BÀI 7:
THỰC HIỆN NỀN KINH TẾ NHIỀU THÀNH PHẦN
VÀ TĂNG CƯỜNG VAI TRÒ QUẢN LÍ KINH TẾ CỦA NHÀ NƯỚC
I. NỘI DUNG TRỌNG TÂM ÔN TẬP
1. Thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần
a. Khái niệm thành phần kinh tế và tính tất yếu khách quan của nền kinh tế nhiều thành phần
- Khái niệm thành phần kinh tế
- Thành phần kinh tế là kiểu quan hệ kinh tế dựa trên một hình thức sở hữu nhất định về tư liệu sản xuất
* Tính tất yếu khách quan của nền kinh tế nhiều thành phần
Trong thời kì quá độ lên CNXH nước ta tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần vì:
+ Lực lượng sx thấp và không đều ® Tồn tại nhiều hình thức sở hữu khác nhau.
+ Những thành phần kinh tế tàn dư: kinh tế cá thể, tiểu chủ, tư nhân vẫn còn những lợi ích nhất định đối với nền kinh tế.
+ Những thành phần kinh tế mới như kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể cần tiếp tục được củng cố và phát triển.
b. Các thành phần thành phần kinh tế
Tại Đại hội XI [năm 2011], gồm có 4 thành phần kinh tế: Thành phần kinh tế nhà nước; Thành phần kinh tế tập thể; Thành phần kinh tế tư nhân [gồm kinh tế cá thể, tiểu chủ, tư bản tư nhân] và Thành phần kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài.
* Kinh tế Nhà nước: Là thành phần kinh tế dựa trên hình thức sở hữu Nhà nước về tư liệu sản xuất
- Kinh tế nhà nước bao gồm các doanh nghiệp Nhà nước, các quỹ dự trữ quốc gia, các quỹ bảo hiểm nhà nước, các tài sản thuộc sử hữu nhà nước có thể đưa vào sản xuất.
- Vai trò: kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, nắm giữ các vị trí then chốt trong nền kinh tế, là lực lượng vật chất quan trọng để nhà nước định hướng và điều tiết vĩ mô nền kinh tế
*Kinh tế tập thể: Là thành phần kinh tế dựa trên hình thức sở hữu tập thể về tư liệu sản xuất
- Hợp tác xã là những đơn vị kinh tế được xây dựng trên nguyên tắc tự nguyện, cùng có lợi, quản lí dân chủ và có sự giúp đỡ của nhà nước.
- Vai trò: Ngày càng trở thành nền tảng cho nền kinh tế quốc dân.
* Kinh tế tư nhân
- Là thành phần kinh tế dựa trên hình thức sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất
- Có vai trò quan trọng, là một trong những động lực của nền kinh tế, gồm:
+ Kinh tế cá thể tiểu chủ: Dựa trên hình thức sở hữu nhỏ về tư liệu sản xuất. Có vị trí quan trọng trong nhiều ngành, nghề, có điều kiện phát huy nhanh và hiệu quả tiềm năng về vốn, sức lao động, tay nghề của từng gia đình, từng người lao động. Việc mở rộng xuất kinh doanh được Nhà nước khuyến khích.
+ Kinh tế tư bản tư nhân: Dựa trên hình thức sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất. Có vai trò đáng kể trong việc phát triển kinh tế thị trường, giải quyết việc làm cho người lao động, có những đóng góp không nhỏ vào trăng trưởng kinh tế đất nước. Cần khuyến khích phát triển trong những ngành nghề sản xuất kinh doanh mà pháp luật không cấm
* Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài
- Là thành phần kinh tế dựa trên hình thức sở hữu nước ngoài về vốn, là thành phần kinh tế có quy mô lớn về vốn, trình độ quản lí hiện đại, trình độ công nghệ cao, đa dạng về đối tác cho phép thu hút nhiều vốn đầu tư nước ngoài vào nước ta.
- Thành phần này phát triển theo hướng sản xuất kinh doanh để xuất khẩu, xây dựng kết cấu hạ tầng gắn với thu hút công nghệ cao, hiện đại, tạo việc làm. Vì vậy, cần tạo điều kiện thuận lợi, cải thiện môi trường kinh tế, pháp lí thu hút nhiều vốn đầu tư, thúc đẩy kinh tế tăng trưởng và phát triển.
c] Trách nhiệm của công dân đối với việc thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần
- Ủng hộ, tin tưởng và chấp hành tốt chính sách phát triển kinh tế nhiều thành phần ở nước ta
- Tham gia sản xuất ở gia đình
- Vận động người thân trong gia đình đầu tư vốn và các nguồn lực khác vào sản xuất kinh doanh.
- Tổ chức sản xuất kinh doanh những thành phần kinh tế, ngành, nghề, mặt hàng mà pháp luật không cấm.
