Vì sao khu vực Bắc Mỹ thường hay có hiện tượng lốc xoáy

Lốc xoáy [tiếng Anh: tornado] là hiện tượng một luồng không khí xoáy tròn mở rộng ra từ một đám mây dông xuống tới mặt đất.

Việc đo tốc độ gió của lốc xoáy một cách trực tiếp là vô cùng khó khăn, bởi nó có thể phá hủy nhiều thứ xuất hiện trên đường đi. Năm 1971, ông Fujita Tetsuya, một nhà khí tượng thuộc đại học Chicago đã chế tạo ra một hệ thống phân biệt cấp độ của lốc xoáy dựa trên việc đo tác hại của nó đối với những công trình nhân tạo. Thiết bị được gọi là thang độ Fujita.

Độ mạnh của lốc xoáy tăng dần từ F0 đến F5. Lốc xoáy yếu nhất [F0] có thể phá hủy ống khói và các biển hiệu, trong khi ở cấp mạnh nhất [F5] chúng có thể thổi bay những căn nhà khỏi móng.

Với cấp F4 và F5, tốc độ gió của lốc xoáy có thể lên tới 207 dặm Anh trên giờ [333km/h] cho đến 261 dặm Anh trên giờ [420km/h].

Hậu quả do lốc xoáy gây ra là rất nghiêm trọng cho địa phương nơi nó đi qua. Càng xảy ra nhiều lốc xoáy và nhất là lốc xoáy cấp mạnh thì thiệt hại về người cũng như về cơ sở hạ tầng là càng lớn.

Các con số thống kê cho thấy Hoa Kỳ là quốc gia chịu nhiều trận lốc xoáy nhất trong một năm. Con số trung bình là hơn 800 cơn lốc xoáy hoạt động trong một năm, làm cho ít nhất 50 người chết. Và số lốc xoáy cấp F5 chiếm 0,1% tổng số.

Australia xếp thứ hai. Một số nước khác cũng thường có như Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Anh và Đức.

Do di chuyển với tốc độ rất nhanh, cùng với gió xoáy, lốc xoáy dường như phá hủy hết mọi thứ trên đường đi của nó. Với những lốc xoáy nhỏ thì sẽ phá hủy các biển hiệu giao thông, những nhà có kiến trúc không vững. Những trận mạnh thì có thể cuốn bay cả những chiếc ô tô, những căn nhà kiên cố, phá hủy những cây cầu... và cuốn theo cả con người, con vật trên đường đi.

Trận lốc xoáy tồi tệ nhất ở Mỹ xảy ra ngày 18 tháng 3 năm 1925. Cùng một lúc 7 lốc xoáy đã xuất hiện ở 3 bang Illinois, Missouri, Indiana làm 740 người thiệt mạng và phá hủy nhiều cấu trúc hạ tầng. Một thảm hoạ lốc xoáy khác cũng đáng nhớ không kém xảy ra vào ngày 3 tháng 4 năm 1974, nó là tập hợp của 148 lốc xoáy nhỏ, giết chết 315 người từ bắc Alabama đến bang Ohio.

• Ngày 12 tháng 6 năm 1899 Quận St. Croix, Wisconsin, Mỹ làm 117 người chết.
• Ngày 5 tháng 4 năm 1936 tại Tupelo, Mississippi, Mỹ làm 216 người chết.
• Ngày 9 tháng 4 năm 1947 tại Woodward, Oklahoma Mỹ làm 181 người chết.
• Ngày 8 tháng 6 năm 1953 tại Flint, Michigan Mỹ làm 115 người chết.
• Ngày 22 tháng 4 năm 2011 tại Joplin, Missouri Mỹ làm 138 người chết.
• Ngày 2 tháng 11 năm 2017 tại Phú Yên, Việt Nam 11 người chết và 10 người mất tích, hàng trăm tàu đánh cá neo đậu ở các bến bãi bị sóng gió nhấn chìm và xô đập hư.

Nói chung đối với lốc xoáy, nhất là loại có tốc độ lớn việc phòng tránh là rất khó khăn.

Trong thời gian diễn ra lốc xoáy, mọi người phải ngay lập tức tìm nơi trú ẩn trong một tầng hầm hay nơi kín đáo của toà nhà như phòng họp, phòng tắm… Tuyệt đối tránh trú ẩn trong xe hơi và nhà di động bởi chúng có thể bị thổi bay bất cứ lúc nào. Không nên ở trong những nhà lớn có mái rộng như thính phòng, hay siêu thị là những nơi dễ bị sụp đổ. Nếu đang ở ngoài đường, bạn nên chui xuống một cái rãnh hay mương sâu và che đầu cẩn thận để khỏi bị thương do đất đá rơi xuống.

• Vòi rồng nước
• Tố
• Động đất
• Bảng độ Jujita Tornadoskala
• Núi lửa
• Sóng thần
• Tiếng vọng hình móc

• Những câu hỏi thường gặp về lốc xoáy - Tiếng Anh [Trung tâm Dự báo Bão của Cơ quan Thời tiết quốc gia]
• Những nghiên cứu về lốc xoáy Lưu trữ 2006-11-03 tại Wayback Machine [National Severe Storms Laboratory]
• WW2010: Những trận lốc xoáy
• Dự án lốc xoáy
• lốc xoáy và những tổ chức nghiên cứu nó
• Cơ quan thí nghiệm của châu Âu về lốc xoáy
• TorDACH: Centre of Competence for Severe Local Storms in D, A, CH Lưu trữ 2006-11-06 tại Wayback Machine
• U.S. Cơ quan dự báo thời tiết Lưu trữ 2008-06-10 tại Wayback Machine [Đại học Nebraska tại Lincoln]
• Dự báo lốc xoáy Lưu trữ 2007-04-07 tại Wayback Machine [Rasmussen et Markowski]
• Electronic Journal of Severe Storms Meteorology
• NWS Jet Stream Online Weather School Lưu trữ 2006-04-23 tại Wayback Machine
• Birth of a Tornado– hoạt hình của MSNBC Interactive
• Tornado Newspaper Articles Archive Lưu trữ 2017-09-14 tại Wayback Machine hơn 50.000 bài báo chi tiết về lốc xoáy trong lịch sử

• Hình ảnh lốc xoáy [phạm vi công cộng]
• Hình ảnh nghiên cứa về bão và lốc xoáy
• Hình ảnh của Cơ quan Thời tiết quốc gia

• NOAA Tornado Preparedness Guide Lưu trữ 2006-10-26 tại Wayback Machine
• Tornado Safety [The Tornado Project]
• Tornado Preparedness Tips for School Administrators [NOAA / SPC]
• Highway Overpasses as Tornado Shelters: Fallout from the ngày 3 tháng 5 năm 1999 Tornado Outbreak [National Weather Service, Norman, Oklahoma]
• Natural Disasters - Tornado Great research site for kids
• FEMA for Kids: Tornado

• Tornadoes in Kansas Lưu trữ 2006-04-28 tại Wayback Machine Library of Congress, America's Story
• Tornado damage [in 1899; archived panoramic photographs]
• Chasing Tornadoes Lưu trữ 2007-11-23 tại Wayback Machine [National Geographic Magazine]
• Stormtrack magazine
• StormWiki Lưu trữ 2007-01-12 tại Wayback Machine
• Storm Report Map [Map and Track Tornadoes, Hail and Wind Reports]
• Person carried by tornado survives Lưu trữ 2006-06-15 tại Wayback Machine

• Tố, lốc và lốc xoáy Lưu trữ 2009-01-06 tại Wayback Machine