Nhằm hưởng ứng ngày Quốc tế đa dạng sinh học năm 2020 với chủ đề "Các giải pháp của Chúng ta sẵn có ở thiên nhiên"
Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm gửi tới mọi người một bài viết về " ĐA DẠNG SINH HỌC"
Đa dạng sinh học [Biodiversity] là gì? Hiện trạng và biện pháp bảo vệ
Đa dạng sinh học [tiếng Anh: Biodiversity] là một từ khái quát để chỉ về các giống loài khác nhau trong tự nhiên. Hiện trạng suy giảm đa dạng sinh học là một trong những vấn đề môi trường toàn cầu cần chú ý.
Đa dạng sinh học
Khái niệm
Đa dạng sinh học trong tiếng Anh gọi là: Biodiversity.
Đa dạng sinh học là một từ khái quát để chỉ về các giống loài khác nhau trong tự nhiên. Các giống loài này bao gồm thực vật, động vật, vi sinh vật, các hệ sinh thái và các quá trình sinh thái mà các loài trên là một bộ phận trong đó.
Hiện nay, trên thế giới có khoảng 30 triệu giống loài sinh vật. Giữa các giống loài có quan hệ phụ thuộc lẫn nhau.
Ví dụ: thực vật biến đổi năng lượng mặt trời thành thức ăn cho động vật nhưng ngược lại thực vật cũng nhờ động vật như hoa nhờ ong chuyển phấn hoa…; loài này là thức ăn của loài kia…
Thực vật, động vật và vi sinh vật có gien di truyền và những thông tin chứa trong các gien này là những thông tin hữu ích đối với sự phát triển thuốc trừ vật hại thiên nhiên, các loại động, thực vật có sức đề kháng cao.
Số lượng các loài khác nhau đo lường sự đa dạng giống loài. Trạng thái muôn vẻ của môi trường cư trú, cộng đồng sinh vật và tiến trình sinh thái được gọi là sự đa dạng sinh thái.
Hoạt động của con người đã làm cho tốc độ tuyệt chủng các giống loài tăng nhanh. Con người săn bắt, khai thác bừa bãi các loài thú, rừng, hay sự xuất hiện quá mức của các giống loài làm ảnh hưởng đến các loài khác [ốc bươu vàng ở Việt Nam, Philippines; hoa trinh nữ, bèo Nhật Bản, thỏ ở Úc…
Chương trình môi trường Liên Hiệp Quốc [UNEP] ước tính có khoảng 22 triệu loài động vật. Trong đó có 1,5 triệu loài đã được mô tả; 7 triệu có nguy cơ tuyệt chủng trong khoảng 30 năm tới; 3/4 loài chim trên thế giới đang suy tàn; 1/4 loài có vú có nguy cơ bị tiêu diệt.
Trong nông nghiệp, mỗi năm mất đi một số giống cây trồng, trong đó có những giống được mô tả trong các bộ sưu tập các tư liệu di truyền. Vì vậy, giữ gìn môi trường sống và bảo tồn giống loài đã trở thành vấn đề môi trường cấp bách nhất hiện nay.
Nguyên nhân giảm sự đa dạng sinh học
− Kĩ thuật canh tác hiện đại
− Nạn phá rừng
− Sự hủy hoại môi trường sống ở những vùng đầm lầy và trên đại dương
Biện pháp bảo vệ đa dạng sinh học
Các nước đang phát triển nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới nên sự đa dạng sinh học khá phong phú, do đó áp lực bảo vệ sự đa dạng sinh học lớn.
Bảo tồn sự đa dạng sinh học có thể thực hiện theo 2 cách chính:
- Đặt ra những giới hạn trong việc sử dụng môi trường cư trú. Ví dụ: tuyên bố những khu vực là "công viên quốc gia" hay "khu di tích".
- Khuyến khích sự sử dụng một cách bền vững. Lên danh sách các tài nguyên một vùng, xác định những giống loài ưu tiên phải bảo vệ để có thể quyết định việc khai thác như thế nào để trữ lượng của chúng không giảm đi.
Tại "cuộc họp cấp cao về trái đất" năm 1992 ở Rio, công ước về đa dạng sinh vật được 169 nước phê chuẩn.
Do các nước đang phát triển có sự đa dạng sinh học rất phong phú.
Người ta nhất trí rằng các nước giàu phải trả cho các nước nghèo nhiều hơn thông qua Tổ chức Môi trường thế giới để các nước nghèo bảo tồn sự đa dạng sinh học, giảm ô nhiễm cho các vùng nước thuộc quốc tế, kiểm soát việc thải chất dioxit carbon, chống phá rừng và sa mạc hóa…
Khi thực hiện bảo tồn cần phải tính đủ chi phí cơ hội của việc bảo tồn để thấy rõ lợi ích và chi phí. Qui luật cơ bản để bảo tồn như sau:
[Bc – Cc] > [ Bd – Cd]
Bc: lợi ích khi có bảo tồn
Cc: chi phí bảo tồn
Bd: lợi ích nếu không thực hiện bảo tồn
Cd: chi phí nếu không bảo tồn
Bd – Cd: chi phí cơ hội của việc bảo tồn, có nghĩa là giá trị phải đánh đổi nếu thực hiện bảo tồn
Thực tế Bd cao hơn vì các chương trình có thể được trợ cấp hay khuyến khích bằng các chính sách như trợ giá sản phẩm, miễn thuế, tín dụng lãi suất ưu đãi, trợ giá máy móc phân bón, thủy lợi… trong khi hoạt động bảo tồn thường không được trợ giá.
Sự bảo tồn đa dạng sinh học phải đối phó với sự cạnh tranh không công bằng, điều đó giải thích vì sao sự đa dạng sinh học ngày càng giảm.
Giải pháp cho vấn đề này là phải ban hành các giới hạn thương mại đối với những giống loài quí hiếm, phạt nặng những trường hợp vi phạm. Ví dụ: ngăn cấm đánh bắt cá bằng chất xyanua là cách bảo vệ san hô.
Nguồn: //vietnambiz.vn/
[Tài liệu tham khảo: Kinh tế Tài nguyên và Môi trường, TS. Lê Ngọc Uyển - TS. Đoàn Thị Mỹ Hạnh - ThS. Hoàng Đinh Thảo Vy, Đại Học Mở TP. Hồ Chí Minh]
1Câu hỏi và đáp ánmôn thi Đa dạng sinh học và bảo tồn đa dạng sinh học[ Hình thức thi: viết; thời gian 90]Đề số 1Câu1:Trình bày khái niệm đa dạng sinh học. Khái niệm đa dạng ditruyền? đa dạng loài và đa dạng sinh thái?Trả lời: [3 điểm]- Thuật ngữ đa dạng sinh học đợc dùng để chỉ sự phong phú và đa dạng củagiới sinh vật từ mọi nguồn trên trái đất, nó bao gồm sự đa dạng trong cùngmột loài, giữa các loài và sự đa dạng hệ sinh thái [Gaston and Spicer, 1998].- Đa dạng di truyền là phạm trù chỉ mức độ đa dạng của biến dị di truyền, đóchính là sự khác biệt về di truyền giữa các xuất xứ, quần thể và giữa các cá thểtrong một loài hay một quần thể dới tác dụng của đột biến, đa bội hoá và tái tổhợp.Đa dạng loài là phạm trù chỉ mức độ phong phú về số lợng loài hoặc số lợngcác phân loài [loài phụ] trên trái đất, trong một vùng địa lý, một quốc giahay trong một sinh cảnh nhất định.Câu 2:Các nguyên tắc cơ bản của bảo tồn đa dạng sinh học?Trả lời:10 nguyên tắc chỉ đạo cơ bản sau:[3 điểm]1. Mọi dạng của sự sống là độc nhất và cần thiết và mọi ngời phải nhận thứcđợc điều đó.2. Bảo tồn đa dạng sinh học là một dạng đầu t đem lại lợi ích lớn cho địa phơng, cho đất nớc và toàn cầu.3. Chi phí và lợi ích của bảo tồn đa dạng sinh học phải đợc chia đều cho mọiđất nớc và mọi ngời trong mỗi đất nớc.4. Vì là một phần của các cố gắng phát triển bền vững, bảo tồn đa dạng sinhhọc đòi hỏi những biến đổi lớn về hình mẫu và thực tiễn của phát triển kinhtế toàn cầu.5. Tăng kinh phí cho bảo tồn đa dạng sinh học tự nó không làm giảm mất mátđa dạng sinh học. Cần phải thực hiện cải cách chính sách và tổ chức để tạora các điều kiện để nguồn kinh phí đợc sử dụng một cách có hiệu quả.6. Mỗi địa phơng, đất nớc và toàn cầu đều có các u tiên khác nhau về bảo tồnđa dạng sinh học và chúng cần đợc xem xét khi xây dựng chiến lợc bảotồn. Mọi quốc gia và mọi cộng đồng đều quan tâm đến bảo tồn đa dạngsinh học riêng của mình, nhng không nên chỉ tập trung cho riêng một số hệsinh thái hay các đất nớc giàu có về loài.7. Bảo tồn đa dạng sinh học chỉ có thể đợc duy trì khi nhận thức và quan tâmcủa mọi ngời dân đợc đề cao và khi các nhà làm chính sách nhận đợc thôngtin đáng tin cậy làm cơ sở xây dựng chính sách.8. Hoạt động bảo tồn đa dạng sinh học phải đợc lên kế hoạch và đợc thựchiện ở phạm vi đã đợc các tiêu chuẩn sinh thái và xã hội xác định. Hoạtđộng cần tập trung vào nơi có ngời dân hiện đang sinh sống và làm việc vàtrong các vùng rừng cấm hoang dã.9. Đa dạng văn hoá gắn liền với đa dạng sinh học. Hiểu biết của nhân loại vềđa dạng sinh học cũng nh việc quản lý, sử dụng đa dạng sinh học đều nằmtrong đa dạng văn hoá. Do đó bảo tồn đa dạng sinh học góp phần tăng cờng các giá trị và sự thống nhất văn hoá và ngợc lại.Tăng cờng sự tham gia của ngời dân, quan tâm tới các quyền cơ bản của conngời, tăng cờng giáo dục và thông tin và tăng cờng khả năng tổ chức là nhữngnhân tố cơ bản của bảo tồn đa dạng sinh học.Câu 3: Nguyên nhân gây suy thoái đa dạng sinh học Việt Nam?Trả lời: hai nhóm nguyên nhân chủ yếu là do thiên tai và tác động của con ngời.[3 điểm] Môi trờng sống bị phá huỷ Khai thác quá mức12 Ô nhiễm môi trờng Du nhập và xâm lấn của các loài sinh vật ngoại lai Sự nghèo đói và sức ép dân sốĐề số 2Câu 1: Thế nào là đa dạng alpha []?Đa dạng beta []; Đa dạng gama[]Việc nghiên cứu qui mô đa dạng có ý nghĩa gì?Trả lời:[3 điểm]+ Đa dạng alpha []: là tính đa dạng xuất hiện trong một sinh cảnh hay trongmột quần xã. Ví dụ: sự đa dạng của các loài cây gỗ, các loài thú, chim. trongmột kiểu rừng hoặc quần xã.+ Đa dạng beta []: là tính đa dạng tồn tại giữa các sinh cảnh hay là giữa cácquần xã trong một hệ sinh thái. Vì vậy nếu sự khác nhau giữa các sinh cảnhcàng lớn thì tính đa dạng beta càng cao.