Người có nguồn thu nhập thế nào thì phải làm quyết toán thuế thu nhập cá nhân? Lao động tự do có cần không? Nếu không quyết toán thì sao? [Độc giả Minh Minh]
Cách đây 3 năm, kể từ hồi sinh con thứ hai xong, tôi nghỉ việc ở công ty, rồi cộng tác với vài ba chỗ quen, làm xong phần việc được giao thì nhận tiền. Tuy nhiên, thu nhập kiếm được cũng không đều đặn như hồi còn làm cố định ở công ty. Hôm vừa qua, tôi mới sực nhớ mấy năm qua mình không thực hiện quyết toán thuế thu nhập cá nhân.
Vậy cho tôi hỏi, nếu không làm quyết toán thuế thu nhập cá nhân thì có sao không? Giờ nộp trễ thì tôi có bị phạt không? Vui lòng tư vấn giúp trường hợp này tôi phải giải quyết thế nào?
Minh Minh
Nội dung tư vấn:
Thứ nhất, căn cứ Điểm d.3, Khoản 6, Điều 8 Nghị định 126/2020/NĐ-CP hướng dẫn Luật Quản lý thuế quy định cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công trực tiếp khai quyết toán thuế TNCN với cơ quan thuế trong các trường hợp sau:
Trường hợp 1: Cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công từ hai nơi trở lên không đáp ứng điều kiện được ủy quyền quyết toán mà có số thuế phải nộp thêm hoặc có số thuế nộp thừa đề nghị hoàn hoặc bù trừ vào kỳ khai thuế tiếp theo.
Trường hợp 2: Cá nhân có mặt tại Việt Nam tính trong năm dương lịch đầu tiên dưới 183 ngày, nhưng tính trong 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt tại Việt Nam là từ 183 ngày trở lên.
Trường hợp 3: Cá nhân là người nước ngoài kết thúc hợp đồng làm việc tại Việt Nam khai quyết toán thuế với cơ quan thuế trước khi xuất cảnh. Trường hợp cá nhân chưa làm thủ tục quyết toán thuế với cơ quan thuế thì thực hiện ủy quyền cho tổ chức trả thu nhập hoặc tổ chức, cá nhân khác quyết toán thuế theo quy định về quyết toán thuế đối với cá nhân. Nếu tổ chức trả thu nhập hoặc tổ chức, cá nhân khác nhận ủy quyền quyết toán thì phải chịu trách nhiệm về số thuế TNCN phải nộp thêm hoặc được hoàn trả số thuế nộp thừa của cá nhân đó.
Trường hợp 4: Cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công đồng thời thuộc diện xét giảm thuế do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn, bệnh hiểm nghèo ảnh hưởng đến khả năng nộp thuế thì không ủy quyền cho tổ chức, cá nhân trả thu nhập quyết toán thuế thay mà phải trực tiếp khai quyết toán với cơ quan thuế theo quy định.
Các trường hợp sau không bắt buộc thực hiện quyết toán thuế TNCN:
- Cá nhân cư trú có số thuế phải nộp thêm sau quyết toán của từng năm từ 50.000 đồng trở xuống;
- Cá nhân cư trú có số thuế phải nộp nhỏ hơn số thuế đã tạm nộp mà không có yêu cầu hoàn thuế hoặc bù trừ vào kỳ khai thuế tiếp theo;
- Cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công ký hợp đồng lao động từ 03 tháng trở lên tại một đơn vị, đồng thời có thu nhập vãng lai ở các nơi khác bình quân tháng trong năm không quá 10 triệu đồng và đã được khấu trừ thuế TNCN theo tỷ lệ 10% nếu không có yêu cầu thì không phải quyết toán thuế đối với phần thu nhập này;
- Cá nhân được người sử dụng lao động mua bảo hiểm nhân thọ [trừ bảo hiểm hưu trí tự nguyện], bảo hiểm không bắt buộc khác có tích lũy về phí bảo hiểm mà người sử dụng lao động hoặc doanh nghiệp bảo hiểm đã khấu trừ thuế TNCN theo tỷ lệ 10% trên khoản tiền phí bảo hiểm tương ứng với phần người sử dụng lao động mua hoặc đóng góp cho người lao động thì người lao động không phải quyết toán thuế TNCN đối với phần thu nhập này.
