Biện pháp cắt tỉa cành, tạo tán rất quan trọng đối với việc thâm canh cây ăn quả. Cắt tỉa cành sẽ loại bỏ được những cành sâu bệnh, cành thừa không có vai trò với cây. Tạo cho tán cây thông thoáng sẽ hạn chế được các loại sâu bệnh.
Tỉa cành tạo tán cho vườn cây ăn trái
Cắt tiả cây sẽ tạo ra các chồi mới sinh trưởng mạnh và có nhiều khả năng để các cành mới nầy cho hoa trái, giúp giữ được sản lượng ổn định hằng năm. Cắt tiả cây giúp ánh sáng truyền vào tán cây nhiều hơn, qua đó giúp cải thiện về chất lượng, màu sắc và kích thước trái. Tuy nhiên việc cắt tỉa phải được áp dụng một số nguyên tắc nhất định.
NGHỀ NÔNG xin giới thiệu đến quý độc giả một số nguyên tắc trong kỹ thuật cắt tỉa cây ăn trái như sau:
- Đối với các loài có các chồi cựa nhỏ mọc tận cùng trên nhánh và các chồi nầy phát triển trong thời gian dài trên cây để cho trái, nên việc cắt tiả cần thực hiện trên các nhánh đã phát triển trong mùa trước. Các nhánh dài cần được cắt ngọn hoặc cắt bỏ hoàn toàn vì khi mang nhiều trái cành sẽ bị uốn cong xuống, trái bị lắc nhiều trong gió gây bầm dập các trái khác trên cây. - Đối với các loài cho trái trên các nhánh bên mọc ra từ mùa trước, có thể cắt bỏ 2/3 các nhánh mới mọc ra trong năm [có thể mọc ra trong giai đoạn cây mang trái vụ vừa mới thu hoạch] và các nhánh già yếu, chỉ chừa lại các nhánh sinh trưởng mạnh để cho trái trong mùa tiếp theo. Sau khi cây đã cho trái một số năm, các chồi nhỏ trên những cành giàn sẽ bị già cỗi, chết, thiếu ánh sáng hoặc bị gãy trong quá trình canh tác. Do vậy, các cành giàn nầy có thể được đốn bỏ để tạo điều kiện cho cây mọc các cành sườn mới và các chồi mới được tiếp tục mọc ra.
2. Cắt tiả trong giai đoạn cây đang phát triển cành lá
Được thực hiện trên các cây còn nhỏ nhằm chọn lọc các cành giàn thích hợp và khi thực hiện trên cây cho trái thì nhằm loại bỏ các cành vượt [water sprouts], làm giảm sức sinh trưởng của cây, cải thiện việc đậu trái, màu sắc trái...
3. Cắt tỉa cây sau mùa thu hoạch
Đối với một số loại cây ăn trái, cần tiến hành cắt tỉa cây sau khi thu hoạch trái, như nhãn, vải, xoài, nho, thanh long... các chồi, cành mang trái phía ngoài tán, cành bị bẻ gảy, cành yếu vươn ra xa tán, cành bị sâu bệnh, cuống trái... cần được cắt để thu nhỏ tán cây và giúp cây đâm chồi mới đồng loại, chồ mạnh mập khoẻ để chuẩn bị cho mùa trái năm sau.4. Các loại cành cần cắt tiả
Loại bỏ các cành nhỏ mọc thẳng bên trong tán, các cành nhỏ không nhận được ánh sáng, cành mọc khít nhau hay mọc chồng khít lên nhau để tăng khoảng cách thích hợp cho các cành giàn. Việc cắt bỏ các cành bị sâu bệnh, cành bị khô héo hay hư hỏng cần tiến hành thường xuyên.5. Thời điểm cắt cành trong năm và cách cắt cành
Tốt nhất là cắt cành trong điều kiện thời tiết khô ráo để vết thương mau lành. Cần lưu ý đến kỹ thuật cắt cành, khi cắt hết thân cành thì nên cắt sát chân cành để vết thương mau lành, tránh chừa lại một phần thân cành vì phần nầy dễ bị hư thối, hoặc trên phần thân cành còn lại nầy sẽ có những cành nhỏ mọc ra và trở thành loại cành mọc bên trong tán, phải tốn công cắt tiả thêm. Có một số nhà vườn kết hợp việc cắt cành thông qua phương pháp chiết cành. Tuy nhiên, điều nầy cần được cân nhắc vì làm như thế ta đã giữ lại một số cành trên cây trong một thời gian mà nói về mặt sinh trưởng thì không có hiệu quả, do đó việc chiết cành cần thực hiện với mục đích rõ ràng trong thời điểm thíïch hợp.Trên đây là một số nguyên tắc trong kỹ thuật cắt tỉa cây ăn trái mà chúng tôi giới thiệu đến các bạn. Tùy theo vị trí, kích thước cành và chiều cao cây, các loại dụng cụ cắt cành cần được sữ dụng thích hợp. Một số loại dụng cụ được sử dụng phổ biến gồm có: dây chì, kéo tỉa lá, kéo cắt cành, kéo giật, cưa cắt cành, sứa cắt cành, thang dài...