+ Đa dạng gama []: là tính đa dạng tồn tại trong một quy mô địa lý rộng hơn.Ví dụ: sự đa dạng của các loài cây gỗ, các loài thú, chimtrong những sinhcảnh khác nhau, cách xa nhau của cùng một vùng địa lý.Nghiên cứu quy mô đa dạng sinh học theo hệ thống trên có ý nghĩa quan trọngđối với việc xem xét quy mô khi thiết lập các u tiên trong công tác bảo tồn.Câu 2 Vì sao phải bảo tồn đa dạng sinh học? Các cơ sở của bảo tồn đadạng sinh học?Trả lời: [3 điểm] Lý do kinh tế: Lý do sinh thái: Lý do đạo đức: Lý do thẩm mỹ: Lý do về giá trị tiềm ẩn:Các cơ sở của bảo tồn đa dạng sinh họccác nhà sinh học và các nhà bảo tồn cần phải xác định đợc tính ổn địnhcủa quần thể dới những điều kiện nhất định. Đó là liệu quần thể của một loàiđang có nguy cơ bị tuyệt chủng có thể tiếp tục tồn tại hoặc thậm chí phát triểntrong một khu bảo tồn đợc không?. Đồng thời các loài đang bị suy giảm cócần đến sự quan tâm đặc biệt nào để tránh khỏi sự tuyệt chủng hay không?.Theo nguyên tắc chung thì một kế hoạch bảo tồn thích hợp cho một loài đòihỏi càng nhiều cá thể đợc bảo tồn càng tốt trong một diện tích lớn nhất có thểđợc của khu vực cần đợc bảo vệ.Câu 3:Trình bày sự Suy thoái về di truyền ở VN?Trả lời : [3 điểm]Mức độ suy giảm của biến dị di truyền thờng đi cùng với nguy cơ đe doạ củaloài. Một số loài động thực vật chỉ còn lại với số lợng cá thể rất ít nh: Bò xám,Tê giác một sừng [động vật]; Trầm hơng, Hoàng đàn, Mun, Thuỷ tùng, Láthoa, Sam đỏ, Thông pà cò, [thực vật]. Có những loài trớc đây đã từng phânbố rộng ở Việt Nam nhng đến nay đã bị tiêu diệt hoàn toàn nh loài Tê giác haisừng.Suy thoái về di truyền còn thể hiện ở sự mất đi biến dị di truyền của loài phụ,các xuất xứ, các quần thể quan trọng, chẳng hạn: Thuỷ tùng Thông 5 lá Đà Lạt Thông 5 lá Pà Cò: Sam đỏ Quần thể Tê giác 1 sừng23 Nhóm thú Linh trởng ở Việt Nam đa dạng về thành phần loài và có giá trịcao về tính đặc hữu, song vì nhiều lý do mà nguồn tài nguyên này đã vàđang bị suy giảm. Nguyên nhân quan trọng là diện tích rừng tự nhiên bị thuhẹp và thú Linh trởng là nhóm thú chuyên hoá với đời sống leo trèo ở rừng.Một vấn đề khác liên quan đến việc chọn giống là xói mòn di truyền. Cácgiống cao sản, thuần nhất đạt độ đồng đều cao đợc gây trồng rộng rãi và thaythế các giống địa phơng, các giống cũ làm cho nền tảng di truyền bị thu hẹp.Nhiều giống cây trồng nông lâm nghiệp địa phơng đã bị mất đi hoặc bị thuhẹp phân bố.Đề số 3Câu 1:Những yếu tố nào ảnh hởng đến đa dạng loài?Trả lời : [3 điểm]: Những yếu tố nào ảnh hởng đến đa dạng loài là- sự hình thành loài mới loài mới thờng đợc hình thành qua 2 con đờng đó làquá trình đa bội hoá và quá trình hình thành loài địa lí- Sự mất loài [tuyệt chủngCâu 2:Khái niệm bảo tồn đa dạng sinh học và nguyên lý bảo tồn đa dạngsinh học?Trả lời : [3 điểm]Bảo tồn đa dạng sinh học là giải pháp tổng hợp với mục đích bảo vệ sự đadạng của các loài sinh vật nhằm mang lại lợi ích lớn nhất cho thế hệ hiện tạiđồng thời duy trì tiềm năng của chúng để đáp ứng nhu cầu và lợi ích của cácthế hệ tơng lai.Nguyên lý khoa học của bảo tồn đa dạng sinh học chính là sinh học bảotồn. Sinh học bảo tồn là một môn khoa học đa ngành đợc xây dựng nhằm hạnchế các mối đe doạ đối với đa dạng sinh học với hai mục đích: Tìm hiểu những tác động tiêu cực do con ngời gây ra đối với đa dạng sinhhọc. Xây dựng các phơng pháp tiếp cận để hạn chế sự suy thoái đa dạng sinh học.Câu 3: Thực trạng về suy thoái hệ sinh thái ở VN?Trả lời : [3 điểm]: Trình bày sự suy giảm nhanh chóng diện tích rừng theothời gian.Các hệ sinh thái tự nhiên bị thu hẹp làm mất nơi phân bố và c trú của các loàiđộng thực vật. Đặc biệt các loài quý hiếm có giá trị kinh tế đã giảm sút cả vềsố lợng lẫn chất lợng. Thậm chí một số loài đang đứng trớc nguy cơ bị tiêudiệt ngay trên mảnh đất mà chúng đã sinh tồn và phát triển.Đề số 4Câu 1: Thế nào là hệ sinh thái? Cho ví dụ?Trả lời : [3 điểm]-Hệ sinh thái là một đơn vị cấu trúc và chức năng của sinhquyển bao gồm các quần xã sinh vật, đất đai và các yếu tố khí hậu. Các loàitrong hệ sinh thái tạo thành một chuỗi thức ăn liên kết với nhau một cách chặtchẽ và tạo thành một qui luật nhất định góp phần duy trì sự cân bằng sinh thái.-Ví dụ: Hệ sinh thái đồng cỏ; Hệ sinh thái ao,hồ...Câu 2: Nguyên nhân gây suy thoái đa dạng sinh học ?Trả lời : [3 điểm]Sự suy thoái đa dạng sinh học là do 2 nhóm nguyên nhânchính đó là hiểm hoạ tự nhiên và tác động của con ngời.Những ảnh hởng do tác động của con ngời gây ra chủ yếu làm thay đổi, suythoái và huỷ hoại môi trờng sống. Điều đó đẩy loài và các quần xã vào tìnhtrạng bị tuyệt chủng hoặc có nguy cơ bị tuyệt chủng. Việc khai thác quá mứccác loài phục vụ cho nhu cầu của con ngời, việc du nhập các loài và gia tăngbệnh dịch cũng là những nguyên nhân quan trọng làm suy thoái đa dạng sinhhọc. Các mối đe doạ trên một phần có liên quan mật thiết đến sự gia tăng dânsố của toàn thế giới. Việc phá huỷ các quần xã sinh học xảy ra nhiều nhất34trong vòng 150 năm trở lại đây và liên quan đến dân số thế giới:Câu 3:Trình bày các vùng đa dạng sinh học trên cạn?Trả lời : [3 điểm]có 10 vùng[ yêu cầu đa ra ra các ví dụ cụ thể để chứngminh]1. Vùng Đông Bắc: Duy nhất là vùng còn tìm thấy các loài động vật đặchữu nh Voọc mũi hếch [Rhinopithcus avunculus], và voọc đầu trắng[Rhinopithcus francoisi poliocephalus] là những loài động vật quý hiếmcủa cả thế giới.2. Dãy Hoàng Liên Sơn: Vùng này có nguồn tài nguyên sinh học đa dạng,nhất là các loài thảo dợc có giá trị kinh tế, cũng là vùng có nhiều phongcảnh đẹp.3. Châu thổ Sông Hồng: điển hình nh Xuân Thuỷ, một điểm Ramsar[vùng đất ngập nớc/đất ớt] đầu tiên của Việt Nam, nơi có số lợng chimdi trú lớn nhất ở Việt Nam.4. Tây Bắc: Mức độ đa dạng sinh học thấp, bởi vì diện tích rừng bị suygiảm nhanh chóng. Hiện có 38 loài động vật quý hiếm và một số loàithực vật đặc hữu quý hiếm.5. Bắc Trung Bộ [Bắc Trờng Sơn]: Vùng có một số loài đặc hữu có nguycơ tuyệt chủng, nh gà lôi lam mào trắng [Lophura edwardsi] và voọc HàTĩnh [Trachypithecus francoisi hatinhensis]. Đã phát hiện đợc 4 loàiđộng vật có vú mới là Sao la [Pseudoryx nghetinhensis], Mang TrờngSơn [Caninmuntiacus truongsonensis], Mang Pù Hoạt [Muntiacuspuhoatensis] và Mang lớn [Megamuntiacus vuquangensis] ở trong vùng.6. Trung Trung Bộ [Trung Trờng Sơn]: là vùng có đặc điểm chuyển tiếpgiữa núi đá vôi của miền Bắc với núi đất ở miền Nam, tạo ra các đặcđiểm đa dạng sinh học độc đáo, cơ sở nhiều loài đặc hữu, quý hiếm.7. Nam Trung Bộ: đặc trng là vùng bán khô hạn, có tính đa dạng sinh họckhông cao nh các vùng khác.8. Tây Nguyên: là địa bàn có độ che phủ rừng lớn nhất Việt Nam [61%].Đây là nơi c trú của nhiều loài động vật có vú lớn nh voi, hổ, báo, trâurừng, bò rừng, bò xám. Có nhiều loại thực vật quý có giá trị kinh tế caonh sâm Ngọc Linh, thông nớc, thông lá dẹt, thông Đà Lạt, thông đỏ vàcác loài gỗ quý khác.9. Đông Nam Bộ: là vùng chuyển tiếp giữa Tây Nguyên và đồng bằngNam Bộ, có tiềm năng phát triển cây công nghiệp. Trong vùng còn tồntại một quần thể Tê giác một sừng [Rhinoceros sondaicus] với khoảng 5-7 cá thể.10. Châu thổ sông Cửu Long: là châu thổ sông lớn nhất cả nớc và là vùngcó tính đa dạng sinh học về các hệ sinh thái rừng ngập mặn và đất ngậpnớc, hiện là nơi bảo vệ loài sếu đầu đỏ [Grus antigone] ở Đông Nam á.Đề số 5Câu 1:Thế nào là loài u thế? Vì sao loài u thế nên u tiên trong công tácbảo tồn?Trả lời : [2 điểm] Trong những quần xã sinh vật, một số loài có vai trò quyếtđịnh đến khả năng tồn tại, phát triển của một số lớn các loài khác, ngời ta gọiđó là những loài u thế. Những loài u thế này có ảnh hởng đến cấu trúc quầnxã sinh vật nhiều hơn so với tổng số cá thể của các loài hay sinh khối củachúng. Do vậy những loài u thế nên đợc u tiên trong công tác bảo tồn.Câu 2: Kể tên các lần bị tuyệt chủng hàng loạt và nêu rõ nguyên nhân?Trả lời : [4 điểm]Các nhà cổ sinh học cho rằng có ít nhất 5 lần bị tuyệt chủnghàng loạt:- Tuyệt chủng lần thứ nhất diễn ra vào cuối kỷ Ordovican [cách đây khoảng450 triệu năm], khoảng 12% các họ động vật biển và 60% số loài động thựcvật bị tuyệt chủng.- Tuyệt chủng lần thứ hai diễn ra vào cuối kỳ Devon [cách đây khoảng 36545triệu năm] và kéo dài khoảng 7 triệu năm đã gây nên sự biến mất của 60%tổng số loài còn lại sau lần tuyệt chủng lần thứ nhất.- Tuyệt chủng lần thứ ba là nghiêm trọng nhất kéo dài khoảng 1 triệu nămdiễn ra vào kỷ Permian [cách đây khoảng 242 triệu năm] đã xoá sổ 54% số họvà khoảng 77 - 96% số loài động vật biển, 2/3 số loài bò sát, ếch nhái và 30%số bộ côn trùng.- Tuyệt chủng lần thứ t xảy ra vào cuối kỷ Triassic [cách đây khoảng 210 triệunăm] với khoảng 20% số loài sinh vật trên trái đất bị tiêu diệt. Hai đợt tuyệtchủng thứ ba và thứ t quá gần nhau vì vậy quá trình phục hồi lại hoàn toànphải mất khoảng 100 triệu năm [Wilson, 1992 trong N.H.Nghĩa, 1999].- Tuyệt chủng lần thứ năm diễn ra vào cuối kỷ Cretacis và đầu kỷ Tertiary[cách đây khoảng 65 triệu năm]. Đây đợc coi là lần tuyệt chủng nổi tiếngnhất. Ngoài các loài thằn lằn khổng lồ, hơn một nửa loài bò sát và một nửaloài sống ở biển đã bị tuyệt chủng.Theo Wilson [1992 trong N.H.Nghĩa, 1999] thì ngoài nguyên nhân do thiênthạch ở lần tuyệt chủng thứ năm và một phần do núi lửa phun trào ở lần thứba, sự tuyệt chủng còn lại là do hiện tợng băng hà toàn cầu.Câu3: Kể tên các vùng địa lý sinh vật ở VN? Dựa vầo các yếu tố nào đểphân vùng địa lý sinh học?Trả lời : [3 điểm]Có 10 đơn vị địa lý sinh họcViệc phân chia các vùng địa lý sinh học ở các quốc gia trên thế giớiđều dựa vào các yếu tố sau:1. Yếu tố địa hình2. Yếu tố khí hậu3. Yếu tố phân bố địa lý4. Tính thích nghi của đơn vị loài5. Sự phân bố của các thảm thực vật6. Sự phân bố của các nhóm hoặc lớp động vật7. Sự khác nhau về tổ hợp loài và các giới hạn phân bố của các loài chỉ thịĐề số 6Câu 1: Thế nào là ổ sinh thái? Cho ví dụ?