Theo Hội Thiên văn Hà Nội [HAS], mưa sao băng Perseids tháng 8/2023 là sự kiện đáng mong chờ của người yêu thiên văn bởi đây là trận mưa sao băng lớn nhất năm. Mưa sao băng Perseids [Anh Tiên] là một trong những màn trình diễn sao băng ấn tượng nhất năm luôn được săn đón. Các sao băng Perseids được tạo ra khi Trái Đất đi qua các mảnh vụn băng đá – là tàn dư của sao chổi Swift-Tuttle khi nó đến gần Trái Đất năm 1992.
Mưa sao băng Perseids tháng 8/2023 là sự kiện đáng mong chờ của người yêu thiên văn.
Mưa sao băng Perseids có cực đại vào khoảng ngày 12, 13 tháng 8 hàng năm. Số lượng sao băng một giờ có thể lên tới 150-200 vệt vào những năm không trăng [2016 là một ví dụ]. Trung bình, bạn có thể chiêm ngưỡng 100 sao băng mỗi giờ vào thời gian cực đại của Perseids
Các thiên thạch Perseids
Một thiên thạch Perseid [khi chúng ở ngoài vũ trụ] thông thường di chuyển với tốc độ khoảng 200,000 km/h khi đi vào khí quyển Trái Đất [được gọi là sao băng]. Hầu hết các sao băng Perseid đều nhỏ nên không để lại tàn tích trên mặt đất, nếu có thì chúng được gọi là "vẫn thạch".
Các sao băng Perseids là vật thể nóng bỏng, lên đến hơn 1650 độ C khi đi vào khí quyển Trái Đất, đồng thời nén và làm nóng không khí phía trước. Hầu hết các sao băng sẽ được nhìn thấy khi chúng cách mặt đất khoảng 97 km.
Sao chổi Swift-Tuttle
Sao chổi Swift-Tuttle được phát hiện độc lập bởi hai nhà thiên văn học Lewis Swift và Horace Tuttle năm 1862. Lần cuối nó ghé thăm Trái Đất là năm 1992, tuy nhiên khá mờ nhạt khi quan sát bằng mắt thường. Lần ghé thăm tiếp theo vào năm 2126, có khả năng sẽ toả sáng như sao chổi Hale-Bopp năm 1997.
Sao chổi Swift-Tuttle được biết đến là vật thể lớn nhất băng qua Trái Đất theo chù kì, nhân của nó rộng khoảng 26 km.
Tên gọi mưa sao băng Perseids được đặt tên theo chòm sao mà từ đó các thiên thạch xuất hiện. Quan sát từ Trái Đất, các sao băng Perseids xuất hiện trực tiếp từ chòm sao Perseus [Anh Tiên]. Bạn có thể quan sát mưa sao băng Perseids tốt nhất ở bán cầu Bắc, tất cả điều bạn cần là một không gian tối, một nơi yên tĩnh và sự kiên nhẫn.Hướng dẫn quan sát
Để tìm kiếm các sao băng Perseids, lý tưởng nhất là vị trí mà từ đó sao băng xuất hiện, gọi là "điểm phát". Theo NASA, điểm phát của mưa sao băng Perseids là từ chòm sao Perseus [Anh Tiên]. Vì không dễ để tìm kiếm chòm sao này, nên bạn có thể dựa vào các chòm sao sáng và nổi bật hơn như Cassiopeia [Tiên Hậu]. Mặc dù mưa sao băng lấy tên từ chòm sao là điểm phát, nhưng chòm sao không phải nguồn phát của chúng.
Cách tốt nhất để quan sát mưa sao băng Perseids là hãy chọn một không gian đủ tối, yên tĩnh và thoáng đãng. Bạn không cần sử dụng bất kì dụng cụ nào như kính thiên văn hay ống nhòm, chỉ cần chọn không gian lý tưởng và để mắt bạn thích nghi khoảng 30 phút trong bóng tối.
Thời gian quan sát
Cực đại năm nay rơi vào đêm ngày 12, rạng sáng ngày 13/8/2023 là một năm cực kỳ lý tưởng để quan sát mưa sao băng Perseids vì bầu trời không bị ảnh hưởng bởi ánh trăng. Bạn có thể quan sát từ đêm ngày 12, sau khi chòm sao Perseus mọc ở hướng Đông Bắc.
