Khử trùng là từ ngữ và công nghệ được nhắc đến nhiều trong cuộc sống. Khử trùng có tác dụng rất lớn để hạn chế vi khuẩn. Vậy cụ thể khử trùng là gì? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Khử trùng là gì?
Khử trùng thường được sử dụng cho các tác nhân vật lý, đặc tính hoá học. Khử trùng có khả năng giết chết vi sinh vật sống, các tác nhân gây truyền nhiễm,.. Tất cả các tác nhân trên các đồ dùng, dụng cụ thí nghiệm, phòng thí nghiệm, phòng bệnh. Tác nhân vật lý như tia cực tím được dùng để khử trùng phòng mổ, phòng nuôi cấy vi khuẩn, phòng vô trùng, phòng thí nghiệm. Một số hóa chất phổ biến dùng để khử khuẩn là phenol, cồn, hợp chất halogen,…
Còn đối với tác động để không ảnh hưởng đến sức khoẻ con người là sát khuẩn. Sát khuẩn sử dụng các hóa chất ít độc hại lên cơ thể và thường ở nồng độ thấp. Ví dụ như phenol khi ở nồng độ 2 – 5% được dùng như chất khử trùng. Còn khi ở nồng độ thấp hơn 100 đến 1000 lần được dùng làm chất sát khuẩn.
Các phương pháp, công nghệ khử trùng hiệu quả nhất hiện nay
Công nghệ khử trùng bằng bức xạ là gì?
Đây được đánh giá là công nghệ khử trùng đạt hiệu quả tốt nhất trên phạm vi từ nhỏ đến vừa. Công nghệ này tia tử ngoại, tia X hoặc các tia phóng xạ khác để tiệt trùng.
Tia tử ngoại thường được dùng nhất trong diệt trùng không khí ở các bệnh viện hoặc các phòng cấy vi sinh vật. Tia tử ngoại chủ yếu chỉ có thể diệt trùng được các bề mặt, không thấm sâu vào trong vật.
Bên cạnh đó, khử trùng bằng tia cực tím được dùng trong khử trùng bát đĩa. Thiết kế thông minh, chi phí thấp và khử trùng hiệu quả nên được áp dụng nhiều. Phù hợp với các cá nhân, gia đình, tổ chức, nhà máy, cơ quan,…
Khử trùng bằng nhiệt độ cao là gì?
Khử trùng bằng nhiệt độ cao hơn nhiệt độ chịu đựng tối đa của vi sinh vật. Từ đó làm biến đổi các phân tử của tế bào vi sinh vật. Bên cạnh đó, xử lý bằng nhiệt độ thấp cũng khiến giảm tốc độ sinh trưởng và phát triển của vi sinh vật. Việc lựa chọn khử trùng bằng nhiệt độ cao hay thấp phụ thuộc vào:
- Thiết bị, hệ thống đáp ứng mức nhiệt cho phép.
- Xử lý bằng nhiệt ẩm có khả năng xuyên thấm. Từ đó làm giảm nhanh chóng số lượng vi sinh vật hơn nhiệt khô.
- Tiệt trùng bằng nhiệt độ cao với mục đích tiêu diệt các vi sinh vật ở nhiệt độ cao.
- Thời gian tiến hành phụ thuộc vào số lượng vi sinh vật, loài vi sinh vật, đặc tính của vi sinh vật.
- Với mật độ vi sinh vật cao thì xử lý ở nhiệt độ cao sẽ tốn ít thời gian hơn nhiệt độ thấp.
Khử trùng bằng cách đốt cháy
- Dùng lửa đèn cồn hoặc lửa ga đốt cháy các dụng cụ bằng kim loại như que cấy, kẹp, kéo dao.
- Tác dụng: Đốt cháy tế bào và phá huỷ tế bào vi sinh vật.
- Nhiệt khô: Dùng để diệt trùng các dụng cụ kim loại, thuỷ tinh trong lò Pasteur.
Khử trùng bằng cách đun sôi
- Thường được xử lý ở nhiệt độ đun sôi 100 °C trong khoảng 30 phút.
- Tác dụng: Giết chết được đa số tế bào vi sinh vật. Nhưng không thể loại trừ các vi sinh vật có bào tử.