- Trả lời : [3 điểm]: Trong một quần xã sinh vật, mỗi loài cần và tạo cho mìnhmột tập hợp nhất định các loài sinh vật khác quanh nó, đó chính là ổ sinh tháicủa loài hay tổ của loài. ổ sinh thái [tổ] của một loài là khoảng không giannơi mà loài tồn tại trong tự nhiên và không bị cạnh tranh gay gắt bởi các loàikhác. ổ sinh thái của một loài thực vật có thể gồm một dạng đất cùng với cácđiều kiện sống khác nhau nh năng lợng ánh sáng nhận đợc, độ ẩm cần thiết,hệ thống giao phấn và cơ chế phát tán hạt giống. ổ sinh thái của một loài độngvật có thể bao gồm khoảng không gian chiếm cứ, các loại thức ăn đợc sử dụngtrong năm, nớc uống và nhu cầu hang hốc trú ẩn.- Ví dụCâu 2:Trình bày các khái niệm tuyệt chủng; tuyệt chủng trong hoang rã;tuyệt chủng cục bộ; Khái niệm về suy thoái đa dạng sinh học? Cho ví dụ?Trả lời : [3 điểm]Một loài bị coi là tuyệt chủng khi không còn một cá thể nàocủa loài đó còn sống sót ở bất kỳ đâu trên thế giới. Ví dụ: loài chimVermivora bachmaii, cá thể cuối cùng của loài này đợc nhìn thấy trong nhữngnăm của thập kỷ 60. Loài mà chỉ còn một số cá thể còn sót lại nhờ sự chămsóc, nuôi trồng của con ngời thì đợc coi là đã bị tuyệt chủng trong hoang dã,ví dụ loài Hơu sao [Cervus nippon] ở Việt Nam. Một loài đợc coi là tuyệtchủng cục bộ nếu nh nó không sống sót tại những nơi chúng đã từng sống, nhng ngời ta vẫn tìm thấy chúng tại những nơi khác trong thiên nhiên.Một số nhà sinh thái học sử dụng cụm từ loài bị tuyệt chủng về phơng diệnsinh thái học, có nghĩa là số lợng cá thể của loài còn lại ít đến mức ảnh hởngcủa nó không còn ý nghĩa đến những loài khác trong quần xã. Ví dụ: loài Hổ56[Panthera tigris] Ngoài ra trong nghiên cứu đa dạng sinh học còn có một hiệntợng khác, đó là cái chết đang sống. Đối với một số quần thể trong tự nhiên,một vài cá thể vẫn còn có thể sống sót dai dẳng vài năm, vài chục năm; chúngcó thể vẫn sinh sản nhng số phận cuối cùng của chúng vẫn là sự tuyệt chủng[nếu nh không có sự can thiệp của công nghệ sinh học].Câu 3: Trình bày mức độ đa dạng HST ở VN?Trả lời : [3 điểm]- Liệt kê các loại sinh cảnh rừng VN[ 9 kiểu rừng]Đề số 7Câu1: Kể tên một số vùng giầu về đa dạng sinh học trên thế giới? Tại saovùng nhiệt đới lại có tính đa dạng cao hơn những vùng khác?Trả lời : [3 điểm]Nhiều bằng chứng cho thấy rằng nơi đợc coi là giàu tính đadạng sinh học nhất là vùng nhiệt đới và tập trung chủ yếu ở các rừng ma nhiệtđới. Ngoài ra các đảo san hô nhiệt đới và biển sâu cũng tìm thấy sự đa dạngphong phú của một số lớp nghành. Ví dụ rừng nhiệt đới tuy chỉ chiếm 7% diệntích bề mặt trái đất, nhng chúng chứa ít nhất là 50%, thậm chí có thể đến 90%tổng số loài động, thực vật của trái đấtNguyên nhân tại sao vùng nhiệt đới lại có tính đa dạng cao hơn nhữngvùng khác vẫn còn đang tranh cãi nhng một số thuyết thống nhất lí giải nhsau:+Trong suốt thời gian biến đổi địa chất thì vùng nhiệt đới có khí hậu tơng đốiổn định hơn so với vùng ôn đới do vậy nhiều loài có thể đảm bảo đợc cuộcsống tại chỗ trong khi các loài ở vùng ôn đới thờng phải di c để tránh rét.+Các quần xã sinh vật ở vùng nhiệt đới đợc hình thành từ lâu đời hơn so vớivùng ôn đới. Chính vì vậy các loài ở vùng nhiệt đới có thời gian tiến hoá lâuđời hơn và do vậy có khả năng thích nghi cao hơn với môi trờng sống.+Nhiệt độ và độ ẩm cao ở vùng nhiệt đới tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều loàimà chúng không thể tồn tại ở vùng ôn đới di chuyển đến và định c tại vùngnhiệt đới.+Tỷ lệ giao phấn của thực vật vùng nhiệt đới cao hơn vùng ôn đới do sự hỗ trợcủa khí hậu cũng nh côn trùng.+Vùng nhiệt đới tiếp nhận nhiều năng lợng mặt trời trong năm hơn do đó cácquần xã sinh vật vùng nhiệt đới cũng có sức sản xuất sinh khối cao hơn. Chínhđiều này đã giúp ích cho sự phân bố của các loài, đó là cung cấp các yêu cầucần thiết cho sự phân bố của các loài.Câu 2: Nguyên nhân gây suy thoái đa dạng sinh học ?Trả lời : [3 điểm]Sự suy thoái đa dạng sinh học là do 2 nhóm nguyên nhânchính đó là hiểm hoạ tự nhiên và tác động của con ngời.Những ảnh hởng do tác động của con ngời gây ra chủ yếu làm thay đổi, suythoái và huỷ hoại môi trờng sống. Điều đó đẩy loài và các quần xã vào tìnhtrạng bị tuyệt chủng hoặc có nguy cơ bị tuyệt chủng. Việc khai thác quá mứccác loài phục vụ cho nhu cầu của con ngời, việc du nhập các loài và gia tăngbệnh dịch cũng là những nguyên nhân quan trọng làm suy thoái đa dạng sinhhọc. Các mối đe doạ trên một phần có liên quan mật thiết đến sự gia tăng dânsố của toàn thế giới. Việc phá huỷ các quần xã sinh học xảy ra nhiều nhấttrong vòng 150 năm trở lại đây và liên quan đến dân số thế giới:Câu 3: Dựa vào các tiêu chí nào để lập ra các u tiên cho khu bảo tồn?Trả lời : [3 điểm]Có thể dùng 3 tiêu chí sau đây để lập ra các u tiên cho bảotồn loài và quần xã.Tính đặc biệtTính nguy cấpTính hữu dụng67Đề số 8Câu 1: Nêu giá trị của đa dạng sinh học?Trả lời : [3 điểm]- Giá trị trực tiếpGiá trị trực tiếp đợc chia thành giá trị sử dụng cho tiêu thụ và giá trị sử dụngcho sản xuất.- Giá trị gián tiếpGiá trị sinh tháiGiá trị khoa học và giáo dục:Giá trị văn hoá và đạo đức:Câu 2: Nêu 9 nguyên tắc sống bền vững liên quan đến bảo tồn đa dạngsinh học?Trả lời : [3 điểm]1. Tôn trọng và quan tâm đến cuộc sống của cộng đồng2. Cải thiện chất lợng cuộc sống con ngời3. Bảo vệ sự sống và tính đa dạng của trái đất4. Hạn chế đến mức thấp nhất việc làm suy giảm nguồn tài nguyên không tái tạo5. Giữ vững/duy trì khả năng chịu đựng của trái đất6. Thay đổi thái độ và thói quen của con ngời.7. Cho phép các cộng đồng tự quản lý lấy môi trờng của mình.8. Một quốc gia thống nhất tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển và bảo tồn9. Cần tạo ra một cơ cấu liên minh toàn cầu trong bảo tồn ĐDSHCâu 3: Kể tên các công ớc quốc tế về Bảo tồn đa dạng sinh học ?Trả lời : [3 điểm]+Công ớc về bảo tồn loài:Công ớc về buôn bán các loài đang có nguy cơ tuyệt chủng [Convention onInternational Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora - CITES].Công ớc ra đời năm 1973 với tham gia của 120 nớc, đồng thời có sự phối hợpvới chơng trình môi trờng Liên Hiệp Quốc [United Nations EnvironmentalProgram - UNEP]. Theo công ớc này, các quốc gia thành viên đồng ý hạn chếbuôn bán và khai thác có tính huỷ diệt những loài nằm trong danh sách đợcnhất trí của Công ớc. Công ớc có 25 điều và 3 phụ lục. Việt Nam là thành viênthứ 122 của CITES, đợc chấp nhận ngày 20/4/1994 [Phạm Nhật, 1999].Một số công ớc bảo tồn khác:+ Công ớc về bảo tồn các loài động vật di c [1979]+ Công ớc về bảo tồn các loài sinh vật biển vùng Nam Cực+ Công ớc về điều tiết săn bắt cá Voi+ Công ớc về bảo vệ các loài chim+ Công ớc về đánh bắt và bảo vệ sinh vật biển ở Vịnh Ban tíchCác công ớc về bảo tồn sinh cảnh có 3 công ớc quan trọng:+ Công ớc về bảo vệ các vùng đất ớt Ramar+ Công ớc về bảo tồn văn hoá thế giới và di sản thiên nhiên+ Mạng lới khu dự trữ sinh quyển+ Công ớc về bảo vệ tầng ôzon+ Ngoài ra còn có một số công ớc khác nh công ớc về việc ngăn chặn ô nhiễmbiển, công ớc về vùng biểnĐề số 9Câu 1: Khái niệm về suy thoái đa dạng sinh học?Trả lời : [3 điểm]Suy thoái đa dạng sinh học có thể hiểu là sự suy giảm tínhđa dạng, bao gồm sự suy giảm loài, nguồn gen và hệ sinh thái, từ đó làm suygiảm giá trị, chức năng của đa dạng sinh học. Sự suy thoái đa dạng sinh học đợc thể hiện ở các mặt:- Hệ sinh thái bị biến đổi- Mất loài- Mất [giảm] đa dạng di truyềnCâu 2:Trình bày 2 phơng thức bảo tồn tại chỗ và bảo tồn chuyển chỗ?Trả lời : [3 điểm]Bảo tồn tại chỗ gồm:78 Khu bảo vệ nghiêm ngặt. Vờn quốc gia [National park] hay khu bảo tồn hệ sinh thái và giải trí Thắng cảnh thiên nhiên [Natural monument]/ Bảo tồn đặc điểm tự nhiên[Conservation of natural feature] Khu bảo tồn thiên nhiên có quản lý [Conservation through activemanagement]/ Khu bảo tồn sinh cảnh/bảo tồn loài [Habitat Speciesmanagement area]: Khu bảo tồn cảnh quan đất liền/cảnh quan biển [ProtectedLandscape/Seascape]: Sử dụng bền vững các hệ sinh thái tự nhiên [Sustainable use of naturalecosystem] hay Khu quản lý tài nguyên [Managed resource protectedarea]:*Một số hình thức bảo tồn chuyển chỗ thờng gặp:Vờn động vật hay vờn thú [Zoo]:Bể nuôi [Aquarium]:Vờn thực vật [Botanic garden]Ngân hàng hạt giống [Seed bank]:Sự liên quan giữa 2 phơng thức bảo tồnCâu 3:Trình bày các khái niệm tuyệt chủng; tuyệt chủng trong hoang rã;tuyệt chủng cục bộ; Khái niệm về suy thoái đa dạng sinh học? Cho ví dụ?Trả lời : [3 điểm]Một loài bị coi là tuyệt chủng khi không còn một cá thể nàocủa loài đó còn sống sót ở bất kỳ đâu trên thế giới. Ví dụ: loài chimVermivora bachmaii, cá thể cuối cùng của loài này đợc nhìn thấy trong nhữngnăm của thập kỷ 60. Loài mà chỉ còn một số cá thể còn sót lại nhờ sự chămsóc, nuôi trồng của con ngời thì đợc coi là đã bị tuyệt chủng trong hoang dã,ví dụ loài Hơu sao [Cervus nippon] ở Việt Nam. Một loài đợc coi là tuyệtchủng cục bộ nếu nh nó không sống sót tại những nơi chúng đã từng sống, nhng ngời ta vẫn tìm thấy chúng tại những nơi khác trong thiên nhiên.Một số nhà sinh thái học sử dụng cụm từ loài bị tuyệt chủng về phơng diệnsinh thái học, có nghĩa là số lợng cá thể của loài còn lại ít đến mức ảnh hởngcủa nó không còn ý nghĩa đến những loài khác trong quần xã. Ví dụ: loài Hổ[Panthera tigris] Ngoài ra trong nghiên cứu đa dạng sinh học còn có một hiệntợng khác, đó là cái chết đang sống. Đối với một số quần thể trong tự nhiên,một vài cá thể vẫn còn có thể sống sót dai dẳng vài năm, vài chục năm; chúngcó thể vẫn sinh sản nhng số phận cuối cùng của chúng vẫn là sự tuyệt chủng[nếu nh không có sự can thiệp của công nghệ sinh học].