Ở Việt Nam, bạn có thể quan sát trận mưa sao băng tuyệt đẹp này ở các vùng ngoại ô, lý tưởng nhất là miền núi vì không bị ô nhiễm ánh sáng, không gian thoáng đãng và cho bạn một trường nhìn rộng.
Bạn nên nằm xuống và quan sát thay vì ngồi hoặc đứng, bởi khi nằm, chúng ta có thể bắt trọn toàn bộ sao băng Perseids. Ngoài ra, tháng 8 là thời gian tuyệt vời để chiêm ngưỡng dải Ngân Hà lấp lánh.
Nếu như có thể, hãy rủ thêm bạn bè hoặc người thân, chuẩn bị đồ ăn nhẹ và một tách cà phê nóng để buổi quan sát trở nên trọn vẹn nhất có thể. Đừng quên xem thời tiết trước khi đi để có những phương án dự trù tốt nhất.
Cuối cùng, nếu bạn yêu thích chụp ảnh thiên văn, hãy chuẩn bị các dụng cụ chụp ảnh như ống kính, máy ảnh và chân máy, tham khảo trước cách chụp ảnh mưa sao băng để ghi lại những khoảnh khắc đẹp nhất bạn nhé.
Mưa sao băng Geminids đạt đỉnh điểm năm nay vào đêm 13 và sáng 14/12. Vậy làm thế nào để dễ dàng nhìn thấy sao băng?
Ở rất nhiều nơi trên thế giới, nhìn thấy sao băng được coi như một điềm báo tốt lành. Người ta tin rằng, khi nhìn thấy sao băng rơi, nếu bạn kịp ước điều gì đó, hoặc bạn đang nghĩ về điều gì đó, thì điều đó sẽ trở thành sự thật.
Thực ra không có bất cứ bằng chứng khoa học nào về niềm tin này cả, nhưng cũng chưa thấy một nghiên cứu khoa học nào bác bỏ điều này được công bố rộng rãi. Có lẽ một phần vì con người luôn cần có ước mơ. Và những ngôi sao băng đã gián tiếp giúp gìn giữ và phát hiện, thúc đẩy những ước mơ đó của con người.
Đôi khi, trong các buổi cắm trại, hoặc những đêm thanh mát ở vùng quê, có khi nào bạn ngồi hàng giờ nhìn bầu trời đầy sao, với hy vọng được ngắm nhìn một ngôi sao băng nào đó xẹt qua tầm mắt? Ngày còn bé, tôi đã vài lần nhìn thấy sao băng. Dĩ nhiên, chúng bay qua nhanh quá, nên tôi thường không kịp ước được gì.
Tuy vậy, cho đến tận bây giờ, mỗi khi có tin tức nào về thời điểm xuất hiện mưa sao băng, tôi đều cố gắng dành thời gian để ngó lên trời để tìm kiếm. Thế mà lâu nay tuyệt nhiên không nhìn thấy ngôi sao băng nào nữa. Bạn có như vậy không? Mong chờ mưa sao băng, nhưng rất khó có thể tìm kiếm những ngôi sao băng cho điều ước của mình?
Làm sao để tăng cơ hội nhìn thấy sao băng?
Cần làm rõ lại một lần nữa: Không có phương pháp nào giúp bạn CHẮC CHẮN thấy sao băng khi bạn đứng ở đâu đó trên mặt đất. Nếu bạn mong muốn nhìn thấy sao băng, bạn cần biết cách tự tăng cơ hội cho bản thân. Dưới đây là một số điều cần lưu ý nếu bạn muốn dễ dàng bắt gặp sao băng.
Sao băng
Chúng ta thường nghe đến hiện tượng "mưa sao băng", tức là rất nhiều sao băng xuất hiện tại một thời điểm nhất định trong năm. Tuy vậy, nhiều người vẫn thắc mắc về hiện tượng này.
Trước tiên, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về sao băng.
Theo Science ABC, sao băng là một hoặc nhiều tiểu hành tinh, sao chổi, hay thiên thạch [hoặc một phần của thiên thạch] đi qua bầu khí quyển của Trái Đất. Khi va chạm vào bầu khí quyển với tốc độ lớn, chúng bốc cháy và tạo ra vệt sáng như chúng ta thường thấy.