- Nếu cần phải diệt vi sinh vật có bào tử thì cần phải đun sôi với thời gian kéo dài. Hoặc làm bằng biện pháp shock nhiệt.
Khử trùng bằng hơi nước bão hòa ở áp suất cao
- Sẽ giữ cho nhiệt độ cao hơn 100 °C và ở mức áp suất thường. Dụng cụ dùng để khử trùng là nồi hấp áp suất.
- Tác dụng: Tiêu diệt được các nội bào tử kháng nhiệt.
- Thời gian: Trong thời gian tiệt trùng phụ thuộc nhiều vào thể tích dịch lỏng cần xử lý. Thời gian chỉ được tính khi nhiệt độ bắt đầu ở 121°C.
Phương pháp tiệt trùng Pasteur là gì?
Đây là phương pháp kiểm soát vi sinh vật bằng nhiệt độ trung bình. Nhiệt độ sẽ không giết các vi sinh vật mà chỉ làm chậm sự phát triển của chúng.
Đặc điểm của phương pháp tiệt trùng Pasteur:
- Mục đích: Làm giảm số lượng vi sinh vật trong các loại thực phẩm. Cụ thể là sữa hoặc các loại chất lỏng nhạy cảm với nhiệt.
- Phương pháp được lấy theo tên của nhà khoa học Louis Pasteur.
- Chúng được sử dụng chủ yếu để giết chết các vi khuẩn gây bệnh trong sữa, thực phẩm.
- Phương pháp thanh trùng sữa thường được thực hiện ở khoảng 71°C trong 15 giây.
- Phương pháp này có thể thực hiện ở nhiệt độ cao trong thời gian ngắn. Thời gian này đủ để tiêu diệt vi sinh vật một cách hiệu quả nhất.
Khử trùng bằng phương pháp lọc để loại bỏ vi khuẩn là gì?
Phương pháp này được sử dụng cho các vật lỏng. Vật lỏng có độ nhạy và không chịu được nhiệt độ cao trên 60°C. Vật được đem lọc qua một màng lọc xốp. màng có những lỗ tròn với đường kính nhỏ hơn đường kính của tế bào vi sinh vật nhỏ nhất. Vi sinh vật sẽ bị giữ lại trên màng lọc còn dung dịch đã được đi qua.
Màng xốp có thể được sử dụng là sứ, amiang, cellulose,…Trong các phòng vô trùng hiện đại thì màng xốp được sử dụng bằng bông thuỷ tinh lọc khí để hạn chế nhiễm trùng.
Khử trùng dựa trên các phương pháp hoá học là gì?
Tiệt trùng bằng Sterilant – sterilizer – Sporicide
Đây là phương pháp sử dụng các hoá chất phá huỷ tất cả cấu trúc sống của vi sinh vật. Cấu trúc của tế bào, nội bào tử.
Đặc điểm:
- Sử dụng ở trong những trường hợp không sử dụng được bằng các phương pháp khác. Là phương pháp xử lý nhiệt, tia phóng xạ hoặc phương pháp tiệt trùng để loại bỏ sự nhiễm khuẩn.
- Ứng dụng phổ biến tại bệnh viện, phòng thí nghiệm, khu vực tiệt trùng lạnh…
- Các hóa chất được sử dụng là Ethylene oxide, formaldehyde…
Diệt khuẩn bằng chất sát trùng
Đây là phương pháp sử dụng chất hoá học để giết chết tế bào vi sinh vật. Nhưng lại không tác dụng đến bào tử. Nên an toàn tuyệt đối cho các mô sinh vật sống với một liều lượng nhất định.
Đặc điểm:
- Phương pháp được ứng dụng nhiều ở khu nhà bơi, xử lý nước tinh khiết,..
- Hóa chất thường được sử dụng là chlorine, dung dịch kiềm,… Bên cạnh đó vẫn còn một số chất sát trùng được sử dụng. Nhưng cần lưu ý một số chất sát trùng có thể gây tác hại đến con người.
Như vậy, bài viết đã cung cấp đủ các kiến thức về khử trùng là gì và các thông tin xung quanh. Hy vọng bài viết sẽ cung cấp được những phương pháp khử trùng hữu ích nhất cho các bạn. Hãy nghiên cứu thật kỹ nhé!