Đề số 10Câu 1:Vì sao cần có các thoả hiệp quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học?Trả lời[3 điểm] Hợp tác quốc tế là cần thiết vì một số lý do sau:+ Các loài động vật không có khái niệm về biên giới trong phân bố. Nỗ lựcbảo tồn là phải bảo vệ loài ở tất cả mọi điểm trong vùng phân bố của chúng.Nh vậy, sự nỗ lực của một quốc gia là không hiệu quả nếu trong khi đó môi trờng sống của loài đó ở quốc gia khác đang bị phá huỷ.+ Nạn buôn bán các sản phẩm sinh học hiện đang diễn ra trên thị trờng quốctế. Nhu cầu lớn ở các nớc giàu có thể sẽ dẫn đến hậu quả khai thác quá mứccác loài ở những nớc nghèo. Để ngăn chặn việc khai thác quá mức, việc kiểmsoát và quản lý buôn bán là yêu cầu cấp thiết cả trong nhập khẩu và xuất khẩu.+ Những lợi ích mà đa dạng sinh học mang lại có tầm quan trọng quốc tế.Các quốc gia giàu có thuộc vùng ôn đới đợc hởng lợi từ đa dạng sinh học củavùng nhiệt đới, do đó họ cần phải sẵn sàng giúp đỡ các nớc nghèo khó hơn vìhọ đã tham gia thực hiện việc bảo tồn đa dạng sinh học tại đó.+ Rất nhiều vấn đề của các loài hay các hệ sinh thái bị đe doạ có quy mô toàn89cầu nên đòi hỏi sự hợp tác quốc tế để giải quyết, ví dụ nh việc đánh bắt thuỷhải sản quá mức, săn bắn quá mức, ô nhiễm không khí và ma axit, ô nhiễmsông hồ, đại dơng, biến đổi khí hậu toàn cầu và suy thoái tầng ôzôn.Câu 2: Nguyên nhân gây suy thoái đa dạng sinh học Việt Nam?Trả lời[3 điểm] hai nhóm nguyên nhân chủ yếu là do thiên tai và tác động củacon ngời. Môi trờng sống bị phá huỷ Khai thác quá mức Ô nhiễm môi trờng Du nhập và xâm lấn của các loài sinh vật ngoại laiSự nghèo đói và sức ép dân sốCâu 3: Trình bày sự Suy thoái về loài ở VN? đa các ví dụ dẫn chứng?Trả lời[3 điểm]một số loài thực vật đã suy giảm và trở thành nguồn gen quý hiếm khôngnhững đối với nớc ta mà còn cả đối với thế giới, ví dụ nh các loài: Thông ládẹt [Pinus kremffii], Thông nớc [Glyptostropus pensilis], Sam đỏ [Taxuschinensis], Trầm hơng [Aquilaria crassna] Sam bông [Ametlotaxusargotaenia], Bách xanh[Calocedrus macrolepis], Cẩm lai [Dalbergia oliveri],Cà te [Afzelia xylocarpa], Gụ [Sindora tonkinensis], Trắc [Dalbergiaconchinchinensis], Pơ mu [Fokienia hodginsii], Mun [Diospyros mun], Đinh[Markhamia stipulata], Nghiến [Excentrodendron tonkinensis], Kim giao[Nageia fleuryi], Đó là những loài gỗ quý đợc ngành Lâm nghiệp phânhạng. Ngoài ra còn có các loài cây thuốc, cây làm cảnh nh các loài thuộcgiống Lan hài [Paphiopedilum] cũng cần đợc quan tâm bảo vệ.Một số loài động vật lớn đã bị diệt vong nh : Tê giác 2 sừng [Dicerorhynussumatrensis], Heo vòi [Tapia indicus], Hơu sao [Cervus nippon], Trâu rừng[Bulalus bubalis], Bò xám [Bos sauveli], Vợn tay trắng [Hylobtes lar], Cầy nớc [Cynogale bennettii]. Một số loài khác thì số lợng còn lại quá ít, có thể bịtuyệt chủng trong tơng lai gần nếu nh không có biện pháp bảo vệ khẩn cấp nhcác loài thú: Hổ [Panthera tigris], Voi [Elephas maximus], Tê giác một sừng[Rhynoceros sondaicus], Bò tót [Bos gaurus], Bò rừng [Bos javanicus], Cheocheo napu [Tragulus napu], Nai cà tông [Cervus eldi], Hơu vàng [Axisporcinus], Mang lớn [Megamuntiacus vuquangensis], Hơu xạ [Moschusberezovski], Voọc mông trắng [Trachipithecus francoisi delacouri], Voọc gáytrắng [T.f. hatinhensis], Voọc mũi hếch [Rhinopithecus avunculus], Voọc ngũsắc [Pygatrix nemaeus namaeus], Các loài chim, bò sát và ếch nhái cũngnằm trong tình trạng tơng tự nh: Hạc cổ trắng, Cò á châu, Già đẫy lớn, CòQuắm cánh xanh, Ngan cánh trắng, Gà so cổ hung, Gà lôi lam mào trắng, Gàlôi lam mào đen, Gà lôi hông tía, Công, Cá sấu, Cá cóc tam đảoTrong thựctế, Sách đỏ Việt Nam phần động vật, xuất bản năm 1992 và phần thực vật,xuất bản năm 1996 đã công bố một danh lục gồm 365 loài động vật và 156loài thực vật đang trong tình trạng đe doạ tuyệt chủng.[ Ghi chú: 1 điểm cho trình bày đẹp và có câu trả lời hay]Ngày 24 tháng 5 năm 2006Giáo viên ra đề và đáp ánDơng thị thanh hà910Câu hỏi và đáp ánmôn thi Đa dạng sinh học và bảo tồn đa dạng sinh học[ Hình thức thi: viết; thời gian 90]Đề số 1câu 1:Trình bày khái niệm đa dạng sinh học. Khái niệm đa dạng di truyền? đadạng loài và đa dạng sinh thái?Trả lời:- Thuật ngữ đa dạng sinh học đợc dùng để chỉ sự phong phú và đa dạng củagiới sinh vật từ mọi nguồn trên trái đất, nó bao gồm sự đa dạng trong cùngmột loài, giữa các loài và sự đa dạng hệ sinh thái [Gaston and Spicer, 1998].- Đa dạng di truyền là phạm trù chỉ mức độ đa dạng của biến dị di truyền, đóchính là sự khác biệt về di truyền giữa các xuất xứ, quần thể và giữa các cá thểtrong một loài hay một quần thể dới tác dụng của đột biến, đa bội hoá và tái tổhợp.Đa dạng loài là phạm trù chỉ mức độ phong phú về số lợng loài hoặc số lợngcác phân loài [loài phụ] trên trái đất, trong một vùng địa lý, một quốc gia haytrong một sinh cảnh nhất định.Câu 2: Thế nào là đa dạng alpha []?Đa dạng beta []; Đa dạng gama []Việcnghiên cứu qui mô đa dạng có ý nghĩa gì?Trả lời: + Đa dạng alpha []: là tính đa dạng xuất hiện trong một sinh cảnhhay trong một quần xã. Ví dụ: sự đa dạng của các loài cây gỗ, các loài thú,chim. trong một kiểu rừng hoặc quần xã.+ Đa dạng beta []: là tính đa dạng tồn tại giữa các sinh cảnh hay là giữa cácquần xã trong một hệ sinh thái. Vì vậy nếu sự khác nhau giữa các sinh cảnhcàng lớn thì tính đa dạng beta càng cao.+ Đa dạng gama []: là tính đa dạng tồn tại trong một quy mô địa lý rộng hơn.Ví dụ: sự đa dạng của các loài cây gỗ, các loài thú, chimtrong những sinh1011cảnh khác nhau, cách xa nhau của cùng một vùng địa lý.Nghiên cứu quy mô đa dạng sinh học theo hệ thống trên có ý nghĩa quan trọngđối với việc xem xét quy mô khi thiết lập các u tiên trong công tác bảo tồn.câu 3:Những yếu tố nào ảnh hởng đến đa dạng loài?Trả lời: Những yếu tố nào ảnh hởng đến đa dạng loài là- sự hình thành loài mới loài mới thờng đợc hình thành qua 2 con đờng đó làquá trình đa bội hoá và quá trình hình thành loài địa lí- Sự mất loài [tuyệt chủngĐề số 2Câu 4: Thế nào là hệ sinh thái?Cho ví dụTrả lời:hệ sinh thái là một đơn vị cấu trúc và chức năng của sinh quyển bao gồm cácquần xã sinh vật, đất đai và các yếu tố khí hậu. Các loài trong hệ sinh thái tạothành một chuỗi thức ăn liên kết với nhau một cách chặt chẽ và tạo thành mộtqui luật nhất định góp phần duy trì sự cân bằng sinh thái.- Ví dụ: Hệ sinh thái đồng cỏ; Hệ sinh thái ao,hồ...Câu 5:Thế nào là loài u thế? Vì sao loài u thế nên u tiên trong công tác bảotồn?Trả lời:Trong những quần xã sinh vật, một số loài có vai trò quyết định đến khảnăng tồn tại, phát triển của một số lớn các loài khác, ngời ta gọi đó là nhữngloài u thế. Những loài u thế này có ảnh hởng đến cấu trúc quần xã sinh vậtnhiều hơn so với tổng số cá thể của các loài hay sinh khối của chúng. Do vậynhững loài u thế nên đợc u tiên trong công tác bảo tồn.câu 6: Thế nào là ổ sinh thái? Cho ví dụ?- Trả lời: Trong một quần xã sinh vật, mỗi loài cần và tạo cho mình một tậphợp nhất định các loài sinh vật khác quanh nó, đó chính là ổ sinh thái của loàihay tổ của loài. ổ sinh thái [tổ] của một loài là khoảng không gian nơi màloài tồn tại trong tự nhiên và không bị cạnh tranh gay gắt bởi các loài khác. ổsinh thái của một loài thực vật có thể gồm một dạng đất cùng với các điềukiện sống khác nhau nh năng lợng ánh sáng nhận đợc, độ ẩm cần thiết, hệthống giao phấn và cơ chế phát tán hạt giống. ổ sinh thái của một loài độngvật có thể bao gồm khoảng không gian chiếm cứ, các loại thức ăn đợc sử dụngtrong năm, nớc uống và nhu cầu hang hốc trú ẩn.- Ví dụĐề số 3Câu 7: Kể tên một số vùng giầu về đa dạng sinh học trên thế giới? Tại saovùng nhiệt đới lại có tính đa dạng cao hơn những vùng khácTrả lời: Nhiều bằng chứng cho thấy rằng nơi đợc coi là giàu tính đa dạng sinhhọc nhất là vùng nhiệt đới và tập trung chủ yếu ở các rừng ma nhiệt đới. Ngoàira các đảo san hô nhiệt đới và biển sâu cũng tìm thấy sự đa dạng phong phúcủa một số lớp nghành. Ví dụ rừng nhiệt đới tuy chỉ chiếm 7% diện tích bềmặt trái đất, nhng chúng chứa ít nhất là 50%, thậm chí có thể đến 90% tổng sốloài động, thực vật của trái đấtNguyên nhân tại sao vùng nhiệt đới lại có tính đa dạng cao hơn nhữngvùng khác vẫn còn đang tranh cãi nhng một số thuyết thống nhất lí giải nhsau:+Trong suốt thời gian biến đổi địa chất thì vùng nhiệt đới có khí hậu tơng đốiổn định hơn so với vùng ôn đới do vậy nhiều loài có thể đảm bảo đợc cuộcsống tại chỗ trong khi các loài ở vùng ôn đới thờng phải di c để tránh rét.+Các quần xã sinh vật ở vùng nhiệt đới đợc hình thành từ lâu đời hơn so vớivùng ôn đới. Chính vì vậy các loài ở vùng nhiệt đới có thời gian tiến hoá lâuđời hơn và do vậy có khả năng thích nghi cao hơn với môi trờng sống.+Nhiệt độ và độ ẩm cao ở vùng nhiệt đới tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều loàimà chúng không thể tồn tại ở vùng ôn đới di chuyển đến và định c tại vùng1112nhiệt đới.+Tỷ lệ giao phấn của thực vật vùng nhiệt đới cao hơn vùng ôn đới do sự hỗ trợcủa khí hậu cũng nh côn trùng.