- Đặt lại các khu vực hành chính, cử người trông coi mọi việc đến cấp xã.
- Xem xét và định lại mức thuế.
- Bãi bỏ các thứ lao dịch của thời Bắc thuộc.
- Lập lại sổ hộ khẩu,…
Cuối thế kỷ thứ 9, triều đình Trường An đổ nát. Nạn cát cứ của các tập đoàn quân phiệt phong kiến [phiên trấn] ngày càng ác liệt. Khởi nghĩa Hoàng Sào [874 - 884] đã làm lung lay tận gốc nền thống trị của nhà Đường. ở miền tây - nam [Vân Nam], Nam Chiếu cường thịnh, trở thành một nước lớn, luôn luôn đánh cướp đất An Nam. Cuối năm 862 đầu năm 863, Nam Chiếu đem 50 vạn quân xâm lấn An Nam, chiếm phủ thành Tống Bình; nhà Đường bỏ An Nam đô hộ phủ, chỉ lo phòng giữ Ung Châu. Ba năm trời, An Nam bị quân Nam Chiếu chiếm, chính quyền nhà Đường vì hèn yếu đã tự thủ tiêu quyền thống trị của mình trên đất Việt. Các hào trưởng địa phương người Việt tự mình đem quân chống lại quân Nam Chiếu. Và điều đó đã châm ngòi cho phong trào đấu trành giành quyền tự chủ dân tộc của dân Việt suốt ba thế kỷ 7, 8, 9 sau một đêm dài tăm tối.
Sau khi Độc Cô Tổn, viên Tiết độ sứ ngoại tộc cuối cùng rời khỏi đất An Nam, chớp thời cơ chính quyền trung ương nhà Đường rệu rã, chính quyền đô hộ như rắn mất đầu, nhân dân Việt lại một lần nữa kiên quyết đứng dậy tự quyết định lấy vận mệnh của đất nước. Hào trưởng Hồng Châu là Khúc Thừa Dụ, được dân chúng ủng hộ, đã tiến quân ra chiếm đóng phủ thành Tống Bình [Hà Nội]; tự xưng là Tiết độ sứ, xóa bỏ thực chất của chính quyền đô hộ nhưng khéo léo lợi dụng bộ máy và danh nghĩa của bọn đô hộ cũ để chuyển sang giành quyền độc lập dân tộc một cách vững chắc.
Khúc Thừa Dụ [? - 907] dựng nền độc lập
Việt sử thông giám cương mục [Tiền biên, quyển 5] viết : "Họ Khúc là một họ lớn lâu đời ở Hồng Châu [*]. Khúc Thừa Dụ tính khoan hòa, hay thương người, được dân chúng suy tôn. Gặp thời buổi loạn lạc, nhân danh là hào trưởng một xứ, Thừa Dụ tự xưng là Tiết độ sứ...". Mở đầu chính sách ngoại giao khôn khéo trong ứng xử với triều đình phong kiến phương Bắc: "độc lập thật sự, thần thuộc trên danh nghĩa", Khúc Thừa Dụ, sau khi đã nắm được quyền lực thực tế trên miền đất đai "An Nam" cũ trong tay, vẫn giữ danh nghĩa "xin mệnh nhà Đường" buộc triều đình nhà Đường phải công nhận sự đã rồi. Ngày 7-2-906 vua Đường phải phong thêm cho Tĩnh Hải quân Tiết độ sứ Khúc Thừa Dụ tước "Đồng bình chương sự". Khúc Thừa Dụ phong cho con là Khúc Hạo chức vụ "Tĩnh Hải hành quân tư mã quyền tri lưu hậu" tức là chức vụ chỉ huy quân đội và sẽ thay thế cha nắm quyền hành Tiết độ sứ.
Tuy còn mang danh hiệu một chức quan của nhà Đường, về thực chất, Khúc Thừa Dụ đã xây dựng một chính quyền tự chủ bãi bỏ quan lại chế độ cũ kết thúc về cơ bản ách thống trị hơn một nghìn năm của phong kiến phương Bắc.
Lịch sử ghi nhớ công lao của Khúc Thừa Dụ như là một trong những người đặt cơ sở cho nền độc lập dân tộc. Ngày 23-7-907, Khúc Thừa Dụ mất. Mặc nhiên, Khúc Hạo nối nghiệp cha.
Khúc Hạo [? - 917] - Nhà cải cách lớn
Khúc Thừa Dụ mất, Khúc Hạo lên thay nắm quyền Tiết độ sứ. Ngày 1-9-907, nhà Hậu Lương, lúc này đã thay thế nhà Đường ở Trung Quốc cũng phải công nhận ông làm "An Nam đô hộ, sung Tiết độ sứ".