Thứ hai, căn cứ Khoản 4, Điều 9 Nghị định 125/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hóa đơn quy định không áp dụng xử phạt hành vi vi phạm thủ tục thuế đối với cá nhân trực tiếp quyết toán thuế TNCN chậm nộp hồ sơ quyết toán thuế TNCN mà có phát sinh số tiền thuế được hoàn.
Đối với trường hợp của chị, do chưa cung cấp cụ thể chi tiết về trường hợp được hoàn hoặc phải nộp thêm, nên tôi chưa thể tư vấn chính xác. Tuy nhiên, chị có thể tham khảo các quy định nêu trên, đồng thời truy cập vào tài khoản eTax, sau đó vào phần Tra cứu thông tin quyết toán thuế để nhận biết mình có thuộc trường hợp phải quyết toán thuế TNCN không.
- Nếu thuộc trường hợp được hoàn thuế TNCN nhưng chị không thực hiện thủ tục quyết toán thuế TNCN thì sẽ không được hoàn thuế và không bị phạt đối với trường hợp này.
- Ngược lại, nếu thuộc trường hợp phải quyết toán thuế TNCN, nhưng không thực hiện thủ tục thì tùy vào thời gian chậm nộp, chị có thể bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng.
Trong trường hợp số tiền phạt theo khung từ 15.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng lớn hơn số tiền thuế phát sinh trên hồ sơ khai thuế thì số tiền phạt tối đa đối với trường hợp này bằng số tiền thuế phát sinh phải nộp trên hồ sơ khai thuế nhưng không thấp hơn mức trung bình của khung phạt tiền từ 8.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng. Đồng thời, phải nộp đủ số tiền chậm nộp tiền thuế vào ngân sách nhà nước trong trường hợp người nộp thuế chậm nộp hồ sơ khai thuế dẫn đến chậm nộp tiền thuế.
Đối với mỗi người lao động và chủ doanh nghiệp [đặc biệt là với các startup và SME], thuế thu nhập cá nhân [TNCN] và quy định quyết toán thuế hàng năm là một kiến thức vô cùng cần thiết để giúp chủ doanh nghiệp vận hành việc kinh doanh dễ dàng hơn và nhân sự có thể bảo vệ quyền lợi tài chính của mình khi đi làm. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ những thủ tục này để thực hiện đúng. Bài viết này sẽ giới thiệu cho các bạn những thông tin quan trọng cần nắm.
Thuế TNCN là gì?
Hiểu đơn giản thì đây là khoản tiền mà các cá nhân có thu nhập phải trích ra từ tiền lương, tiền công để đóng vào ngân sách Nhà nước. Đối với các nhân viên làm việc tại các doanh nghiệp [DN], phần thuế này sẽ luôn xuất hiện tại một mục trên bảng lương [hình minh hoạ bên dưới].
Thể hiện thuế TNCN trong bảng lương của doanh nghiệp
Đối với cá nhân cư trú thì thu nhập chịu thuế được tính là phần thu nhập phát sinh cả ngoài và trong lãnh thổ Việt Nam không phân biệt nơi trả thu nhập là ở đâu.
Với những cá nhân được xét vào diện không cư trú thì mức thu nhập chịu thuế chỉ là thu nhập phát sinh khi làm việc tại Việt Nam không phân biệt nơi trả và nhận thu nhập.
Phân biệt thu nhập chịu thuế và thu nhập tính thuế
Thu nhập chịu thuế và thu nhập tính thuế là hai khái niệm khác nhau – điều mà rất nhiều người nhầm lẫn. Thu nhập chịu thuế [Taxable income] là thu nhập từ tiền lương, tiền công và các khoản thu nhập chịu thuế khác có tính chất tiền lương, tiền công mà cơ quan chi trả đã trả cho cá nhân. Thu nhập tính thuế là thu nhập chịu thuế sau khi trừ các khoản có liên quan như: giảm trừ bản thân, gia cảnh, đóng bảo hiểm…
Thu nhập tính thuế = Thu nhập chịu thuế – các khoản giảm trừ [gia cảnh, bản thân, phụ thuộc]
1. Giảm trừ gia cảnh:
- Đối với bản thân là 11.000.000 đồng/người/tháng.
- Còn đối với người phụ thuộc là 4.400.000 đồng/người/tháng.
2. Các khoản bảo hiểm bắt buộc như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp và bảo hiểm nghề nghiệp trong một số lĩnh vực đặc biệt.