+Vùng nhiệt đới tiếp nhận nhiều năng lợng mặt trời trong năm hơn do đó cácquần xã sinh vật vùng nhiệt đới cũng có sức sản xuất sinh khối cao hơn. Chínhđiều này đã giúp ích cho sự phân bố của các loài, đó là cung cấp các yêu cầucần thiết cho sự phân bố của các loài.Câu 8:Nêu giá trị của đa dạng sinh họcTrả lời:- Giá trị trực tiếpGiá trị trực tiếp đợc chia thành giá trị sử dụng cho tiêu thụ và giá trị sử dụngcho sản xuất.- Giá trị gián tiếpGiá trị sinh tháiGiá trị khoa học và giáo dục:Giá trị văn hoá và đạo đức:Câu 9: Khái niệm về suy thoái đa dạng sinh họcTrả lời: Suy thoái đa dạng sinh học có thể hiểu là sự suy giảm tính đa dạng,bao gồm sự suy giảm loài, nguồn gen và hệ sinh thái, từ đó làm suy giảm giátrị, chức năng của đa dạng sinh học. Sự suy thoái đa dạng sinh học đợc thểhiện ở các mặt:- Hệ sinh thái bị biến đổi- Mất loài- Mất [giảm] đa dạng di truyềnCâu 10:Trình bày các khái niệm tuyệt chủng; tuyệt chủng trong hoang rã;tuyệt chủng cục bộ; Khái niệm về suy thoái đa dạng sinh học? Cho ví dụ?Trả lời: Một loài bị coi là tuyệt chủng khi không còn một cá thể nào của loàiđó còn sống sót ở bất kỳ đâu trên thế giới. Ví dụ: loài chim Vermivorabachmaii, cá thể cuối cùng của loài này đợc nhìn thấy trong những năm củathập kỷ 60. Loài mà chỉ còn một số cá thể còn sót lại nhờ sự chăm sóc, nuôitrồng của con ngời thì đợc coi là đã bị tuyệt chủng trong hoang dã, ví dụloài Hơu sao [Cervus nippon] ở Việt Nam. Một loài đợc coi là tuyệt chủngcục bộ nếu nh nó không sống sót tại những nơi chúng đã từng sống, nhng ngờita vẫn tìm thấy chúng tại những nơi khác trong thiên nhiên.Một số nhà sinh thái học sử dụng cụm từ loài bị tuyệt chủng về phơng diệnsinh thái học, có nghĩa là số lợng cá thể của loài còn lại ít đến mức ảnh hởngcủa nó không còn ý nghĩa đến những loài khác trong quần xã. Ví dụ: loài Hổ[Panthera tigris] Ngoài ra trong nghiên cứu đa dạng sinh học còn có một hiệntợng khác, đó là cái chết đang sống. Đối với một số quần thể trong tựnhiên, một vài cá thể vẫn còn có thể sống sót dai dẳng vài năm, vài chục năm;chúng có thể vẫn sinh sản nhng số phận cuối cùng của chúng vẫn là sự tuyệtchủng [nếu nh không có sự can thiệp của công nghệ sinh học].Câu 11: Kể tên các lần bị tuyệt chủng hàng loạt và nêu rõ nguyên nhân?Trả lời: Các nhà cổ sinh học cho rằng có ít nhất 5 lần bị tuyệt chủng hàng loạt:- Tuyệt chủng lần thứ nhất diễn ra vào cuối kỷ Ordovican [cách đây khoảng450 triệu năm], khoảng 12% các họ động vật biển và 60% số loài động thựcvật bị tuyệt chủng.- Tuyệt chủng lần thứ hai diễn ra vào cuối kỳ Devon [cách đây khoảng 365triệu năm] và kéo dài khoảng 7 triệu năm đã gây nên sự biến mất của 60%tổng số loài còn lại sau lần tuyệt chủng lần thứ nhất.- Tuyệt chủng lần thứ ba là nghiêm trọng nhất kéo dài khoảng 1 triệu nămdiễn ra vào kỷ Permian [cách đây khoảng 242 triệu năm] đã xoá sổ 54% số họvà khoảng 77 - 96% số loài động vật biển, 2/3 số loài bò sát, ếch nhái và 30%số bộ côn trùng.1213- Tuyệt chủng lần thứ t xảy ra vào cuối kỷ Triassic [cách đây khoảng 210 triệunăm] với khoảng 20% số loài sinh vật trên trái đất bị tiêu diệt. Hai đợt tuyệtchủng thứ ba và thứ t quá gần nhau vì vậy quá trình phục hồi lại hoàn toànphải mất khoảng 100 triệu năm [Wilson, 1992 trong N.H.Nghĩa, 1999].- Tuyệt chủng lần thứ năm diễn ra vào cuối kỷ Cretacis và đầu kỷ Tertiary[cách đây khoảng 65 triệu năm]. Đây đợc coi là lần tuyệt chủng nổi tiếngnhất. Ngoài các loài thằn lằn khổng lồ, hơn một nửa loài bò sát và một nửaloài sống ở biển đã bị tuyệt chủng.Theo Wilson [1992 trong N.H.Nghĩa, 1999] thì ngoài nguyên nhân do thiênthạch ở lần tuyệt chủng thứ năm và một phần do núi lửa phun trào ở lần thứba, sự tuyệt chủng còn lại là do hiện tợng băng hà toàn cầu.Câu 13:Khái niệm bảo tồn đa dạng sinh học và nguyên lý bảo tồn đa dạngsinh học?Trả lời:Bảo tồn đa dạng sinh học là giải pháp tổng hợp với mục đích bảo vệ sự đadạng của các loài sinh vật nhằm mang lại lợi ích lớn nhất cho thế hệ hiện tạiđồng thời duy trì tiềm năng của chúng để đáp ứng nhu cầu và lợi ích của cácthế hệ tơng lai.Nguyên lý khoa học của bảo tồn đa dạng sinh học chính là sinh học bảotồn. Sinh học bảo tồn là một môn khoa học đa ngành đợc xây dựng nhằm hạnchế các mối đe doạ đối với đa dạng sinh học với hai mục đích: Tìm hiểu những tác động tiêu cực do con ngời gây ra đối với đa dạng sinhhọc. Xây dựng các phơng pháp tiếp cận để hạn chế sự suy thoái đa dạng sinh học.Câu 14: Vì sao phải bảo tồn đa dạng sinh học? . Các cơ sở của bảo tồn đadạng sinh học Lý do kinh tế: Lý do sinh thái: Lý do đạo đức: Lý do thẩm mỹ: Lý do về giá trị tiềm ẩn:Các cơ sở của bảo tồn đa dạng sinh họccác nhà sinh học và các nhà bảo tồn cần phải xác định đợc tính ổn địnhcủa quần thể dới những điều kiện nhất định. Đó là liệu quần thể của một loàiđang có nguy cơ bị tuyệt chủng có thể tiếp tục tồn tại hoặc thậm chí phát triểntrong một khu bảo tồn đợc không?. Đồng thời các loài đang bị suy giảm cócần đến sự quan tâm đặc biệt nào để tránh khỏi sự tuyệt chủng hay không?.Theo nguyên tắc chung thì một kế hoạch bảo tồn thích hợp cho một loàiđòi hỏi càng nhiều cá thể đợc bảo tồn càng tốt trong một diện tích lớn nhất cóthể đợc của khu vực cần đợc bảo vệ.Câu 15:Các nguyên tắc cơ bản của bảo tồn đa dạng sinh học10 nguyên tắc chỉ đạo cơ bản sau:10.Mọi dạng của sự sống là độc nhất và cần thiết và mọi ngời phải nhận thứcđợc điều đó.11. Bảo tồn đa dạng sinh học là một dạng đầu t đem lại lợi ích lớn cho địa phơng, cho đất nớc và toàn cầu.12.Chi phí và lợi ích của bảo tồn đa dạng sinh học phải đợc chia đều cho mọiđất nớc và mọi ngời trong mỗi đất nớc.13.Vì là một phần của các cố gắng phát triển bền vững, bảo tồn đa dạng sinhhọc đòi hỏi những biến đổi lớn về hình mẫu và thực tiễn của phát triển kinh1314tế toàn cầu.14.Tăng kinh phí cho bảo tồn đa dạng sinh học tự nó không làm giảm mất mátđa dạng sinh học. Cần phải thực hiện cải cách chính sách và tổ chức để tạora các điều kiện để nguồn kinh phí đợc sử dụng một cách có hiệu quả.15.Mỗi địa phơng, đất nớc và toàn cầu đều có các u tiên khác nhau về bảo tồnđa dạng sinh học và chúng cần đợc xem xét khi xây dựng chiến lợc bảotồn. Mọi quốc gia và mọi cộng đồng đều quan tâm đến bảo tồn đa dạngsinh học riêng của mình, nhng không nên chỉ tập trung cho riêng một số hệsinh thái hay các đất nớc giàu có về loài.16.Bảo tồn đa dạng sinh học chỉ có thể đợc duy trì khi nhận thức và quan tâmcủa mọi ngời dân đợc đề cao và khi các nhà làm chính sách nhận đợc thôngtin đáng tin cậy làm cơ sở xây dựng chính sách.17.Hoạt động bảo tồn đa dạng sinh học phải đợc lên kế hoạch và đợc thựchiện ở phạm vi đã đợc các tiêu chuẩn sinh thái và xã hội xác định. Hoạtđộng cần tập trung vào nơi có ngời dân hiện đang sinh sống và làm việc vàtrong các vùng rừng cấm hoang dã.18.Đa dạng văn hoá gắn liền với đa dạng sinh học. Hiểu biết của nhân loại vềđa dạng sinh học cũng nh việc quản lý, sử dụng đa dạng sinh học đều nằmtrong đa dạng văn hoá. Do đó bảo tồn đa dạng sinh học góp phần tăng cờng các giá trị và sự thống nhất văn hoá và ngợc lại.19.Tăng cờng sự tham gia của ngời dân, quan tâm tới các quyền cơ bản củacon ngời, tăng cờng giáo dục và thông tin và tăng cờng khả năng tổ chức lànhững nhân tố cơ bản của bảo tồn đa dạng sinh học.Câu 16: Nêu 9 nguyên tắc sống bền vững liên quan đến bảo tồn đa dạng sinhhọc?Trả lời:1. Tôn trọng và quan tâm đến cuộc sống của cộng đồng2. Cải thiện chất lợng cuộc sống con ngời3. Bảo vệ sự sống và tính đa dạng của trái đất4. Hạn chế đến mức thấp nhất việc làm suy giảm nguồn tài nguyên không tái tạo5. Giữ vững/duy trì khả năng chịu đựng của trái đất6. Thay đổi thái độ và thói quen của con ngời.7. Cho phép các cộng đồng tự quản lý lấy môi trờng của mình.8. Một quốc gia thống nhất tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển và bảo tồn9. Cần tạo ra một cơ cấu liên minh toàn cầu trong bảo tồn ĐDSHCâu 17:Trình bày 2 phơng thức bảo tồn tại chỗ và bảo tồn chuyển chỗ?Trả lời: Bảo tồn tại chỗ gồm: Khu bảo vệ nghiêm ngặt. Vờn quốc gia [National park] hay khu bảo tồn hệ sinh thái và giải trí Thắng cảnh thiên nhiên [Natural monument]/ Bảo tồn đặc điểm tự nhiên[Conservation of natural feature] Khu bảo tồn thiên nhiên có quản lý [Conservation through activemanagement]/ Khu bảo tồn sinh cảnh/bảo tồn loài [Habitat Speciesmanagement area]: Khu bảo tồn cảnh quan đất liền/cảnh quan biển [ProtectedLandscape/Seascape]: Sử dụng bền vững các hệ sinh thái tự nhiên [Sustainable use of naturalecosystem] hay Khu quản lý tài nguyên [Managed resource protectedarea]:*Một số hình thức bảo tồn chuyển chỗ thờng gặp:Vờn động vật hay vờn thú [Zoo]:Bể nuôi [Aquarium]:Vờn thực vật [Botanic garden]1415Ngân hàng hạt giống [Seed bank]:Sự liên quan giữa 2 phơng thức bảo tồncâu 18:Vì sao cần có các thoả hiệp quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học?Trả lời: Hợp tác quốc tế là cần thiết vì một số lý do sau:+ Các loài động vật không có khái niệm về biên giới trong phân bố. Nỗ lựcbảo tồn là phải bảo vệ loài ở tất cả mọi điểm trong vùng phân bố của chúng.Nh vậy, sự nỗ lực của một quốc gia là không hiệu quả nếu trong khi đó môi trờng sống của loài đó ở quốc gia khác đang bị phá huỷ.