Bạn có thể ham khảo một số bài viết liên quan đến kỹ thuật cắt tỉa cây tại trang web của chúng tôi như:
- Kỹ thuật cắt tỉa cây mai trắng
- Hướng dẫn tỉa cành cây Bonsai
Nguồn tin: Hoa mai
07:52, 19/12/2017
BHG - Trong những năm qua, việc phát triển vườn cây ăn quả trên địa bàn tỉnh chưa được người dân chú trọng về kỹ thuật đốn tỉa cành, tạo tán cho cây. Do đó, các vườn cây tập trung phát triển chiều cao gây khó khăn cho quá trình chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, thu hoạch, làm giảm hiệu quả kinh tế. Vì vậy, để vườn cây ăn quả phát triển, hạn chế sâu bệnh hại, tăng hiệu quả kinh tế, chúng tôi xin giới thiệu kỹ thuật tạo hình, cắt tỉa cây ăn quả như sau:
1. Một số nguyên tắc về tỉa cành tạo hình cây ăn quả
- Điều tiết hình dạng, kích cỡ cây sao cho đạt hiệu suất quang hợp tối ưu, tăng số cành hữu hiệu [cành có khả năng mang quả], giảm cành vô hiệu, cành khô chết, cành sâu bệnh trong tán, dễ dàng áp dụng các biện pháp canh tác khác vào chăm sóc và thu hoạch quả.
- Tạo cho tán cây phát triển tán theo chiều ngang để tăng hiệu suất đơn vị diện tích lá/đơn vị diện tích đất canh tác.
- Cải thiện hiệu suất quang hợp của lá, tận dụng tối ưu nguồn ánh sáng, tăng năng suất/đơn vị diện tích và tăng phẩm chất quả.
- Luôn giữ ổn định số cành có khả năng cho quả ở mức độ tối ưu/ tán lá.
2. Kỹ thuật tạo hình
- Tạo hình hay còn gọi là tạo tán là kỹ thuật rất cần thiết đối với cây ăn quả, tiến hành trong suốt cả chu kỳ sinh trưởng, phát triển của cây nhưng ở giai đoạn đầu cần đặc biệt chú ý vì nó quyết định cấu trúc bộ khung tán của cây về sau. Tạo hình là việc làm cần thiết ngay trong thời kỳ kiến thiết cơ bản [từ năm thứ 1 đến năm thứ 3] với mục đích:
+ Nhằm tạo lập một hình thái cây trồng có khả năng tiếp nhận ánh sáng đầy đủ, đồng thời khống chế và duy trì chiều cao của cây trồng trong tầm kiểm soát để thuận lợi trong việc quản lý vườn ở giai đoạn kiến thiết cơ bản và thời kỳ kinh doanh.
+ Hình thành và phát triển bộ khung cơ bản, vững chắc nhằm tránh đỗ ngã, gãy nhánh từ đó phát triển các cành nhánh thứ cấp cho cây.
+ Tăng diện tích lá hữu hiệu cho quang hợp của bộ lá. Duy trì sức sống tốt của cây, bảo đảm sự cân bằng sinh trưởng và kết quả. Luôn luôn duy trì khả năng cho quả ở mức cao.