Đánh giá:
Khử trùng là quá trình loại trừ hoặc tiêu diệt tất cả các tác nhân gây truyền nhiễm như nấm, vi khuẩn, virus, các dạng bào tử,…Vậy có những kỹ thuật khử trùng nào trong phòng thí nghiệm?
Các kỹ thuật khử trùng trong phòng thí nghiệm như thế nào?
Những người làm trong các phòng kiểm nghiệm vi sinh cần có các kiến thức về việc vô trùng các loại vật dụng, môi trường,…để đảm bảo an toàn và tính chính xác cho các thử nghiệm. Sau đây chúng ta cùng tìm hiểu các kỹ thuật khử trùng cơ bản.
Những kỹ thuật khử trùng trong phòng thí nghiệm
1. Khử trùng bằng nhiệt:
Theo trang tin tức Cao đẳng Y Dược Hà Nội – Trường Cao Đẳng Y Dược Pasteur cho biết: Nhiệt độ cao có thể tiêu diệt được các vi sinh vật bằng cách làm bất hoạt, biến tính enzym của vi sinh vật; làm mất nước và oxy hoá các tế bào VSV.
Có hai cách là khử trùng bằng nhiệt khô và khử trùng bằng nhiệt ẩm:
- Khử trùng bằng nhiệt khô: Sử dụng các phương pháp sấy khô hoặc đốt để tiệt trùng các dụng cụ bền với nhiệt, không cháy được như kim loại, thủy tinh…Thường sấy ở nhiệt độ 1700C-1800C /2 giờ
- Khử trùng bằng nhiệt ẩm: Phương pháp này thường được dùng để khử trùng môi trường nuôi cấy, các dụng cụ phẫu thuật.
Cách khử trùng: đun sôi ở 100oC/10 phút để tiêu diệt tế bào sinh dưỡng hoặc hấp bằng hơi nước ở nhiệt độ 121oC/15-30 phút để tiệt trùng hoàn toàn.
- Phương pháp khử trùng gián đoạn [phương pháp Tyndall]: Phương pháp này sẽ tiêu diệt tất cả các bào tử của VSV.
- Môi trường được hấp 3-4 lần ở nhiệt độ không quá 100oC/30-40 phút, cách nhau 24 giờ. Giữa 2 lần hấp ủ môi trường ở 28-32oC/24 giờ để cho bào tử nảy mầm. Các bào tử nào còn lại sống sót nảy mầm sẽ bị diệt ở lần hấp tiếp theo.
- Phương pháp khử trùng nhiệt độ thấp [phương pháp Pasteur]: đun cách thuỷ môi trường 60oC/30 phút hoặc 80oC/15 phút sau đó làm lạnh đột ngột dưới 10oC. Phương pháp này không giết chết tất cả tế bào vi sinh vật; làm chậm sự sinh trưởng và phát triển của vi sinh vật.
2. Khử trùng bằng màng lọc:
- Dùng khử trùng các chất lỏng không chịu được nhiệt độ cao trên 60°C.
Chất lỏng được lọc qua một màng lọc xốp có những lỗ lọc với đường kính 0,22mm nhỏ hơn đường kính của tế bào vi sinh vật nhỏ nhất. Vi trùng sẽ bị giữ lại trên màng lọc còn dung dịch đi qua sẽ vô trùng. Phần chảy qua phễu được đựng trong các dụng cụ vô trùng. Trước khi dùng thiết bị lọc và màng lọc phải được khử trùng. Phương pháp này thường được sử dụng để khử trùng trong các trường hợp có các chất dễ bị oxy hoá hoặc không bền với nhiệt.
3. Khử trùng bằng bức xạ:
Có thể dùng tia X, tia alpha, beta, gama, tia tử ngoại để khử trùng. Tia tử ngoại được dùng nhiều nhất để khử trùng các buồng pha chế, tủ cấy vi sinh vật…. Tia tử ngoại chỉ tiệt trùng bề mặt, không thấm sâu vào phẩm vật.
4. Khử trùng bằng hoá chất
Có nhiều hoá chất có khả năng tiệt trùng: cồn [trên 70 °C], Ethylen oxide, fomaldehyde…..
Có nhiều phương pháp khử trùng khác nhau,tuỳ từng đối tượng, tính chất mà lựa chọn phương pháp này hay phương pháp khác cho thích hợp.