+ Nạn buôn bán các sản phẩm sinh học hiện đang diễn ra trên thị trờng quốctế. Nhu cầu lớn ở các nớc giàu có thể sẽ dẫn đến hậu quả khai thác quá mứccác loài ở những nớc nghèo. Để ngăn chặn việc khai thác quá mức, việc kiểmsoát và quản lý buôn bán là yêu cầu cấp thiết cả trong nhập khẩu và xuất khẩu.+ Những lợi ích mà đa dạng sinh học mang lại có tầm quan trọng quốc tế.Các quốc gia giàu có thuộc vùng ôn đới đợc hởng lợi từ đa dạng sinh học củavùng nhiệt đới, do đó họ cần phải sẵn sàng giúp đỡ các nớc nghèo khó hơn vìhọ đã tham gia thực hiện việc bảo tồn đa dạng sinh học tại đó.+ Rất nhiều vấn đề của các loài hay các hệ sinh thái bị đe doạ có quy mô toàncầu nên đòi hỏi sự hợp tác quốc tế để giải quyết, ví dụ nh việc đánh bắt thuỷhải sản quá mức, săn bắn quá mức, ô nhiễm không khí và ma axit, ô nhiễmsông hồ, đại dơng, biến đổi khí hậu toàn cầu và suy thoái tầng ôzôn.câu 19: Kể tên các công ớc quốc tếTrả lời:+Công ớc về bảo tồn loài:Công ớc về buôn bán các loài đang có nguy cơ tuyệt chủng [Convention onInternational Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora - CITES].Công ớc ra đời năm 1973 với tham gia của 120 nớc, đồng thời có sự phối hợpvới chơng trình môi trờng Liên Hiệp Quốc [United Nations EnvironmentalProgram - UNEP]. Theo công ớc này, các quốc gia thành viên đồng ý hạn chếbuôn bán và khai thác có tính huỷ diệt những loài nằm trong danh sách đợcnhất trí của Công ớc. Công ớc có 25 điều và 3 phụ lục. Việt Nam là thành viênthứ 122 của CITES, đợc chấp nhận ngày 20/4/1994 [Phạm Nhật, 1999].Một số công ớc bảo tồn khác:+ Công ớc về bảo tồn các loài động vật di c [1979]+ Công ớc về bảo tồn các loài sinh vật biển vùng Nam Cực+ Công ớc về điều tiết săn bắt cá Voi+ Công ớc về bảo vệ các loài chim+ Công ớc về đánh bắt và bảo vệ sinh vật biển ở Vịnh Ban tíchCác công ớc về bảo tồn sinh cảnh có 3 công ớc quan trọng:+ Công ớc về bảo vệ các vùng đất ớt Ramar+ Công ớc về bảo tồn văn hoá thế giới và di sản thiên nhiên+ Mạng lới khu dự trữ sinh quyển+ Công ớc về bảo vệ tầng ôzon+ Ngoài ra còn có một số công ớc khác nh công ớc về việc ngăn chặn ô nhiễmbiển, công ớc về vùng biểnCâu 20: Dựa vào các tiêu chí nào để lập ra các u tiên cho khu bảo tồn?Trả lời: Có thể dùng 3 tiêu chí sau đây để lập ra các u tiên cho bảo tồn loài vàquần xã.Tính đặc biệtTính nguy cấpTính hữu dụngCâu 21: Trình bày mức độ đa dạng sinh học di truyền ở VN? Cho Ví dụ minhhoạ?Trả lời: - Mức độ- Đa ra các ví dụ cụ thểCâu 22: Trình bày mức độ đa dạng loài ở VN? Cho Ví dụ minh hoạ?1516Trả lời: trình bày da dạng động vật, đa dạng thực vật và đa ra các ví dụ cụ thể.Câu 23: Trình bày mức độ đa dạng HST ở VN?Trả lời:- Liệt kê các loại sinh cảnh rừng VN[ 9 kiểu rừng]Câu 25: kể tên các họ giàu loài nhấtHọ thực vậtSTTTên Việt NamTên khoa họcSố loài1LanOrchidaceae8002ĐậuFabaceae5573Họ phụ lúaGramineae4674Thầu dầuEuphorbiaceae4255Hoà thảoPoaceae4006Cà phêRubiaceae4007CóiCyperaceae3048CúcAsteraceae2919Long nãoLauraceae24610DẻFagaceae21111Ô rôAcanthaceae17712NaAnnonaceae17313Trúc đàoApocynaceae17114Hoa môiLamiaceaae14415Dâu tằmMoraceae14016Mõm sóiScrophulariaceae13117TếchVerbenaceae12018Dơng xỉPolypodiaceae11319Đinh LăngAraliaceae11020SimMyrtaceae10721CamRutaceae10022Hoa HồngRosaceae100câu 26:Trình bày các vùng đa dạng sinh học trên can?Trả lời: có 10 vùng[ yêu cầu đa ra ra các ví dụ cụ thể để chứng minh]11. Vùng Đông Bắc: Duy nhất là vùng còn tìm thấy các loài động vật đặchữu nh Voọc mũi hếch [Rhinopithcus avunculus], và voọc đầu trắng[Rhinopithcus francoisi poliocephalus] là những loài động vật quý hiếmcủa cả thế giới.12.Dãy Hoàng Liên Sơn: Vùng này có nguồn tài nguyên sinh học đa dạng,nhất là các loài thảo dợc có giá trị kinh tế, cũng là vùng có nhiều phongcảnh đẹp.13.Châu thổ Sông Hồng: điển hình nh Xuân Thuỷ, một điểm Ramsar[vùng đất ngập nớc/đất ớt] đầu tiên của Việt Nam, nơi có số lợng chimdi trú lớn nhất ở Việt Nam.14.Tây Bắc: Mức độ đa dạng sinh học thấp, bởi vì diện tích rừng bị suygiảm nhanh chóng. Hiện có 38 loài động vật quý hiếm và một số loàithực vật đặc hữu quý hiếm.15.Bắc Trung Bộ [Bắc Trờng Sơn]: Vùng có một số loài đặc hữu có nguycơ tuyệt chủng, nh gà lôi lam mào trắng [Lophura edwardsi] và voọc HàTĩnh [Trachypithecus francoisi hatinhensis]. Đã phát hiện đợc 4 loàiđộng vật có vú mới là Sao la [Pseudoryx nghetinhensis], Mang TrờngSơn [Caninmuntiacus truongsonensis], Mang Pù Hoạt [Muntiacuspuhoatensis] và Mang lớn [Megamuntiacus vuquangensis] ở trong vùng.16.Trung Trung Bộ [Trung Trờng Sơn]: là vùng có đặc điểm chuyển tiếpgiữa núi đá vôi của miền Bắc với núi đất ở miền Nam, tạo ra các đặcđiểm đa dạng sinh học độc đáo, cơ sở nhiều loài đặc hữu, quý hiếm.17.Nam Trung Bộ: đặc trng là vùng bán khô hạn, có tính đa dạng sinh họckhông cao nh các vùng khác.161718.Tây Nguyên: là địa bàn có độ che phủ rừng lớn nhất Việt Nam [61%].Đây là nơi c trú của nhiều loài động vật có vú lớn nh voi, hổ, báo, trâurừng, bò rừng, bò xám. Có nhiều loại thực vật quý có giá trị kinh tế caonh sâm Ngọc Linh, thông nớc, thông lá dẹt, thông Đà Lạt, thông đỏ vàcác loài gỗ quý khác.19.Đông Nam Bộ: là vùng chuyển tiếp giữa Tây Nguyên và đồng bằngNam Bộ, có tiềm năng phát triển cây công nghiệp. Trong vùng còn tồntại một quần thể Tê giác một sừng [Rhinoceros sondaicus] với khoảng 5-7 cá thể.20. Châu thổ sông Cửu Long: là châu thổ sông lớn nhất cả nớc và là vùngcó tính đa dạng sinh học về các hệ sinh thái rừng ngập mặn và đất ngậpnớc, hiện là nơi bảo vệ loài sếu đầu đỏ [Grus antigone] ở Đông Nam á.Câu 27: Thực trạng về suy thoái hệ sinh thái ở VN?Trả lời: Trình bày sự suy giảm nhanh chóng diện tích rừng theo thời gian.Các hệ sinh thái tự nhiên bị thu hẹp làm mất nơi phân bố và c trú của các loàiđộng thực vật. Đặc biệt các loài quý hiếm có giá trị kinh tế đã giảm sút cả vềsố lợng lẫn chất lợng. Thậm chí một số loài đang đứng trớc nguy cơ bị tiêudiệt ngay trên mảnh đất mà chúng đã sinh tồn và phát triển.câu 28: Trình bày sự Suy thoái về loài ở VN? đa các ví dụ dẫn chứng?Trả lời:một số loài thực vật đã suy giảm và trở thành nguồn gen quý hiếm khôngnhững đối với nớc ta mà còn cả đối với thế giới, ví dụ nh các loài: Thông ládẹt [Pinus kremffii], Thông nớc [Glyptostropus pensilis], Sam đỏ [Taxuschinensis], Trầm hơng [Aquilaria crassna] Sam bông [Ametlotaxusargotaenia], Bách xanh[Calocedrus macrolepis], Cẩm lai [Dalbergia oliveri],Cà te [Afzelia xylocarpa], Gụ [Sindora tonkinensis], Trắc [Dalbergiaconchinchinensis], Pơ mu [Fokienia hodginsii], Mun [Diospyros mun], Đinh[Markhamia stipulata], Nghiến [Excentrodendron tonkinensis], Kim giao[Nageia fleuryi], Đó là những loài gỗ quý đợc ngành Lâm nghiệp phânhạng. Ngoài ra còn có các loài cây thuốc, cây làm cảnh nh các loài thuộcgiống Lan hài [Paphiopedilum] cũng cần đợc quan tâm bảo vệ.Một số loài động vật lớn đã bị diệt vong nh : Tê giác 2 sừng [Dicerorhynussumatrensis], Heo vòi [Tapia indicus], Hơu sao [Cervus nippon], Trâu rừng[Bulalus bubalis], Bò xám [Bos sauveli], Vợn tay trắng [Hylobtes lar], Cầy nớc [Cynogale bennettii]. Một số loài khác thì số lợng còn lại quá ít, có thể bịtuyệt chủng trong tơng lai gần nếu nh không có biện pháp bảo vệ khẩn cấp nhcác loài thú: Hổ [Panthera tigris], Voi [Elephas maximus], Tê giác một sừng[Rhynoceros sondaicus], Bò tót [Bos gaurus], Bò rừng [Bos javanicus], Cheocheo napu [Tragulus napu], Nai cà tông [Cervus eldi], Hơu vàng [Axisporcinus], Mang lớn [Megamuntiacus vuquangensis], Hơu xạ [Moschusberezovski], Voọc mông trắng [Trachipithecus francoisi delacouri], Voọc gáytrắng [T.f. hatinhensis], Voọc mũi hếch [Rhinopithecus avunculus], Voọc ngũsắc [Pygatrix nemaeus namaeus], Các loài chim, bò sát và ếch nhái cũngnằm trong tình trạng tơng tự nh: Hạc cổ trắng, Cò á châu, Già đẫy lớn, CòQuắm cánh xanh, Ngan cánh trắng, Gà so cổ hung, Gà lôi lam mào trắng, Gàlôi lam mào đen, Gà lôi hông tía, Công, Cá sấu, Cá cóc tam đảoTrong thựctế, Sách đỏ Việt Nam phần động vật, xuất bản năm 1992 và phần thực vật,xuất bản năm 1996 đã công bố một danh lục gồm 365 loài động vật và 156loài thực vật đang trong tình trạng đe doạ tuyệt chủng.1718câu 30:Trình bày kết quả hoạt động bảo tồn tại chỗ Đa dạng sinh học ở VN?Trả lời:Quá trình hình thành hệ thống rừng đặc dụng. Đây là biện pháp tích cực đã vàđang góp phần quan trọng đối với sự nghiệp bảo tồn đa dạng sinh học ViệtNam trong 40 năm qua. Nhờ hệ thống rừng đặc dụng này mà nhiều nguồn genthực vật, động vật quý hiếm đã đợc bảo vệ.Thực tế cho thấy là nớc ta đã sớmnhận thức đợc tầm quan trọng của việc bảo vệ thiên nhiên. Ngay từ năm 1962khi đất nớc vẫn còn chiến tranh chính phủ đã bắt đầu thành lập khu rừng cấmCúc Phơng theo đề nghị của Tổng cục Lâm nghiệp. Đến năm 1966 Cúc Phơngđã trở thành vờn Quốc gia đầu tiên ở Việt Nam với diện tích 25.000 ha [theoquyết định ngày 09/8/1966 của Tổng cục trởng Tổng cục Lâm nghiệp]. Đến1988 Thủ tớng Chính phủ đã phê duyệt luận chứng đầu t đã khẳng định VQGCúc Phơng có diện tích là 22.200 ha.Giai đoạn từ năm 1962 đến 1975, thời kỳ chiến tranh đang diễn ra ở ViệtNam, có hơn 2 triệu ha rừng bị huỷ hoại. Mặc dù miền Bắc bị chiến tranh pháhoại, ngành lâm nghiệp vẫn tiếp tục tiến hành công tác điều tra nghiên cứu vềbảo tồn thiên nhiên.Sau khi thống nhất đất nớc, năm 1976 Tổng cục Lâm nghiệp chuyển thành BộLâm Nghiệp . Trên cơ sở đề xuất Bộ Lâm nghiệp, ngày 24/01/1977 Thủ tớngChính phủ đã ra quyết định 41/TTg thành lập 10 khu rừng cấm, trong đó có 3KBTTN và 7 khu văn hoá lịch sử, với diện tích 44.310 ha.Năm 1986 Chính phủ Việt Nam đã thành lập một hệ thống gồm 87 khu rừngđặc dụng trong đó có 58 VQG và khu bảo tồn thiên nhiên, 29 khu rừng vănhoá lịch sử, phong cảnh đẹp với diện tích khoảng 1.169.000 ha chiếm 5,7%diện tích đất rừng [khoảng 3.3% diện tích đất cả nớc]. Trong số 87 khu bảotồn nói trên có 28 khu có diện tích khá rộng chiếm 698.000 ha. Các khu nàybao trùm đợc phần lớn các kiểu rừng cơ bản của Việt Nam. Số còn lại chỉ lànhững khu vực hẹp, điều kiện thiên nhiên bị suy thoái nhiều, thậm chí có chỗkhông còn đủ điều kiện để thành lập khu bảo tồn nữa.1819Ngày 09/8/1986, Chủ tịch Hội đồng Bộ trởng đã xác lập một hệ thống gồm 73KBTTN đại diện cho các kiểu sinh cảnh khác nhau trải từ Bắc vào Nam vớitổng diện tích 769.512 ha.