Nối nghiệp cha và nối chí cha, Khúc Hạo đã đảm đương một cách tài giỏi trọng trách củng cố nền tự chủ còn non trẻ của dân tộc Việt Nam.
Trung Quốc sau khi Chu Ôn cướp ngôi nhà Đường, đã chính thức bị chia sẻ thành cục diện "Năm đời mười nước" [ngũ đại thập quốc]. Giáp giới nước Việt, miền Quảng Châu lúc này nằm dưới quyền cát cứ của cha con anh em Lưu ẩn.
Tuy rằng, nhà Hậu Lương đã công nhận chức Tiết độ sứ của Khúc Hạo, nhưng năm sau [908] Hậu Lương lại cho Lưu ẩn kiêm chức "Tĩnh hải quân tiết độ, An Nam đô hộ", không thôi từ bỏ ý định duy trì ách đô hộ và dã tâm xâm lược lại nước Việt.
Phát huy ý chí tự lập tự cường của cha ông, Khúc Hạo kiên trì giữ vững đất nước, chăm lo xây dựng nền tảng độc lập của dân tộc, tiến hành nhiều cải cách quan trọng về các mặt dựa trên quan điểm "Chính sự cốt chuộng khoan dung, giản dị, nhân dân đều được yên vui" [Việt sử thông giám cương mục].
Khoan dung, tức là không thắt buộc, khắt khe quá đối với nhân dân, chống bọn tham ô quan lại, một tệ nạn lớn của thời Bắc thuộc.
Giản dị, là không làm phiền hà, nhiễu dân bởi quá nhiều thủ tục hành chính quan liêu...
Yên vui, "an cư lạc nghiệp" là lý tưởng của nếp sống nông dân nơi làng xóm.
Tóm lại, đó là một đường lối chính trị thân dân. Nó chứng tỏ bất cứ một phong trào dân tộc chân chính nào cũng phải có một nội dung dân chủ nào đó.
Khúc Hạo đã sửa đổi lại chế độ điền tô, thuế má lao dịch nặng nề của thời thuộc Đường. Ông ra lệnh "bình quân thuế ruộng, tha bỏ lực dịch, lập sổ hộ khẩu, kê rõ quê quán, giao cho giáp trưởng [quản giáp] trông coi".
Từ một mô hình của chính quyền đô hộ, nhằm khắc phục tính phân tán của quyền lực thủ lĩnh địa phương, Khúc Hạo đã có những cố gắng đầu tiên hết sức lớn lao nhằm xây dựng một chính quyền dân tộc thống nhất từ trung ương cho đến xã. Ông chia cả nước thành những đơn vị hành chính các cấp: lộ, phủ, châu, giáp, xã. Mỗi xã có xã quan, một người chánh lệnh trưởng và một người tá lệnh trưởng. Một số xã ở gần nhau trước gọi là hương nay đổi là giáp, mỗi giáp có một quản giáp và một phó tri giáp để trông nom việc thu thuế. Theo sách An Nam chí nguyên Khúc Hạo đặt thêm 150 giáp, cộng với những giáp có trước cả thảy gồm 314 giáp.
Vì nhu cầu chống ngoại xâm, các hào trưởng địa phương phải phục tùng chính quyền trung ương nhưng vẫn có xu hướng cát cứ và họ Khúc cũng như nhiều triều đại độc lập tiếp theo, vẫn phải dựa vào họ để củng cố chính quyền ở các cơ sở. Nhưng xu thế của lịch sử Việt Nam, mở đầu từ cuộc cải cách của Khúc Hạo, là độc lập dân tộc gắn liền với thống nhất quốc gia. Công cuộc xây dựng nền tự chủ, thống nhất của Khúc Hạo mở ra một thời kỳ phát triển mới của xã hội Việt Nam mà các triều đại sau đó sẽ hoàn thành.
Khúc Hạo mất năm 917, con là Khúc Thừa Mỹ lên thay. Năm 930, quân Nam Hán sang xâm lược, Khúc Thừa Mỹ bị bắt, phủ thành Đại La [Hà Nội] bị địch chiếm. Họ Khúc khôi phục quyền tự chủ được 25 năm.
-----------------------------------
[*] Hồng Châu là tên đất đời Lý Trần [đời Đường có lẽ là đất huyện Chu Diên], đời Lê là hai phủ Thượng Hồng và Hạ Hồng, sau là đất Bình Giang, Ninh Giang tỉnh Hải Dương. Hiện nay vẫn còn đình thờ họ Khúc ở Cúc Bồ [Ninh Giang]. Làng đó vẫn còn họ Khúc.
