
C. Nấm linh chi
D. Nấm men
Bởi Thanh Hải Vô Thượng Sư
Giới thiệu về cuốn sách này
Thực tế, việc phân biệt giữa nấm ăn và nấm độc được các nhà nghiên cứu không ngừng tìm hiểu để cung cấp những thông tin hữu ích đến toàn bộ người dân. Tuy nhiên, khi phân biệt giữa hai nhóm nấm này, bạn có thể dựa vào một số đặc điểm cơ bản như sau:
Nhìn bằng mắt
Đa phần, nấm độc thường có màu sắc rất sặc sỡ và nổi bật để cuốn hút những côn trùng, động vật khác. Chẳng hạn, phần mũ nấm có nhiều đốm đỏ, trắng hoặc đen, trong khi thân nấm có thể xuất hiện nhiều vằn hay các vết nứt xung quanh. Không những thế, khi hái nấm độc còn xuất hiện nhựa chảy ra.
Trái lại, nấm ăn có màu sắc đơn giản hơn như mũ nấm màu đen hoặc xám, còn thân nấm màu trắng hoặc cùng màu với mũ nấm.
Ngửi bằng mũi
Đối với nấm độc, khi ngắt bạn không chỉ nhìn thấy phần nhựa mủ chảy ra [nếu có] mà còn ngửi được mùi hắc hoặc mùi đắng xộc lên mũi. Tuy nhiên, một số nấm độc vẫn có mùi hương thơm nhẹ.
Trong khi, đối với nấm ăn được thì có hương thơm nhẹ hoặc không mùi.
Thử nghiệm biến màu
Bạn có thể sử dụng nguyên liệu hoặc vật dụng khác để kiểm tra nấm có độc hay không? Cụ thể, bạn có thể dùng một trong những cách sau:
- Cách 1: Lấy phần đầu trắng của hành lá chà xát lên phần mũ nấm. Nếu hành lá chuyển sang màu xanh nâu thì chứng tỏ nấm có độc, và ngược lại.
- Cách 2: Dùng muỗng hoặc đũa bằng chất liệu bạc cắm vào mũ hoặc thân nấm. Nếu vật dụng bị đổi màu thì chứng tỏ nấm đó có độc, và ngược lại.
- Cách 3: Nhỏ ít sữa tươi lên phần mũ nấm. Nếu sữa bị vón cục thì chứng tỏ nấm có độc.
Quan sát cây nấm
Phần lớn, nấm độc thường có các lá tia [nằm ở phía dưới mũ nấm] màu trắng. Trái lại, nấm ăn thường có phần lá tia này màu da hoặc màu nâu, thậm chí một số loại nấm có tia màu trắng nhưng có thể ăn được chứ không phải là nấm độc.
Không có màu đỏ trên mũ hoặc thân nấm
Như Điện máy XANH chia sẻ phía trên, nấm độc thường có màu sắc bắt mắt. Vì thế, bạn không nên chọn các loại nấm có phần mũ nấm hoặc thân nấm xuất hiện đốm đỏ hoặc có màu đỏ.
Không có vẩy trên mũ
Nấm độc thường có vẩy trên phần mũ nấm, những lớp vẩy đó có thể màu sáng hoặc màu tối, trông như vết đốm vậy! Chẳng hạn, với nấm độc có màu trắng, bạn dễ dàng thấy các mảng vẩy có màu nâu hoặc màu da.
Không có vòng bao quanh thân nấm
Nấm độc thường có vòng tròn bao quanh lấy thân nấm, đồng thời bên dưới mũi nấm cũng có thể xuất hiện vòng tròn bao quanh trông như một chiếc mũ nhỏ.
Không ăn nấm khi không chắc
Nếu bạn cảm nhận và không chắc chắn về loại nấm mà bạn sẽ ăn có độc hay không, thì tốt nhất là đừng sử dụng nhé! Thực tế, nấm có rất nhiều loài, thậm chí hình dạng và màu sắc của chúng có thể rất giống nhau nên sẽ khiến bạn khó phân biệt được.
Ngoài ra, bạn chỉ nên ăn những loại nấm mà được các chuyên gia xác nhận, hoặc biết rõ về chúng khi tìm kiếm các tài liệu có liên quan đến loại nấm đó trước khi dùng, để không làm ảnh hưởng đến sức khỏe hiện tại của bạn.
2 Biểu hiện của ngộ độc nấm
Tùy theo loại nấm mà bạn ăn, triệu chứng và thời gian biểu hiện ngộ độc nấm khác nhau. Thông thường:
- Biểu hiện sớm xuất hiện từ 30 - 120 phút sau khi ăn nấm độc, tối đa là khoảng 6 tiếng.
- Biểu hiện muộn thường xảy ra từ 6 - 40 tiếng, trung bình là khoảng 12 tiếng sau khi ăn.
Tương tự, các triệu chứng ngộ độc có thể xảy ra từ nhẹ cho đến nặng. Chẳng hạn, biểu hiện ngộ độc nấm ở mức độ nhẹ như gây cảm giác khó chịu, nôn nao, đau bụng dữ dội, nôn ra máu, phân có mùi tanh hôi, đi đại tiện nhiều lần, cảm giác thiếu sức sống, lạnh người và nổi mẩn đỏ.
Trong khi, dấu hiệu ngộ độc nặng hơn có thể là co giật, hôn mê và ảnh hưởng đến sự an toàn tính mạng.