Đến năm 2000, Chính phủ đã quyết định thành lập 11 vờn Quốc gia [Ba Bể,Ba Vì, Mạch Mã, Bến En, Cát Bà, Cát Tiên, Côn Đảo, Cúc Phơng, Tam Đảo,Tràm Chim, Yok Đôn], 52 khu bảo tồn thiên nhiên, 16 khu bảo tồn động vậthoang dã và 22 khu Văn hoá - lịch sử - môi trờng với tổng diện tích khoảng2,3 triệu ha.Hiện nay theo quy hoạch mới, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đanglập tờ trình đề nghị Chính phủ phê duyệt 4 loại hình khu bảo vệ bao gồm vờnQuốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên, khu bảo tồn các loài sinh cảnh, khu bảo vệcảnh quan, với 102 khu có tổng diện tích là 2.054.931 ha, chiếm 6,20% diệntích lãnh thổ.So với 2 thời điểm: tháng 8/1986, khi có quyết định 194/CT và tháng 11/1997,Hội nghị Cúc Phơng [Hội nghị tổng kết công tác quy hoạch, tổ chức và quảnlý hệ thống rừng đặc dụng] thì tổng diện tích rừng đặc dụng của Việt Namtheo quy hoạch mới sẽ gấp hơn hai lần diện tích năm 1986 và tăng thêm 10%so với diện tích năm 1997. Tỷ lệ này cha phải là cao so với các nớc trên thếgiới và một số nớc láng giềng, nhng nó đã thể hiện quyết tâm của Chính phủvà nhân dân Việt Nam trong công cuộc bảo tồn thiên nhiên và bảo vệ đa dạngsinh học.Việt Nam cũng đã thành lập một số khu bảo vệ đặc biệt: Khu Tràm Chim[Đồng Tháp] để bảo vệ loài Sếu cổ trụi [và đến đầu năm 1994 khu bảo vệQuốc gia đã đợc thành lập], khu bảo vệ Xuân Thuỷ [Nam Định] ở cửa sôngHồng để bảo vệ các loài chim di c, cụ thể là loài Cò thìa. Đây cũng là khu vựcbảo vệ RAMSAR đầu tiên ở vùng Đông Nam á. Các khu dự trữ Sinh quyển[Biosphere Reserve] ở Cát Tiên và Cần Giờ và di sản thế giới Vịnh Hạ Longcũng đã đợc UNESCO và thế giới công nhận.Ngoài các khu bảo vệ nói trên Bộ Lâm Nghiệp [trớc đây] còn xây dựng một hệthống rừng phòng hộ với dịên tích 5,71 triệu ha; trong đó: rừng phòng hộ venbiển 90.000 ha, rừng cố định cát 70.000 ha, rừng bảo vệ đầu nguồn5.550.000ha. Tuy nhiên, hiện nay chỉ còn 2,46 triệu ha là có rừng che phủ.2.1.2. Những tồn tại và thách thức của hệ thống KBTTN Việt Nam Những tồn tại:+ Diện tích các khu bảo tồn so với diện tích lãnh thổ còn thấp, cha thểđại diện đợc đầy đủ các hệ sinh thái rừng nhiệt đới và yêu cầu củahoạt động bảo tồn đa dạng sinh học+ Việc xếp hạng, phân loại rừng đặc dụng vẫn cha thích hợp, cha tiếpcận với phân loại quốc tế.+ Trong các KBTTN hiện có, nhiều khu có diện tích quá nhỏ cha đủ đạidiện cho các hệ sinh thái cũng nh sinh cảnh tối thiểu cho một số loàiđộng vật, đặc biệt là các loài quý hiếm.+ Ranh giới của một số VQG và KBTTN cha hợp lý về mặt bảo tồn đadạng sinh học.1920+ ở đa số các khu bảo tồn, công tác điều tra cơ bản cha tiến hành mộtcách đầy đủ, cha có luận chứng đầu t, cha đợc cấp quyền sử dụng đấtvà xác định ranh giới cụ thể ngoài thực địa một cách đầy đủ.+ Hệ thống điều hành quản lý các KBTTN cha nhất quán từ địa phơngđến trung ơng. Việc phân cấp quản lý giữa địa phơng và trung ơngcha đợc quy định cụ thể, Chính phủ chậm ban hành quy chế quản lýrừng đặc dụng, vì vậy nên công tác bảo vệ các khu rừng đặc dụngthiếu cơ sở vững chắc gây nên những tranh chấp không có lợi cho bảotồn.+ Tổ chức bộ máy, biên chế của các Ban quản lý ở các KBTTN cha hợplý nên hiệu quả công tác bảo tồn cha cao. Những thách thức:+ Sự suy giảm diện tích rừng đã làm suy thoái các hệ sinh thái tự nhiên,thu hẹp nơi c trú của các loài động vật hoang dã, diện tích đồi núitrọc tăng. Sự chia cắt các hệ sinh thái do việc xây dựng các công trìnhgiao thông, khai phá rừng để trồng cây công nghiệp.+ Dân số ngày một tăng, trong vòng 40 năm dân số Việt Nam tăng gấp2 lần, hiện lên đến 81 triệu dân [2003]; trong khi đó tài nguyên thiênnhiên, cơ sở vật chất của sự sống lại có hạn. Nạn di dân tự do từ miềnBắc vào vùng cao nguyên và các tỉnh phía Nam.+ Còn nhiều cộng đồng dân c đang sống trong phạm vi và xung quanhkhu vực vùng đệm các KBT. Nguồn lợi thiên nhiên ở đây là nguồnsống chính của họ. Do vậy, các hoạt động sống cũng nh sản xuất củahọ đã làm tổn hại đến các KBT và làm cho chất lợng các KBT giảmsút một cách nhanh chóng.+ Làm thế nào để không tạo thêm những bất đồng giữa dân địa phơngvà KBT, mà phải cộng tác với họ một cách chặt chẽ, chấp nhận nhữngyêu cầu thích đáng của họ, điều quan trọng là họ đợc hởng những lợiích trực tiếp từ KBT.2.1.3. Tổ chức quản lý đa dạng sinh học tại các khu bảo tồn Việt NamCho đến thời gian gần đây, mới chỉ có 45 khu bảo tồn có tổ chức quản lý bảovệ và có sự quan tâm của Nhà nớc, số còn lại ở tình trạng bỏ hoang. Đáng chúý là một số khu đã xây dựng và có bộ máy quản lý nhng rừng vẫn bị tàn phá,thậm chí có nơi còn bị xoá sổ. Cộng đồng dân c sống ở trong và xung quanhcác KBT này vẫn cha đợc giúp đỡ đúng mức để họ tham gia vào việc bảo vệ vàquản lý tài nguyên đa dạng sinh học. Vờn Quốc gia Cúc Phơng và một số KBTkhác vừa qua đã tổ chức di chuyển một số hộ dân c sống trong các khu bảo vệnghiêm ngặt ra ngoài vùng đệm. Tuy nhiên, mặc dù có giúp đỡ về tài chính vàkỹ thuật của chơng trình ở vùng đệm, cuộc sống của ngời dân mới chuyển ravẫn còn rất nhiều khó khăn. Họ đã bị mất đi nhiều nét văn hoá đặc trng củachính họ, nhiều kiến thức, kinh nghiệm cổ truyền về sử dụng các tài nguyênrừng, nhiều phong tục xa đã bị quên lãng... Nguy cơ trở lại phá rừng ở cácKBT có thể xảy ra nếu chúng ta không biết cách tổ chức thích hợp.Một vấn đề lớn đợc đặt ra là các Ban quản lý Vờn Quốc gia và Khu bảo tồnthiên nhiên phải cùng với chính quyền địa phơng tổ chức vận động nhân dânđịa phơng tham gia tích cực vào việc bảo vệ đa dạng sinh học. Nếu chỉ dựavào lực lợng kiểm lâm ít ỏi thì không thể nào bảo vệ đợc rừng. Ngời dân địaphơng: từng hộ dân, từng bản làng, từng cộng đồng dân địa phơng nên đợcgiao trách nhiệm cụ thể, đợc hởng quyền lợi cụ thể trong việc bảo vệ rừng vớit cách là ngời chủ thực sự, tất nhiên theo quy chế của vờn Quốc gia. Cần tạo ranhiều hình thức tổ chức quản lí phong phú kết hợp giữa nhà nớc với nhân dânđể bảo vệ rừng.2021Đồng thời cần tiếp tục nghiên cứu cụ thể hoá các chính sách, ví dụ nh: chínhsách giao đất khoán rừng đối với các khu rừng đặc dụng, chính sách di dân đixây dựng vùng kinh tế mới, quy chế quản lý bảo vệ các khu rừng phòng hộ vàkhu rừng đặc dụng sao cho phù hợp và có hiệu quả lâu dài. Mục tiêu cơ bảncủa các chính sách là động viên sức mạnh toàn dân, mạnh dạn trao quyền tựchủ, sáng tạo cho ngời dân và các cộng đồng địa phơng, động viên họ thamgia chủ động vào công việc quản lý bảo vệ đa dạng sinh học, nâng cao đờisống nhân dân địa phơng thông qua các hoạt động bảo tồn và phát triển bềnvững. Cuộc sống vật chất và tinh thần của ngời dân địa phơng phải đợc nângcao, những truyền thống văn hoá tốt đẹp của họ vẫn đợc bảo tồn, chỉ có nh vậymới có thể bảo vệ đợc các khu bảo tồn. Chỉ có khi nào nhân dân địa phơngcùng tham gia tích cực và chủ động thì việc quản lý đa dạng sinh học trongcác vờn Quốc gia và khu bảo tồn mới thành công đợc.2.2. Bảo tồn chuyển chỗ [Ex-situ conservation]Cùng với việc thiết lập hệ thống khu bảo tồn, giải pháp bảo tồn Ex-situ cũngđợc quan tâm trong bảo tồn đa dạng sinh học ở nớc ta. Một số loại hình bảotồn Ex-situ đã triển khai thực hiện và đạt đợc những kết quả đáng kể.2.2.1. Các vờn thực vậtở Việt Nam từ năm 1988, công tác bảo tồn nguồn gen cây thuốc đã đợc triểnkhai. Một số vờn cây thuốc đã đợc thành lập. Tuy vậy, trong số hơn 3.200 loàicây thuốc đợc xác định cần bảo tồn, mới chỉ có 120 loài và loài phụ đợc bảotồn trong một số vùng và các cơ sở nghiên cứu. Ngoài ra, hiện nay có một sốvờn su tập thực vật tự nhiên khác cũng đợc thành lập nh: vờn Trảng Bom[Đồng Nai] có 118 loài, vờn Cầu Hai [Phú Thọ] có 10 loài, vờn Lang Hanh[Lâm Đồng]... Trong số các vờn thực vật, phải kể đến vờn Bách Thảo [Hà Nội]đã đợc hình thành từ hơn 100 năm nay với hàng trăm loài cây, phần lớn là cácloài cây bản địa.2.2.2. Vờn động vật - Vờn thúHiện nay ở nớc ta có hai cơ sở nuôi nhốt động vật lớn nhất là Vờn thú thànhphố Hồ Chí Minh [Thảo Cầm Viên] đã đợc xây dựng hơn 100 năm nay, hiệncó 120 loài với khoảng gần 530 cá thể và Vờn thú Hà Nội, mới thành lập hơn30 năm nay, hiện có khoảng gần 100 loài với khoảng 500 cá thể.Ngoài hai Vờn thú kể trên, một số đối tợng hoang dã khác cũng đã đợc nuôitrong các trang trại quy mô vừa và nhỏ [chủ yếu của t nhân]. Tuy nhiên, phầnlớn các thành công trong gây nuôi động vật trong thời gian qua đều xuất pháttừ mục đích thơng mại, kinh tế hơn là mục đích bảo tồn.2.2.3. Trạm cứu hộ động vậtLoại hình này mới chỉ đợc thành lập từ năm 1992 trở lại đây nhằm phục hồi vàduy trì sức khoẻ một số loài động vật đợc lực lợng kiểm lâm tịch thu của bọnbuôn lậu trái phép, trớc khi có thể trả chúng về với thế giới hoang dã.Trung tâm cứu hộ động vật đầu tiên là Trung tâm cứu hộ Linh trởng ở VQGCúc Phơng, ở đây đã nuôi đợc 12 loài khỉ quý hiếm. Hiện nay tại Cúc Phơngcòn có Trung tâm cứu hộ và nghiên cứu Rùa. Một trung tâm khác là Trungtâm cứu hộ động vật Sóc Sơn [Hà Nội] mới chỉ hoạt động từ năm 1998. Ngoài2122các trung tâm cứu hộ kể trên còn có thêm một trung tâm cứu hộ khác ở NghệAn mới đợc thành lập.2.2.4. Ngân hàng giốngViệc lu trữ nguồn giống mới chỉ đợc thực hiện ở một số cơ sở nghiên cứu.Hiện nay ngành Nông nghiệp Việt Nam có 4 cơ quan có kho bảo quản lạnh:Viện KHKT Nông nghiệp Việt Nam, Viện KHKT Nông nghiệp miền Nam,Trờng Đại học Cần Thơ và Viện cây lơng thực và thực phẩm. Đến nay, đã có6.500 giống của các loài cây sinh sản vô tính [khoai lang, khoai tây, dứa, dâutây...] đợc bảo quản in-vitro [trong ống nghiệm].