Có nên học đại học ở Việt Nam không

Học sinh huyện Giồng Riềng, tỉnh Kiên Giang hào hứng tham dự chương trình tư vấn tuyển sinh - hướng nghiệp của báo Tuổi Trẻ sáng 21-3 - Ảnh: CHÍ CÔNG

"Tôi cho rằng nguồn vốn lớn nhất là nội lực và sáng tạo của sinh viên. Bản thân các em phải chủ động, dám ước mơ, dám khởi nghiệp để tạo ra nhiều sản phẩm dịch vụ mới, đáp ứng cho thời chuyển đổi số hiện nay.

PGS.TS Đỗ Văn Dũng

Chương trình tư vấn tuyển sinh - hướng nghiệp tại huyện Giồng Riềng diễn ra sáng 21-3 thu hút học sinh của tất cả 6 trường THPT trong huyện, gồm: Giồng Riềng, Long Thạnh, Bàn Tân Định, Hòa Thuận, Hòa Hưng và Thạnh Lộc.

Khát vọng tạo việc làm cho người khác

Giồng Riềng là một trong những địa phương sản xuất lúa lớn của tỉnh Kiên Giang với lao động chính của huyện là nghề nông nhưng rất nhiều học sinh nơi đây lại đặt ra các câu hỏi: chọn học ngành nào để khởi sự doanh nghiệp, khởi nghiệp như thế nào, học ngành nghề nào và tiền đâu để khởi nghiệp...

Một nam sinh Trường THPT&THCS Thạnh Lộc còn muốn sau này có thể tạo ra việc làm cho người dân quê nhà. "Sau khi học xong đại học em sẽ được lợi gì? Em muốn khởi nghiệp. Nhưng theo em tìm hiểu, sau khi học ĐH, sinh viên chỉ đủ chuyên môn để làm thuê cho một công ty nào đó. Vậy có nên học ĐH?" - bạn này nêu câu hỏi.

Chia sẻ với học sinh, TS Phạm Tấn Hạ - phó hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn (ĐH Quốc gia TP.HCM) - cho rằng học tập là việc suốt đời. Chúng ta có thể học trung cấp, CĐ hay ĐH đều tốt. Sau đó còn có thể tiếp tục học lên cao hơn.

"Chúng tôi luôn khuyên các bạn không nhất thiết phải vào ĐH. Về mặt khởi nghiệp, cần phải xác định rõ học ĐH là để làm việc, để bản thân mình vươn lên và đóng góp cho cộng đồng, phục vụ xã hội. Không ít bạn nghĩ tới việc học xong sẽ khởi nghiệp, sẽ làm chủ. Trên thực tế nhiều bạn trẻ mâu thuẫn giữa sở thích, năng lực với vị trí việc làm và thu nhập sau khi ra trường. 

Các em cần nhớ để kiếm được nhiều tiền cần phải có năng lực. Nhà tuyển dụng không chỉ cần ở các bạn tấm bằng ĐH mà đòi hỏi ứng viên phải có nhiều kỹ năng. Mức lương do chính các bạn quyết định, thầy cô chỉ là người đồng hành. 

Mình làm bất kỳ vị trí công việc nào cũng cần sự nỗ lực, cố gắng thì sẽ có cơ hội phát triển bản thân. Nếu tự hài lòng quá sớm với những gì mình đạt được sẽ rất khó thành công" - thầy Hạ chia sẻ.

ThS Nguyễn Thái Châu, giám đốc Trung tâm tuyển sinh và quan hệ doanh nghiệp Trường ĐH Tài chính - marketing, cho hay hiện nay Chính phủ và nhiều địa phương vẫn đang khuyến khích khởi nghiệp. "Nhưng không phải ai khởi nghiệp cũng thành công. Do đó chúng ta cần trang bị thật tốt kiến thức, chuyên môn, pháp luật, kỹ năng... trước khi khởi nghiệp" - thầy Châu khuyên.

Cuối buổi tư vấn, một nhóm học sinh vây quanh PGS.TS Đỗ Văn Dũng, hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, để bày tỏ băn khoăn việc yêu thích ngành kỹ thuật, nếu chọn học sau này có trở thành doanh nhân thành đạt, trong khi có người không học gì vẫn kinh doanh thành công. 

Thầy Dũng cho hay trên thực tế cũng có nhiều doanh nhân thành đạt chưa qua trường lớp nào. Nhưng số người thành công như vậy rất ít và bản thân họ phải có tài năng thiên bẩm. Và khi thành công rồi họ vẫn thuê chuyên gia hỗ trợ.

"Trước mắt phải vào ĐH, CĐ, sinh viên sẽ có được nền tảng tốt nhất để xây dựng định hướng khởi nghiệp, tránh được các rủi ro xảy ra khi khởi nghiệp. Thứ hai, việc chọn ngành nào để khởi nghiệp hoàn toàn phụ thuộc vào sự yêu thích ngành nghề của các em, có thể lựa chọn khối ngành kỹ thuật, kinh tế hoặc dịch vụ" - thầy Dũng tư vấn.