- Chủ động tìm kiếm việc làm ở các ngành nghề thuộc các thành phần kinh tế phù hợp với khả năng của bản thân.
2. Vai trò quản lí kinh tế của nhà nước [ Đọc thêm]
II. LUYỆN TẬP
I. Nhận biết
Câu 1. Thành phần kinh tế là kiểu quan hệ kinh tế dựa trên một hình thức sở hữu nhất định về
A. tư liệu sản xuất. B. đối tượng lao động.
C. quan hệ sản xuất. D. công cụ lao động.
Câu 2. Kiểu quan hệ kinh tế dựa trên một hình thức sở hữu nhất định về tư liệu sản xuất là nội dung của khái niệm nào dưới đây?
A. Thành phần kinh tế. B. Cơ cấu kinh tế.
C. Vùng kinh tế. D. Ngành kinh tế.
Câu 3. Trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nước ta tồn tại nền kinh tế
A. nhiều thành phần. B. nhiều quan hệ kinh tế.
C. một thành phần. D. hỗn hợp.
Câu 4.Trong nền kinh tế nước ta hiện nay, kinh tế nhà nước giữ vai trò
A. cần thiết. B. chủ đạo.
C. then chốt. D. quan trọng.
Câu 5. Kinh tế nhà nước dựa trên hình thức sở hữu nào về tư liệu sản xuất?
A. Nhà nước. B. Tư nhân.
C. Tập thể. D. Hỗn hợp.
Câu 6. Kinh tế nhà nước là thành phần kinh tế dựa trên hình thức sở hữu
A. nhà nước về tư liệu sản xuất. B. tư nhân về tư liệu sản xuất.
C. tập thể về tư liệu sản xuất. D. hỗn hợp về tư liệu sản xuất.
Câu 7 Kinh tế tập thể là thành phần kinh tế dựa trên hình thức sở hữu
A. nhà nước về tư liệu sản xuất. B. tư nhân về tư liệu sản xuất.
C. tập thể về tư liệu sản xuất. D. hỗn hợp về tư liệu sản xuất.
Câu 8. Kinh tế tư nhân là thành phần kinh tế dựa trên hình thức sử hữu
A.nhà nước về tư liệu sản xuất. B. tư nhân về tư liệu sản xuất.
C. tập thể về tư liệu sản xuất. D. hỗn hợp về tư liệu sản xuất .
Câu 9. Kinh tế tư nhân có cơ cấu bao gồm kinh tế cá thể, tiểu chủ và kinh tế tư bản
A. tư nhân. B. nhà nước. C. trong nước. D. nước ngoài.
Câu 10. Kinh tế tập thể dựa trên hình thức sở hữu nào về tư liệu sản xuất?
A. Nhà nước. B. Tư nhân. C. Tập thể. D. Hỗn hợp.
Câu 11. Kinh tế tư nhân dựa trên hình thức sở hữu nào về tư liệu sản xuất?
A. Nhà nước. B. Tư nhân. C. Tập thể. D. Hỗn hợp.
II. Thông hiểu
Câu 1. Yếu tố nào dưới đây là căn cứ trực tiếp để xác định các thành phần kinh tế?
A. Nội dung thành phần kinh tế.
B. Hình thức sở hữu về tư liệu sản xuất.
C. Vai trò của các thành phần kinh tế.
D. Hình thức sở hữu về đối tượng lao động.
Câu 2. Sự tồn tại nhiều thành phần kinh tế ở nước ta hiện nay là một tất yếu khách quan, vì nước ta đang trong thời kì
A. quá độ tiến lên CNXH. B. xây dựng CNXH.
C. quá độ lên TBCN. D. xây dựng XH Cộng sản.
Câu 3. Lực lượng vật chất quan trọng để Nhà nước định hướng và điều tiết vĩ mô nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay là gì?
A. Kinh tế nhà nước. B. Kinh tế tập thể.
C. Kinh tế tư nhân. D. Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài.
Câu 4. Trong nền kinh tế nước ta hiện nay, thành phần kinh tế nào giữ vai trò chủ đạo, nắm giữ các vị trí, các lĩnh vực then chốt?
A. Nhà nước. B. Tập thể.
C. Tư nhân. D. Có vốn nước ngoài.
Câu 5. Trong thành phần kinh tế tập thể hình thức hợp tác nào là nòng cốt?
A. Doanh nghiệp. B. Công ty.
C. Nhà máy. D. Hợp tác xã.
Câu 6. “Sản xuất, kinh doanh để xuất khẩu” là một trong những hướng phát triển của thành phần kinh tế nào?