Mưa sao băng là một tập hợp rất nhiều vật thể [tiểu hành tinh, sao chổi hoặc thiên thạch] cùng đi qua bầu khí quyển của Trái Đất trong một khoảng thời gian nào đó. Chúng được cho là cùng xuất phát từ một điểm trên bầu trời. Một ngôi sao băng, dưới sự quan sát của chúng ta, thực chất chỉ là một vệt sáng quẹt qua bầu trời, đơn lẻ và rất nhanh. Chúng ta rất khó có thể bắt được những ngôi sao băng đơn lẻ như vậy. Bởi thế, nên cơ hội tốt nhất để chúng ta ngắm sao băng và ước chính là các trận mưa sao băng.
Chọn đúng địa điểm
Nếu bạn sống ở một thành phố đông đúc [như New York, London, Bắc Kinh, Mumbai… hay là Hà Nội] thì cơ hội nhìn thấy sao băng của bạn là cực kỳ thấp.
Bởi ở những thành phố lớn và đông dân cư như vậy, sẽ có rất nhiều ánh sáng nhân tạo. Điều này góp phần làm tăng mức độ "ô nhiễm ánh sáng". Bên cạnh đó, hàm lượng bụi trong không khí ở những thành phố này cũng rất cao. Thêm nữa, những ngôi nhà cao tầng san sát mọc lên ngày càng nhiều. Bạn có chắc rằng bạn đang ở tầng cao nhất của tòa nhà cao nhất khu vực bạn đứng để có thể ngắm sao băng mà không có ngôi nhà cao tầng nào khác che mất tầm nhìn của bạn không?
Hãy thử tưởng tượng, bạn đứng ở một ngôi nhà nào đó trong thành phố vào lúc đêm và đón chờ một trận mưa sao băng. Bán kính tầm mắt của bạn chưa đến 5km vì bị các ngôi nhà cao tầng xung quanh hạn chế tầm nhìn. Ánh sáng của đèn đường, của các khu vui chơi giải trí, của các quán ăn đêm hắt lên bầu trời, khiến bầu trời lúc nào cũng rực sáng. Một lớp bùi mờ mờ trong không khí khiến ánh sáng như có phần bị vẩn đục.; Vậy nếu có những ngôi sao băng chợt xẹt qua bầu không khí sáng nhân tạo và đầy bụi đó, bạn cho rằng bạn có kịp nhận ra không?
Bởi vậy, để có nhiều cơ hội nhìn thấy sao băng, bạn nên chọn một nơi ít nhà cao tầng, ít ánh sáng nhân tạo, ví dụ như vùng ngoại thành hay ở một làng quê thì càng tốt.
Chọn đúng thời gian
Bạn có thể tăng cơ hội nhìn thấy sao băng bằng cách thường xuyên theo dõi "lịch" của những cơn mưa sao băng. Mỗi năm, sẽ có một hoặc một vài thời điểm xuất hiện mưa sao băng. Tất cả đều được ghi lại và dự báo đầy đủ, chi tiết bởi các nhà thiên văn học. Bạn sẽ có nhiều cơ hội nhìn thấy sao băng nếu chọn đúng thời điểm mưa sao băng xuất hiện. [Thường thời điểm bạn nhìn rõ rất là vào 3-5 giờ sáng, khi mặt trăng lặn gần hết, bầu trời trở nên tối nhất trong tháng đó].
Để nhìn thấy sao băng, có thể bạn sẽ mất thời gian, thậm chí là rất nhiều thời gian. Có những người cả đời không nhìn thấy ngôi sao băng nào. Dĩ nhiên, họ vẫn sống tốt, và vẫn có nhiều người không hề có ý định đi tìm những ngôi sao băng cho điều ước của họ. Dù vậy, sao băng là một hiện tượng thiên nhiên kỳ thú và cũng là cơ hội để bạn nghĩ một cách nghiêm túc về những ước mơ của mình. Đâu có gì sai khi bạn mong chờ một hiện tượng thiên nhiên tuyệt vời như vậy cùng với mong ước đầy ý nghĩa của bản thân? Điều đó luôn được khuyến khích.
Và nếu sau nhiều lần chờ đợi, đúng thời gian, đúng địa điểm, nhưng bạn vẫn chưa nhìn thấy sao băng, thì đừng nản chí. Hãy cứ tiếp tục giữ và phấn đấu cho ước mơ của mình. Một ngày nào đó, khi sao băng xuất hiện trước mặt bạn, có nghĩa là ước mơ của bạn đã hoặc đang được hoàn thành rồi.