3. Các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo hay khuyến học.
Thời điểm tính thuế TNCN
Thời điểm tính thuế TNCN là thời điểm Người lao động nhận chi trả thu nhập từ doanh nghiệp. Ví dụ: Tiền lương của tháng 12/2019 được nhận vào tháng 01/2020 thì tính vào thu nhập chịu thuế của tháng 1 năm 2020.
Quyết toán thuế TNCN là gì và thời hạn quyết toán
Hằng tháng, lương mà người lao động nhận được từ công ty đều bị trừ một khoản tiền gọi là tiền “tạm tính/tạm đóng” thuế TNCN, tương ứng 12 lần bị trừ. Sau khi bị trừ như vậy, bạn phải đi “quyết toán thuế TNCN”, hiểu một các đơn giản là tính toán lại xem thử số tiền thuế “tạm tính/tạm đóng” trong suốt một năm qua là thiếu, đủ hay dư so với số tiền thuế TNCN thực sự phải đóng.
- Trường hợp đóng thiếu: Phải đóng thêm phần còn thiếu
- Trường hợp đóng đủ: Không phải làm gì nữa
- Trường hợp đóng dư: Được trả lại [làm thủ tục hoàn thuế]
Theo như quy định tại khoản 2, Điều 32 của Luật Quản lý thuế thì thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế chậm nhất là ngày thứ 90 kể từ ngày kết thúc năm dương lịch. Ví dụ: Thời hạn quyết toán thuế TNCN của năm 2021 đối với thu nhập của năm 2020 sẽ vào ngày 30/03/2021.
Ai phải làm quyết toán thuế TNCN
Nếu người lao động chỉ có nguồn thu nhập duy nhất từ 1 công ty:
- Công ty bạn sẽ có trách nhiệm đi khai quyết toán thuế TNCN cho người lao động theo quy định tại Điều 21 Thông tư 92/2015/TT-BTC. Tiền thuế nếu thiếu thì công ty bù thêm, nếu dư công ty trả lại cho người lao động.
Nếu người lao động có nguồn thu nhập ở nhiều nơi làm việc hoặc chuyển việc làm ở nhiều công ty khác nhau:
- Cá nhân phải tự làm quyết toán. Các công ty giữ lại 10% tiền công của người lao động và xuất cho người lao động tờ hóa đơn “khấu trừ thuế TNCN”. Cuối năm, người lao động liên hệ bộ phận kế toán của các công ty để xin hóa đơn “khấu trừ thuế TNCN” sau đó tự đi quyết toán thuế TNCN.
Cách tính thuế TNCN
Để xác định được phương pháp tính thuế TNCN cho người lao động trong Công ty, cần phải xác định NLĐ là cá nhân cư trú hay không cư trú trước. Nếu là cá nhân cư trú thì xét thêm thời hạn của hợp đồng là từ 3 tháng trở lên hay dưới 3 tháng. Bài viết sẽ tập trung vào cách tính thuế cho cá nhân cư trú.
Đối tượng 1: Cá nhân cư trú có ký HĐLĐ từ 3 tháng trở lên [thường là người Việt Nam]
Thực hiện tính thuế TNCN theo biểu lũy tiến từng phần:
Công thức tính: [Thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế TNCN x Thuế suất]
Bảng thuế suất lũy tiến:
Bậc thuế Phần Thu nhập chịu thuế/tháng [triệu đồng] Thuế suất [%] Cách tính thuế phải nộp [triệu đồng]1 Đến 5 5 5% x TNTT 2 Trên 5 đến 10 10 10% x TNTT – 0.25 3 Trên 10 đến 18 15 15% x TNTT – 0.75 4 Trên 18 đến 32 20 20% x TNTT – 1.65 5 Trên 32 đến 52 25 25% x TNTT – 3.25 6 Trên 52 đến 80 30 30% x TNTT – 5.85 7 Trên 80 35 35% x TNTT – 9.85
Ví dụ:
Ông A nhận lương tháng 10/2020 là 40 triệu đồng [khi nhận lương từ công ty ông A đã được công ty trích đóng tiền bảo hiểm bắt buộc – nên không phải trừ khi tính thu nhập tính thuế nữa]. Ông A có 02 người phụ thuộc, trong tháng ông A không đóng góp từ thiện, nhân đạo, khuyến học. Thuế thu nhập cá nhân tạm nộp trong tháng của ông A được tính như sau:
– Thu nhập chịu thuế của ông A là 40 triệu đồng.