- Các bước tiến hành:
+ Ở thời kỳ kiến thiết cơ bản, kỹ thuật tạo hình được chú trọng và chủ yếu áp dụng hai kiểu tạo hình chính là: Kiểu mở tâm [ở giữa thoáng] và kiểu một trục chính. Theo đó, trên một cây thường chỉ để từ 3- 4 cành chính [cành cấp 1] phân bố đều ra các hướng làm khung cho các cành cấp 2 phát triển về sau. Thao tác cắt tỉa phụ thuộc vào tình trạng sinh trưởng cụ thể của từng loại cây, nhưng nói chung nên cắt các cành cong queo, cành nhỏ yếu, cành ở nơi quá dày… để tạo độ thông thoáng trong tán lá.
Chú ý: Việc cắt tỉa được thực hiện vào thời gian trước khi ra lộc.
+ Các bước tiến hành cụ thể như sau:
Sau khi trồng, cây được tưới nước đầy đủ để phục hồi sinh trưởng. Khi cây xuất hiện mầm non đầu tiên [chứng tỏ bộ rễ đã phục hồi và đã thích nghi với môi trường mới, bộ rễ bắt đầu hấp thụ các chất dinh dưỡng] thì tiến hành bấm ngọn để các mầm ngủ và cành bên phát triển [từ vị trí mắt ghép hướng lên trên khoảng 50-60cm].
Chọn 3 cành khỏe, thẳng mọc từ thân chính và phát triển theo ba hướng tương đối đồng đều nhau làm cành cấp 1, dùng tre cột giữ cành cấp 1 tạo với thân chính một góc 35-400. Sau khi cành cấp 1 phát triển, có độ dài từ 50- 80 cm thì cắt ngọn để các mầm ngủ trên cành cấp 1 phát triển hình thành cành cấp 2.
Khi cành cấp 2 phát triển, trên mỗi cành cấp 1 chỉ để từ 2-3 cành cấp 2. Các cành cấp 2 trên 1 cành cấp 1, cách nhau khoảng 15- 20cm và tạo với cành cấp 1 một góc 30 – 350. Sau đó, tiến hành cắt mầm ngọn cành cấp 2 với phương pháp như bấm ngọn cành cấp 1 để từ cành cấp 2 sẽ hình thành những cành cấp 3. Các cành cấp 3, cấp 4… không hạn chế về số lượng và chiều dài nhưng cần loại bỏ các chỗ cành mọc quá dày hoặc quá yếu. Sau 3 năm cây sẽ có bộ tán cân đối, thuận lợi trong chăm sóc, phòng ngừa sâu bệnh và thuận tiên cho quá trình thu hoạch quả.
3. Kỹ thuật tỉa cành
Tỉa cành có liên quan mật thiết với tạo hình, mục đích của tạo hình và tỉa cành là làm cho các cành chính và cành nhánh phân bố đều, khung cành có kết cấu vững chắc phù hợp với đặc tính vốn có của cây và điều kiện ngoại cảnh cũng như trình độ canh tác của địa phương, làm cơ sở cho việc nâng cao và ổn định năng suất.
Tỉa cành là công việc được tiến hành hàng năm sau mỗi vụ thu hoạch nhưng để việc tỉa cành có hiệu quả cao cần phải xem xét đến đặc thù của từng loại cây, đến vị trí hình thành chùm hoa, chùm quả mà quyết định tỉa cành tạo tán cho phù hợp như:
- Tạo cho cây có bộ khung, tán khoẻ mạnh.
- Tạo những cành mang quả trẻ, có khả năng sinh trưởng, phát triển mạnh và phân bố giống nhau trên khung [sườn] và cành mẹ [cành chính].
- Thay thế những cành già, loại bỏ cành sâu bệnh, cành chết, cành vô hiệu… không có khả năng cho quả bằng những cành non trẻ trong những năm tiếp theo.
- Loại bỏ những cành đan chéo nhau, những cành vượt trong thời kỳ cây đang mang quả nhằm hạn chế việc cạnh tranh dinh dưỡng với quả.
Kỹ thuật tỉa cành, tạo tán không đòi hỏi vốn đầu tư và lao động chuyên môn cao. Tuy nhiên, cần có kiến thức căn bản và kinh nghiệm áp dụng qua thời gian cho từng loại cây là rất cần thiết. Việc quản lý, điều tiết bộ khung, tán của cây trồng cần phải được quan tâm, áp dụng như là một trong những biện pháp căn bản hài hòa cùng với các biện pháp bắt buộc khác như: Làm cỏ, bón phân, tưới nước, phòng trừ sâu bệnh…
Hoàng Ngọc Tuyên
[Biên soạn]