Tuổi trẻ phải biết ước mơ

Ở huyện vừa đạt chuẩn nông thôn mới như Giồng Riềng vẫn có rất nhiều học sinh ấp ủ ước mơ trở thành doanh nhân thành đạt. Những trường hợp này, các thầy cô trong ban tư vấn đều đưa ra lời khuyên, định hướng cho các em cách thực hiện ước mơ. 

Đáp lại những câu hỏi, những băn khoăn rất thực tế của học sinh, ban tư vấn đã gợi mở cho các bạn bằng những câu chuyện cụ thể về định hướng ngành nghề, về giải quyết mâu thuẫn chọn nghề giữa con cái và cha mẹ hay cách chọn giữa một trong hai ngành mà mình đều yêu thích.

Nhiều học sinh nơi đây mong muốn phát triển dịch vụ du lịch, mở nhà hàng, khách sạn ngay tại nơi mình sống. Bạn Lê Âu Mai Dung, học sinh lớp 12A1 Trường THPT Giồng Riềng, tâm sự: "Em yêu thích sự năng động nên muốn vào ĐH để được trải nghiệm. Em muốn sau này sẽ là nữ doanh nhân thành đạt, tạo được công ăn việc làm cho bà con quê nhà".

Chia sẻ thêm về những ước mơ này, ThS Nguyễn Hải Trường An, giám đốc Trung tâm truyền thông và tư vấn tuyển sinh Trường ĐH Kinh tế - luật (ĐH Quốc gia TP.HCM), cho rằng tuổi trẻ phải biết ước mơ, nhưng để định hướng ước mơ này là cả vấn đề. 

"Những ước mơ đó là hoàn toàn chính đáng. Có ước mơ chắc chắn các em sẽ hành động và cố gắng học tập. Để thực hiện ước mơ, trước hết các em phải tốt nghiệp THPT, cố gắng trúng tuyển ĐH vào những ngành phù hợp và có điều kiện giúp mình thực hiện ước mơ" - cô Trường An khuyên.

Không có khoảng cách giữa các thầy cô là hiệu trưởng, hiệu phó, cán bộ quản lý các trường ĐH lớn với những học sinh huyện Giồng Riềng đang "khát" thông tin. Phải khó khăn lắm ban tư vấn mới có thể nói lời tạm biệt với những cô cậu học trò vẫn còn háo hức được tư vấn, định hướng và quan trọng hơn là được cổ vũ, được tiếp thêm năng lượng để tự tin với con đường mà mình đã chọn.

Có đam mê sẽ có cơ hội thành công

Hiện nay, rất nhiều ngành học đào tạo sinh viên sau khi ra trường có thể tự tạo việc làm cho mình, chứ không riêng gì sinh viên khối kinh tế. Nói nôm na là sinh viên có thể khởi nghiệp được trên nhiều lĩnh vực: công nghệ thông tin, nông lâm, công nghệ sinh học, xây dựng... Những bạn nào thật sự đam mê nghề nghiệp của mình thì rất nhiều cơ hội thành công.

ThS Phùng Quán (trưởng phòng thông tin truyền thông Trường ĐH Khoa học tự nhiên, ĐH Quốc gia TP.HCM)

Đăng ký xét tuyển đại học năm nay cần lưu ý gì?

TRẦN HUỲNH

Ngày xưa, tôi học đại học Bách khoa, ngành kĩ sư hóa. Năm nhất, tôi được học4 môn Toán, 2 môn Vật lý, 2 môn Hóa, 2 lớp tiếng Anh, cùng các môn phụ khác như thể dục, triết học.

Môn Toán rất khó. Tôi không hiểu được mấy, đi thi không trượt đã là may. Vật lý thì thầy dạy tôi nghe đồn không có bằng đại học, vì lý do "trời biết" mới được đi dạy. Không biết có hay không nhưng tôi cũng không hiểu gì.

Hóa học mới là môn ám ảnh kinh khủng nhất. Khi dùng pipette (giống cái ống hút), chúng tôi được hướng dẫn là phải dùng bóng cao su để bóp. Nhưng thực tế thì không có cái bóng cao su nào cả, nhiều ban dùng... miệng để hút. Thí nghiệm tạo ra khí NO2 (rất độc hại) thì làm xong sẽ đưa ra trời cho gió thổi đi rồi sẽ đem dụng cụ rửa.

Tôi vẫn nuôi hy vọng là sau mười mấy năm, mọi chuyện đã khá hơn. Nhưng cứ thấy các nhà tuyển dụng chê sinh viên mới ra trường, tôi e rằng mọi thứ vẫn như vậy. Chương trình giáo dục đại học ở Việt Nam hình như không liên quan tới thực tế, nhất là các môn kỹ thuật thì tụt hậu thê thảm.