– Ông A được giảm trừ các khoản sau:
+ Giảm trừ gia cảnh cho bản thân: 11 triệu đồng
+ Giảm trừ gia cảnh cho 02 người phụ thuộc [2 con]: 4.4 triệu đồng × 2 = 8.8 triệu đồng
\=> Tổng cộng các khoản được giảm trừ là: 11 triệu đồng + 8.8 triệu đồng = 19.8 triệu đồng.
\=> Thu nhập tính thuế của ông A là: 40 triệu đồng – 19.8 triệu đồng = 20.2 triệu đồng
Thu nhập tính thuế trong tháng 20.2 triệu đồng là thu nhập tính thuế thuộc bậc 4. Số thuế thu nhập cá nhân phải nộp như sau:
20.2 triệu đồng × 20% – 1.65 triệu đồng = 2.39 triệu đồng.
Đối tượng 2: Cá nhân cư trú có ký HĐLĐ dưới 3 tháng hoặc không ký HĐLĐ
Đối với những cá nhân này thì tiến hành khấu trừ thuế TNCN theo từng lần chi trả thu nhập từ 2.000.000 đồng trở lên như sau: bị tính 10% tổng thu nhập trả/lần [không phân biệt có mã số thuế hay không].
Công thức tính: [Thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế x 10%]
Ví dụ:
Anh A ký hợp đồng lao động thời vụ 1 tháng với Công ty B, lương cho vị trí giao nhận của anh A gồm có: lương chính là 4.700.000đ, phụ cấp tiền ăn trưa 780.000đ, phụ cấp xăng xe 700.000đ.
– Tổng thu nhập của anh A là: 6.180.000đ
– Vì Công ty trả thu nhập lớn hơn 2.000.000đ nên khi trả lương cho anh A, Kế toán phải khấu trừ tiền thuế TNCN tại nguồn 10% như sau:
Thuế TNCN phải khấu trừ = [4.700.000 + 780.000+700.000] * 10% = 618.000đ
[Tiền ăn, lương tăng ca của lao động vãng lai [ký dưới 3 tháng] không được miễn thuế TNCN. Công văn số 4217/CT-TTHT của Cục Thuế TP. HCM về thuế thu nhập cá nhân]
Cách tính thuế thu nhập cá nhân nếu theo đúng trình tự như trên thì mất khá nhiều thời gian. Để giúp người lao động biết mình có phải nộp thuế hay không hoặc số tiền phải nộp bao nhiêu, LuatVietnam đã ra mắt công cụ tính thuế online. Bạn thực hiện đơn giản theo bước sau:
Tại sao phải làm quyết toán thuế thu nhập cá nhân?
Như vậy, quyết toán thuế TNCN nhằm giúp xác định đúng, đủ số thuế phải nộp, số thuế được hoàn và bù trừ sang kỳ sau. Đây là căn cứ để cơ quan thuế và người nộp thuế hoàn thành nghĩa vụ thuế đối với TNCN trong năm tính thuế.
Tại sao lại phải nộp thuế thu nhập cá nhân?
Cần phải nộp thuế thu nhập cá nhân là bởi vì: - Thuế là nguồn thu ngân sách quan trọng cho Nhà nước để thực hiện nhiều dự án cộng đồng và đảm bảo phúc lợi xã hội cho mọi người. - Nộp thuế thu nhập cá nhân giúp cán cân của nền kinh tế được cân đối giữa thu nhập, tiêu dùng và tiết kiệm.
Quyết toán thuế thu nhập cá nhân có lợi ích gì?
Lợi ích khi quyết toán thuế TNCN bao gồm:Được hoàn thuế TNCN nếu có số thuế nộp thừa. Được giảm số thuế phải nộp nếu có số thuế được khấu trừ, miễn, giảm thuế. Được bù trừ số thuế phải nộp với số thuế đã nộp trong năm tính thuế. Được hưởng các ưu đãi về thuế theo quy định của pháp luật.
Quyết toán thuế nhằm mục đích gì?
Có thể hiểu, quyết toán thuế giúp xác định các khoản thuế mà đơn vị phải đóng, vì đây là khoản thuế mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng phải thực hiện theo nhiệm vụ. Quyết toán thuế sẽ xác định số liệu có liên quan đến các khoản thuế mà doanh nghiệp phải đóng.