A. Nhà nước. B. Tập thể.
C. Tư nhân. D. Có vốn đầu tư nước ngoài.
Câu 7. Hình thức kinh tế cá thể tiểu chủ thuộc thành phần kinh tế nào dưới đây?
A. Nhà nước. B. Tư nhân.
C. Tập thể. D. Hỗn hợp.
Câu 8. Thành phần kinh tế nào sau đây không phải là một thành phần kinh tế ở nước ta hiện nay?
A. Nhà nước. B. Tập thể.
C. Quốc gia. D. Có vốn đầu tư nước ngoài.
Câu 9. Các quỹ dự trữ quốc gia thuộc thành phần kinh tế nào dưới đây?
A. Nhà nước. B. Tập thể.
C. Tư nhân. D. Có vốn đầu tư nước ngoài.
Câu 10. Thành phần kinh tế nào có quy mô vốn lớn, trình độ quản lí hiện đại, trình độ công nghệ cao?
A. Nhà nước. B. Tập thể.
C. Tư nhân. D. Có vốn đầu tư nước ngoài.
Câu 11. Thành phần kinh tế nào có vai trò phát huy nhanh tiềm năng về vốn, sức lao động và tay nghề?
A. Nhà nước. B. Tư nhân.
C. Tập thể. D. Có vốn đầu tư nước ngoài.
III. Vận dụng
Vận dụng thấp.
Câu 1. Hành động sau đây không thể hiện trách nhiệm của công dân đối với việc thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần?
A. Tham gia lao động sản xuất ở gia đình.
B. Tích cực tham gia các hoạt động xã hội.
C. Chủ động tìm kiếm việc làm phù hợp.
D. Vận động người thân đầu tư vốn vào sản xuất.
Câu 2. Hành động nào dưới đây thể hiện trách nhiệm của công dân đối với việc thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần?
A. Chăm chỉ học tập, tu dưỡng rèn luyện.
B. Tích cực tham gia các hoạt động thể dục thể thao.
C. Tích cực tham gia các hoạt động kinh tế, xã hội.
D. Vận động người thân đầu tư vốn vào sản xuất.
Câu 3. Tập đoàn Macdonan xin cấp phép để thành lập công ty tại Việt Nam, kinh doanh trong lĩnh vực thực phẩm. Doanh nghiệp này thuộc thành phần kinh tế nào dưới đây?
A. Nhà nước. B. Tư nhân.
C. Tập thể. D. Có vốn đầu tư nước ngoài.
Câu 4. Bạn A thắc mắc: Tại sao nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội mà lại có thành phần kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. Em sẽ dùng ý kiến nào dưới đây để giải thích cho bạn hiểu?
A. Do nước ta đang trong thời kì quá độ lên CNXH.
B. Vì nước ta học hỏi theo các nước tư bản.
C. Đó là thành phần kinh tế của CNXH.
D. Đó là sự lựa chọn của Nhà nước.
Câu 5. Tập đoàn Dầu khí Việt Nam thuộc thành phần kinh tế nào dưới đây?
A. Nhà nước. B. Tư nhân.
C. Tập thể. D. Có vốn đầu tư nước ngoài.
Vận dụng cao
Câu 1. Nhiều người cùng góp vốn xây dựng hợp tác xã Homestay Hoàng Tuấn để kinh doanh dịch vụ du lịch trên lòng hồ thủy điện Na Hang, hình thức này thuộc thành phần kinh tế nào?
A. Nhà nước. B. Tư nhân.
C. Tập thể. D. Có vốn đầu tư nước ngoài.
Câu 2. Ông A và ông H cùng nhau góp vốn để thành lập hợp tác xã kinh doanh dịch vụ vận tải, sau đó ông T cũng xin tham ra góp vốn. Cuối năm, ông A và H chia cho ông T phần lợi nhuận theo tỷ lệ góp vốn. Vậy ông A và H đã thực hiện nguyên tắc nào?
A. Tự nguyện. B. Bình đẳng.
C. Cùng có lợi. D. Quản lí dân chủ.
Câu 3. Y cho rằng về việc tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần là do nước ta đang học hỏi các nước Tư bản. K, H có ý kiến do nước ta còn tồn tại nhiều hình thức sở hữu, M nói đó là do sự lựa chọn của chính phủ ta. Bạn nào trên đây có nhận thức đúng?
A. Cả Y,K và H. B. K và H.
C. K,H và M. D. Y và M.
Câu 4. A,B,C,D là học sinh THPT, A nói không phải tham gia lao động ở gia đình vì còn đang đi học. C,D cho biết mình nên tham gia lao động và có thể vận động người thân đầu tư vốn vào các ngành có lợi. B nói sau khi học xong mới phải lao động. bạn nào có nhận thức đúng về trách nhiệm của công dân?
A. Cả A,C và D. B. A và B.
C. B,C và D. D. C và D.