Đối với động vật, việc bảo tồn nguyên liệu di truyền dới dạng tinh đông viêncũng chỉ mới đợc thực hiện với bò. Ngoài ra, việc lu giữ một số các chủng visinh vật là tảo đơn bào cũng đợc thực hiện ở một số các cơ sở nghiên cứu vàđào tạo. Từ năm 1988 đến nay, các cơ sở nghiên cứu thủy sản đã lu giữ trongcác ao nuôi 36 dòng thuộc 25 loài cá kinh tế nớc ngọt với tổng có 4.406 cáthể.3. Định hớng trong hoạt động bảo tồn đa dạng sinh học3.1. Kế hoạch hành động đa dạng sinh học của Việt NamNgày 22 tháng 12 năm 1995, Thủ tớng Chính phủ đã phê duyệt Kế họachhành động đa dạng sinh học của Việt Nam gọi tắt là KHHĐĐDSH. Về mặtpháp lý và thực tiễn, KHHĐĐDSH là cơ sở quan trọng, là nền tảng cho việc sửdụng, bảo vệ và phát triển bền vững nguồn tài nguyên sinh vật và các hệ sinhthái ở Việt Nam. Nhiều chiến lợc quản lý đa dạng sinh học đã đợc vạch ratrong KHHĐĐDSH. Trong đó chiến lợc quản lý các khu bảo vệ [KBV] đã cónhững thay đổi. KHHĐĐDSH cũng đã tuyên bố nhiệm vụ chính là làm thếnào để quản lý hiệu quả các KBV vì đó là những trung tâm đa dạng sinh học ởViệt Nam.KHHĐĐDSH đã đa ra 4 chuyên đề lớn: Chuyên đề 1: Tình trạng bảo tồn đa dạng sinh học ở Việt Nam.Chuyên đề này đã tập hợp các tài liệu quan trọng về rừng, biển và đất ớt;cung cấp những thông tin khảo sát cập nhật, toàn diện nhất về tính ĐDSHvà những đe doạ đối với ĐDSH ở Việt Nam. Chuyên đề 2: Những khuyến nghị về chính sách và chơng trình bảo tồnđa dạng sinh họcChuyên đề này đa ra những khuyến nghị liên quan đến các vấn đề:+ Chịu trách nhiệm của các tổ chức nhà nớc và sự phối hợp giữa các ngành;+ Điều chỉnh luật, quy chế và tăng cờng việc thi hành luật;+ Nhìn nhận lại chính sách lâm nghiệp và thực tiễn;+ Vấn đề các khu bảo tồn liên quốc gia;+ Nghiên cứu chính sách. Chuyên đề 3: Những thay đổi đợc đề xuất trong việc quản lý các khu rừngđặc dụng+ Lập thứ tự u tiên cho các khu rừng đặc dụng;+ Sửa đổi hệ thống rừng đặc dụng;+ Tăng cờng công tác quản lý các KBTTN và VQG;+ Chơng trình bảo tồn biển;+ Chơng trình bảo tồn các khu đất ớt. Chuyên đề 4: Những hành động đồng bộ đối với công tác bảo tồn đa dạngsinh học2223Chuyên đề này đã đề cập và phân tích tình hình cũng nh các việc cần thiếtphải làm trong các lĩnh vực:+ Xây dựng ngân hàng gen quốc gia;+ Bảo tồn đa dạng sinh học nông nghiệp;+ Kiểm soát kinh doanh các loài nguy cấp;+ Kiểm soát cháy rừng;+ Phục hồi các sinh cảnh tự nhiên;+ Chơng trình kiểm soát đa dạng sinh học;+ Chơng trình nghiên cứu;+ Đòi hỏi đối với bảo tồn Ex-situ;+ Chơng trình giáo dục và truyền thông;+ Những vấn đề kinh tế, xã hội của một chơng trình ĐDSH+ Hợp tác quốc tế.3.2. Quy hoạch mới hệ thống rừng đặc dụng ở Việt Nam3.2.1. Đề xuất hệ thống phân hạng mớiHệ thống phân hạng có vai trò quan trọng trong việc quản lý và phân cấp quảnlý các khu rừng đặc dụng. Hệ thống rừng đặc dụng cũ [1986] với 3 hạng: VờnQuốc gia; khu Bảo tồn thiên nhiên, khu Văn hoá, lịch sử môi trờng với quychế quản lý của nó đã thể hiện một số bất hợp lý trong tình hình hiện nay, đặcbiệt là cha đợc quản lí theo phơng châm Bảo tồn kết hợp với phát triển. Vìvậy, trong quy hoạch hệ thống rừng đặc dụng năm 2000 Việt Nam đã áp dụnghệ thống phân hạng mới của IUCN [1994] [gồm 6 hạng] và đề xuất hệ thốngphân hạng mới của Việt Nam với 4 hạng nh sau:Hạng 1: Vờn Quốc gia [National Park]Là một diện tích trên đất liền hoặc trên biển, cha hoặc mới bị tác động nhẹ docác hoạt động của con ngời, có các loài động thực vật quý hiếm và đặc hữuhoặc có các cảnh quan đẹp có tầm cỡ quốc gia hoặc quốc tế.Mục tiêu bảo vệ của VQG là:+ Bảo vệ các hệ sinh thái và các loài động vật, thực vật quý hiếm có tầmquan trọng quốc gia hoặc quốc tế.+ Nghiên cứu khoa học+ Phát triển du lịch sinh thái.Hạng 2: Khu bảo tồn thiên nhiên [Nature Reserve]Là các khu vực có diện tích tơng đối rộng chứa đựng các hệ sinh thái tiêu biểuhoặc các loài động, thực vật có giá trị bảo tồn cao còn tơng đối nguyên vẹn.Mục tiêu bảo vệ là:+ Bảo vệ và duy trì các hệ sinh thái và các loài động, thực vật trong điềukiện tự nhiên.+ Phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, quản lý môi trờng và giáo dục.+ Du lịch sinh thái ở đây bị hạn chế.Hạng 3: Khu bảo tồn các loài hay sinh cảnh [Species/Habitat managementprotected area]Là một khu vực có diện tích rộng hay hẹp đợc hình thành nhằm:+ Bảo vệ một hay nhiều quần thể động, thực vật có nguy cơ bị tuyệtchủng cũng nh môi trờng sống của chúng nhằm duy trì và phát triểncác loài này về lâu dài.+ Để đạt đợc các mục tiêu trong khu bảo tồn, con ngời có thể đợc phéptiến hành một số hoạt động nếu nó không ảnh hởng đến các mục tiêubảo vệ.Hạng 4: Khu bảo vệ cảnh quan [Protected Landscape or Seascape]Là các khu vực có diện tích trung bình hay hẹp, đợc thành lập nhằm:2324+ Bảo vệ các cảnh quan độc đáo của thiên nhiên hoặc các công trình vănhoá có giá trị quốc gia.+ Bảo vệ các rừng cây đẹp, các hang động, thác nớc, đảo san hô, miệngnúi lửa...So với bản phân hạng các khu rừng đặc dụng của Việt Nam trớc đây, hệ thốngphân loại mới có thêm một hạng, đó là khu bảo tồn loài hay sinh cảnh. CácKBT này có quy chế hoạt động rộng rãi hơn so với quy chế quản lý trớc đâynên có thể sẽ đợc chính quyền và nhân dân địa phơng ủng hộ hơn. Hạng 4 củahệ thống phân hạng mới đã bớt đối tợng là các khu văn hoá, lịch sử đơn thuần.Mục tiêu bảo vệ của hạng này là bảo vệ cảnh quan và môi trờng.3.2.2. Những thay đổi trong hệ thống rừng đặc dụng của Việt NamTheo đề nghị của các nhà khoa học và quản lý trong lĩnh vực Bảo tồn thiênnhiên, đến năm 2001 nớc ta đã có một số thay đổi trong hệ thống rừng đặcdụng nh sau: Đề nghị loại bỏ hoặc chuyển quyền quản lý đối với 7 khu bảo tồn thiênnhiên, 17 khu Văn hoá lịch sử môi trờng. Đã chuyển hạng 5 khu bảo tồn thiên nhiên thành Vờn quốc gia. Một số khu mới thành lập sau Quyết định 194/CT ngày 09/8/1986: 22 khubảo tồn thiên nhiên, 7 khu Văn hoá lịch sử môi trờng. Sát nhập và đổi tên 10 khu rừng đặc dụng. Đề xuất 18 khu rừng đặc dụng mới.Theo quy hoạch đến năm 2010, thì Việt Nam sẽ có tổng cộng là 129 khu bảotồn, bao gồm cả các khu Bảo tồn biển và Đất ngập nớc: 31 Vờn quốc gia 50 khu Bảo tồn thiên nhiên 29 khu Bảo tồn loài / sinh cảnh 19 khu Bảo vệ cảnh quan.Chơng 4: Giám sát và đánh giá đa dạng sinh học2425Mục đích: Trang bị cho sinh viên những kiến thức cơ bản về điều tra giám sátvà đánh giá đa dạng sinh học.Mục tiêu: Sau khi học xong chơng này sinh viên có khả năng: Tham gia phân tích xác định nhu cầu và lập kế hoạch giám sát, đánh giá đadạng sinh học. Trình bày và vận dụng đợc các phơng pháp điều tra giám sát và đánh giá đadạng sinh học.Khung chơng trình tổng quan toàn chơngBàiMục tiêuBài 10: Lập kếhoạchđiều tra,giám sátĐDSHNội dungPhơng pháp Vật liệuThờigian6 tiết+ OHPSự cần thiết của + Trình bày+Thảoluận+ Tài liệugiám sát, đánh giánhómphát tayĐDSH+ Động não + Bài tậpPhân tích xác địnhtình huốngnhu cầuLập kế haọch giámsát, đánh giá ĐDSHBài 11: Trình bày và Đièu tra, giám sát + Trình bày+ OHP5 tiếtPhơng+ Thảo luận + Tài liệuvận dụng đợc đa dạng loài ĐV.phápnhómphát taycác phơng phápgiám sát, điều tra, đánh Điều tra, giám sát + Động não + Bài giaođánh giá giá và giám sát đa dạng loài TV.nhiệm vụĐiềutra,giámsátĐDSH+ Giấy A0,ĐDSH tại cáctácđộngcủaconthẻ, bảng.KBTngờiVận dụng để tham gia phântích nhu cầu vàlập kế hoạch giám sát ĐDSHtrong các KBTBài 10: Lập kế hoạch điều tra, giám sát đa dạngsinh họcMục tiêu: học xong bài này, sinh viên có khả năng:+Vận dụng và tham gia phân tích xác định nhu cầu và lập kế hoạchgiám sát, đánh giá đa dạng sinh học.1. Sự cần thiết của giám sát, đánh giá đa dạng sinh họcTính đa dạng sinh học không phải lúc nào cũng cố định trong các khu bảo tồnthiên nhiên. Theo sự biến đổi của thời gian, khí hậu, sự canh tranh phát triểntrong các quần xã, diễn thế tự nhiên, di c, sự tác động của con ngời... làm chotính đa dạng sinh học trong các khu bảo tồn luôn thay đổi. Vì vậy, điều tra,giám sát đa dạng sinh học có ý nghĩa rất lớn trong công tác bảo tồn. Điều25