Hết năm nhất đại học, tôi sang Australia du học cùng ngành. Tất nhiên là chúng tôi dùng pipette nhựa, loại dùng một lần rồi bỏ đi. Các thì nghiệm tạo ra chất độc phải được làm trong khu vực có quạt hút khí chuyên dụng...

Ai cũng biết là nguyên nhân làtrường đại học không được đầu tư đúng mức, kinh phí không nhiều... và hình như bao năm nay vẫn chưa được cải tiến. Vì vậy các bạn học Bách khoa của tôi ngày xưa giờ đi sản xuất sách. Thực ra các bạn ấy đều rất tài giỏi, tới nỗi có thể làm các công việc không đúng chuyên môn một cách xuất sắc. Nhưng mấy năm học đại học đấy thì dường như không có tác dụng gì.

Bậc học đại học ở Việt Nam, nhất là các ngành kỹ thuật, không mang lại được nhiều kiến thức hữu dụng cho sinh viên. Vì vậy không có gì đáng ngạc nhiên khi họ bị nhà tuyển dụng chê. Thực tế vốn phũ phàng. Cho dù các trường đại học có phân bua thế nào thì các công ty kỹ thuật của thế giới, khi tới Việt Nam, vẫn không muốn thuê những kỹ sư không biết dùng các dụng cụ cơ bản, lại cũng chẳng thiết kế được gì.

Các ngành kinh tế khác hơn. Đó là vì các ngành này không phải mua những thiết bị đắt tiền, những giảng viên đi học nước ngoài về cũng có cơ hội giảng dạy mà không cần kinh phí nhiều. Một ví dụ khác là ngành công nghệ thông tin. Ngành này chỉ đòi hỏi máy tính tốt, và không cần phải sản xuất được máy tính mà có thể dùng những gì mua được để viết phần mềm.

Việc điều chỉnh giáo dục bậc đại học đòi hỏi rất nhiều đầu tư và tiền bạc, mà cụ thể là phải mua các "phần cứng". Các sinh viên ngành kĩ thuật tại các trường danh tiếng ai cũng công nhận có đầu óc nhưng ra trường vẫn bị chê.

Ở mặt khác, tôi thấy có rất nhiều người hậm hực chê bai những người đi du học về, nói rằng họ chẳng giỏi giang gì, chẳng phải là người tài, thậm chí là thi rớt đại học ở Việt Nam nên gia đình mới lo cho đi du học. Chỉ có các sinh viên được du học bằng học bổng thì may ra được công nhận là người tài, cần phải kêu gọi về nước.

Nếu chúng ta không tính tới các bạn được học bổng du học thì có lẽ những ai đi du học cũng không phải là tài năng. Cái khác là các bạn ấy học được những kiến thức hữu dụng và các kĩ năng mềm cần thiết. Cái đó cũng giống như nguyên liệu thô, chưa chắc tốt, nhưng được nhào nặn đúng cách vẫn thành sản phẩm cuối dùng được. Còn nguyên liệu thô có tốt cách mấy nhưng nhào nặn sai bét thì cũng chả thành sản phẩm, đừng nói là dùng được hay không.

Giáo dục đại học là một vấn đề quan trọng bậc nhất đối với sự phát triển kinh tế nhưng cũng là vấn đề khó khăn nhất khi cải cách giáo dục. Việc các trường đại học có nghiên cứu khoa học hay không cũng chưa quan trọng bằng việc các trường có đủ dụng cụ máy móc và các giảng viên có kiến thức để giúp các sinh viên học được những điều mà nhà tuyển dụng ngày nay đòi hỏi hay không. Nói nôm na là các trường đại học nên tập trung lo tập đi trước khi tập chạy.

Trở lại câu chuyện học đại học bách khoa của tôi. Các môn Toán đó tôi đều không dùng đến. 4 năm ở Australia, tôi chưa từng phải học các kiến thức Toán cao siêu cỡ đó. Ra trường làm kĩ sư hóa tại Mỹ cho một công ty hóa chất hàng đầu cũng chả cần mấy kiến thức Toán đó.

Cho đến ngày, một người trong gia đình tôi học thạc sĩ ngành phân tích hệ thống (tương tự Toán ứng dụng) thì tôi lại giảng giải môn Toán cho cô ấy nghe (cô ấy trước giờ sống tại Mỹ), dựa vào kiến thức Toán tôi học được ở năm nhất trường bách khoa.

Ai bảo là trường đại học Việt Nam kém cỏi? Thật ra thì họ không kém, chỉ có điều là họ dạy những điều cao siêu không cần thiết, còn những thứ cần thì hình như chả có gì cả.

>>Chia sẻ bài viết của bạn cho trangÝ kiếntại đây.

Khanh

Không côngkhai thí sinh hưởng lợi từ gian lận điểm thi - nhân văn cho ai?

Rà soát bằng cách nào khi điểm thi THPT Hà Giang cao bất thường?