Giáo sư TRẦN QUỐC VƯỢNG
Giải Sách Bài Tập Lịch Sử 6 Bài 26: Cuộc đấu tranh giành quyền tự chủ của họ Khúc, họ Dương giúp HS giải bài tập, cung cấp cho HS những kiến thức cơ bản, chính xác, khoa học để các em có những hiểu biết cần thiết về lịch sử thế giới, nắm được những nét lớn của tiến trình lịch sử Việt Nam:
Xem thêm các sách tham khảo liên quan:
- Giải Vở Bài Tập Lịch Sử Lớp 6
- Sách Giáo Khoa Lịch Sử Lớp 6
- Giải Lịch Sử Lớp 6 [Ngắn Gọn]
- Sách Giáo Viên Lịch Sử Lớp 6
1. [trang 76 SBT Lịch Sử 6]: Vua Đường phong chức Tiết độ sứ An Nam đô hộ cho Khúc Thừa Dụ đầu năm 906 chứng tỏ
A. triều đình nhà Đường đã công nhận nền tự chủ của An Nam đô hộ.
B. nhà Đường đã có sự thay đổi trong chính sách cai trị An Nam đô hộ.
C. An Nam đô hộ vẫn thuộc nhà Đường.
D. nhà Đường rất coi trọng Khúc Thừa Dụ.
2. [trang 76 SBT Lịch Sử 6]: Những chính sách của Khúc Hạo nhằm mục đích
A. củng cố quyền lực của họ Khúc.
B. xoá bỏ chế độ thống trị của chính quyền nhà Đường, xây dựng một nước hoàn toàn tự chủ.
C. đem lại đời sống ấm no cho nhân dân.
D. cả B và c.
3. [trang 76 SBT Lịch Sử 6]: Người lãnh đạo cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nam Hán lần thứ nhất là
A. Khúc Thừa Dụ. B. Khúc Hạo.
C. Dương Đình Nghệ. D. Ngô Quyền.
1. [trang 76 SBT Lịch Sử 6]: Vua Đường phong chức Tiết độ sứ An Nam đô hộ cho Khúc Thừa Dụ đầu năm 906 chứng tỏ
A. triều đình nhà Đường đã công nhận nền tự chủ của An Nam đô hộ.
B. nhà Đường đã có sự thay đổi trong chính sách cai trị An Nam đô hộ.
C. An Nam đô hộ vẫn thuộc nhà Đường.
D. nhà Đường rất coi trọng Khúc Thừa Dụ.
2. [trang 76 SBT Lịch Sử 6]: Những chính sách của Khúc Hạo nhằm mục đích
A. củng cố quyền lực của họ Khúc.
B. xoá bỏ chế độ thống trị của chính quyền nhà Đường, xây dựng một nước hoàn toàn tự chủ.
C. đem lại đời sống ấm no cho nhân dân.
D. cả B và c.
3. [trang 76 SBT Lịch Sử 6]: Người lãnh đạo cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nam Hán lần thứ nhất là
A. Khúc Thừa Dụ. B. Khúc Hạo.
C. Dương Đình Nghệ. D. Ngô Quyền.
| 1. Lợi dụng nhà Đường suy yếu, Khúc Thừa Dụ tập hợp nhân dân nổi dậy, đánh chiếm thành Tống Bình, tự xưng là Tiết độ sứ, xây dựng chính quyền tự chủ. | |
| 2. Khúc Thừa Dụ xây dựng đất nước tự chủ theo đường lối “chính sự cốt chuộng khoan dung, giản dị ; nhân dân đều được yên vui”. | |
| 3. Khúc Hạo gửi con trai là Khúc Thừa Mĩ sang Nam Hán làm con tin nhằm mục đích hoà hoãn để có thời gian củng cố chính quyền, xây dựng đất nước, phát triển lực lượng chuẩn bị kháng chiến. | |
| 4. Sau khi đánh tan quân Nam Hán, Dương Đình Nghệ tự xưng vua, tiếp tục xây dựng nền tự chủ. |
Lời giải:
Đ: 1,3 ;
S: 2, 4.
| 1. Lợi dụng nhà Đường suy yếu, Khúc Thừa Dụ tập hợp nhân dân nổi dậy, đánh chiếm thành Tống Bình, tự xưng là Tiết độ sứ, xây dựng chính quyền tự chủ. | |
| 2. Khúc Thừa Dụ xây dựng đất nước tự chủ theo đường lối “chính sự cốt chuộng khoan dung, giản dị ; nhân dân đều được yên vui”. | |
| 3. Khúc Hạo gửi con trai là Khúc Thừa Mĩ sang Nam Hán làm con tin nhằm mục đích hoà hoãn để có thời gian củng cố chính quyền, xây dựng đất nước, phát triển lực lượng chuẩn bị kháng chiến. | |
| 4. Sau khi đánh tan quân Nam Hán, Dương Đình Nghệ tự xưng vua, tiếp tục xây dựng nền tự chủ. |
Lời giải:
Đ: 1,3 ;
S: 2, 4.