3 Nấm ăn được và nấm độc
Dưới đây là một số loại nấm ăn được và nấm độc mà bạn có thể tham khảo trước khi chọn dùng trong bữa ăn hàng ngày:
Các loại nấm ăn được
Không quá khó để bạn có thể tìm mua và chọn một số loại nấm ăn được tại các chợ, siêu thị hoặc cửa hàng kinh doanh nông sản, như:
- Nấm rơm: Phát triển từ bụi rơm rạ, có kích thước như trái trứng cút và có màu xám trắng, xám đen hoặc xám.
- Nấm kim châm: Mọc thành cụm, có màu trắng hoặc màu vàng nhạt. Hương vị thơm nhẹ, kết cấu dai, giòn và vị ngọt nhẹ.
- Nấm hương: Trông như chiếc dù, phần mũ nấm có màu nâu nhạt cho đến nâu sậm, có vết nứt và thân nấm có màu trắng.
- Nấm tai mèo: Trông như vàng tai của con người, có màu nâu sẫm cho đến màu đen.
- Nấm hầu thủ: Có hình bầu dục hoặc hình cầu, tua nấm mọc dày đặc và rủ xuống trông như đầu khỉ. Tua có thể chuyển từ màu trắng sang màu vàng hơi ngà một chút.
- Nấm mỡ: Có màu trắng tinh hoặc màu nâu, có thể ăn sống thay vì nấu chín.
- Nấm thái dương: Phần mũ nấm có màu nâu hồng với đường kính từ 4 – 8cm và thân hình trụ, màu trắng.
- Nấm linh chi: Có hiệu quả dược tính, được sử dụng trong các thang thuốc quý và món ăn tẩm bổ dinh dưỡng.
- Nấm tràm: Phần mũ nấm có màu nâu tím, vị hơi đắng, lành tính và thường được dùng để nấu súp hoặc món xào.
- Nấm bào ngư: Mũ nấm có màu trắng hoặc màu nâu, trong khi thân nấm màu trắng. Kết cấu dai và vị hơi ngọt.
- Nấm thông: Khi còn non, nấm có màu tím rồi chuyển dần sang màu nâu hoặc vàng, thường mọc trên đất rừng thông.
- Nấm tuyết: Hình dạng và màu trắng như bông tuyết, có độ giòn đặc trưng nên thường dùng nấu súp hoặc nấu chè.
Các loại nấm độc
Nấm độc cũng có nhiều loài nhưng có thể bạn sẽ gặp một số loại phổ biến như sau:
Nấm có chứa Amatoxin: Là loại nấm thường mọc trên mặt đất trong rừng, có chứa độc tố Amanitin có thể phá hủy tế bào khi ăn phải. Phần mũ nấm có màu trắng tinh và bề mặt nhẵn.
Khi còn non, phần mũ nấm hình trứng, tròn nhưng khi trưởng thành thì bộ phận này nở ra với đường kính từ 5 - 10cm [dạng nấm tán trắng] hoặc có đường kính từ 4 - 10cm [dạng nấm hình nón].
Mặt dưới mũ nấm có màu trắng, cuống nấm màu trắng và xuất hiện vòng cuống dạng màng ở gần sát với bộ phận mũ nấm. Chân nấm có dạng hình củ. Thịt trắng, mềm và mùi thơm dịu [đối với nấm tán trắng] hoặc mùi hắc [đối với nấm độc hình nón].
Nấm độc có chứa Muscarin: Là loại nấm cũng được tìm thấy trong rừng, trên mặt đất hoặc ở những nơi có thân cây mục nát. Phần mũ nấm có hình chuông hoặc hình nón, đỉnh nhọn cùng với nhiều sợi tơ [từ màu vàng cho đến màu nâu] rũ xuống.
Phiến nấm khi trưởng thành có màu nâu hoặc màu xám, cuống nấm có màu trắng đến vàng nâu, phần chân không bị phình ra như dạng củ, không xuất hiện vòng cuống.
Thịt màu trắng và chứa độc tố Muscarin có khả năng làm ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thần kinh.
Nấm ô tán trắng phiến xanh: Loại nấm này thường mọc ở trên bãi cỏ, ruộng ngô, ven chuồng trâu bò và một số nơi khác. Phần mũ nấm khi trưởng thành có dạng hình ô hoặc trải phẳng với đường kính từ 5 - 15cm, màu trắng và xuất hiện các vảy mỏng màu nâu bám dày dần về phần đỉnh mũ nấm.
Phiến nấm màu trắng chuyển sang màu xanh khi càng già. Cuống từ màu trắng cho đến màu nâu hoặc màu xám, có vòng tròn bao quanh dưới phần thân gần sát mũ nấm. Chân cuống không phình dạng củ. Thịt màu trắng và có độc tố làm ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
Nấm Psilocybe: Thường mọc ở gỗ cây mục hoặc chỗ có phân bò. Phần mũ nấm có màu nâu vàng, hình nón với đường kính từ 1 - 2cm. Phiến nấm màu trắng và chuyển sang màu xám, rồi đến màu xanh khi về già. Cuống nấm dai và mỏng, cùng gam màu với mũ nấm.
Thịt màu nâu nhạt, vị nhạt, mùi nhẹ, chứa độc tố psilocin và psilocybin gây ra các triệu chứng rối loạn tâm thần, thường bị ngộ độc 1 tiếng sau khi ăn và có thể biến mất khỏi sau 12 - 24 tiếng.
Xem thêm:
Hy vọng, những thông tin chia sẻ phía trên sẽ giúp bạn biết cách nhận biết nấm độc, các loại nấm độc và các loại nấm ăn được trên thị trường rồi nhé. Chúc bạn có nhiều món ăn ngon từ các loại nấm.
Biên tập bởi Nguyễn Loan Minh Trang • 18/08/2021