| Thời gian | Sự kiện |
| 1. Giữa năm 905 | a] vua Đường buộc phải phong Khúc Thừa Dụ làm Tiết độ sứ An Nam đô hộ. |
| 2. Đầu năm 906 | b] một tướng cũ của Khúc Hạo là Dương Đình Nghệ đã đem quân từ Thanh Hoá ra Bắc bao vây, tấn công thành Tổng Bình. |
| 3. Năm 907 | c] Khúc Thừa Dụ mất, con là Khúc Hạo lên thay. |
| 4. Năm 917 | d] Khúc Hạo mất, con là Khúc Thừa Mĩ lên thay, tiếp tục sự nghiệp của cha |
| 5. Năm 931 | e] Khúc Thừa Dụ được sự ủng hộ của nhàn dân đã đánh chiếm Tống Bình rồi tự xưng là Tiết độ sứ |
Lời giải:
1-e; 2-a; 3-c; 4-d; 5-b.
| Thời gian | Sự kiện |
| 1. Giữa năm 905 | a] vua Đường buộc phải phong Khúc Thừa Dụ làm Tiết độ sứ An Nam đô hộ. |
| 2. Đầu năm 906 | b] một tướng cũ của Khúc Hạo là Dương Đình Nghệ đã đem quân từ Thanh Hoá ra Bắc bao vây, tấn công thành Tổng Bình. |
| 3. Năm 907 | c] Khúc Thừa Dụ mất, con là Khúc Hạo lên thay. |
| 4. Năm 917 | d] Khúc Hạo mất, con là Khúc Thừa Mĩ lên thay, tiếp tục sự nghiệp của cha |
| 5. Năm 931 | e] Khúc Thừa Dụ được sự ủng hộ của nhàn dân đã đánh chiếm Tống Bình rồi tự xưng là Tiết độ sứ |
Lời giải:
1-e; 2-a; 3-c; 4-d; 5-b.
Lời giải:
– Lợi dụng lúc nhà Đường suy yếu, Khúc Thừa Dụ đã tập hợp nhân dân chuẩn bị nổi dậy.
– Giữa năm 905, Khúc Thừa Dụ đã đánh chiếm thành Tống Bình rồi tự xưng là Tiết độ sứ, xây dựng chính quyền tự chủ.
– Họ Khúc đã làm được nhiều việc lớn : đặt lại các khu vực hành chính, cử người trông coi mọi việc đến xã ; xem xét và định lại mức thuế, bãi bỏ các thứ lao dịch của thời Bắc thuộc ; lập lại sổ hộ khẩu,… nhằm xây dựng đất nước tự chủ, đem lại đời sống ấm no cho nhân dân.
Lời giải:
– Lợi dụng lúc nhà Đường suy yếu, Khúc Thừa Dụ đã tập hợp nhân dân chuẩn bị nổi dậy.
– Giữa năm 905, Khúc Thừa Dụ đã đánh chiếm thành Tống Bình rồi tự xưng là Tiết độ sứ, xây dựng chính quyền tự chủ.
– Họ Khúc đã làm được nhiều việc lớn : đặt lại các khu vực hành chính, cử người trông coi mọi việc đến xã ; xem xét và định lại mức thuế, bãi bỏ các thứ lao dịch của thời Bắc thuộc ; lập lại sổ hộ khẩu,… nhằm xây dựng đất nước tự chủ, đem lại đời sống ấm no cho nhân dân.
Lời giải:
– Năm 907, Khúc Thừa Dụ mất, con là Khúc Hạo lên thay, trong khi tiếp tục sự nghiệp xây dựng nền tự chủ thì năm 917, nước Nam Hán thành lập.
– Năm 917, Khúc Hạo mất, Khúc Thừa Mĩ lên thay, thần phục nhà Hậu Lương. Năm 930, quân Nam Hán sang xâm lược nước ta và bắt được Khúc Thừa Mĩ…
– Năm 931, Dương Đình Nghệ đem quân từ Thanh Hoá ra tấn công quân Nam Hán…
Lời giải:
– Năm 907, Khúc Thừa Dụ mất, con là Khúc Hạo lên thay, trong khi tiếp tục sự nghiệp xây dựng nền tự chủ thì năm 917, nước Nam Hán thành lập.
– Năm 917, Khúc Hạo mất, Khúc Thừa Mĩ lên thay, thần phục nhà Hậu Lương. Năm 930, quân Nam Hán sang xâm lược nước ta và bắt được Khúc Thừa Mĩ…
– Năm 931, Dương Đình Nghệ đem quân từ Thanh Hoá ra tấn công quân Nam Hán…