Bài 4: Lo thí sinh ảo, Bộ GD-ĐT dự kiến điều chỉnh quy chế tuyển sinh
Không chỉ tổ chức thi riêng và sử dụng kết quả để xét tuyển, các trường còn sử dụng rất nhiều phương án tuyển sinh khác nhau. Điều này làm gia tăng lo ngại về tình trạng thí sinh ảo, áp lực thủ tục hành chính cho các trường phổ thông cũng như việc đảm bảo quyền lợi cho thí sinh.
Trước thực trạng này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã dự kiến điều chỉnh một số điểm quan trọng trong quy chế tuyển sinh năm 2022.
Hơn 20 phương thức xét tuyển
Khảo sát sơ bộ của phóng viên Báo điện tử VietnamPlus cho thấy hầu hết các trường đều có từ bốn phương thức xét tuyển trở lên, trong đó nhiều trường có tới 6 phương thức xét tuyển với nhiều nhóm đối tượng thí sinh.
Bên cạnh tổ chức thi đánh giá năng lực và xét tuyển theo điểm bài thi, Đại học Sư phạm Hà Nội còn xét tuyển thẳng theo quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo, sử dụng kết quả thi tốt nghiệp và tổ chức thi các môn năng khiếu để xét tuyển vào các ngành có môn thi năng khiếu. Đại học Bách khoa Hà Nội ngoài bài thi kiểm tra tư duy còn có phương thức xét tuyển tài năng, xét tuyển theo điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông.
[Biến động tuyển sinh đại học 2022: Thêm cơ hội, tăng áp lực]
Đại học Kinh tế quốc dân bổ sung phương thức mới là xét tuyển theo điểm thi đánh giá năng lực của hai đại học quốc gia nhưng vẫn xét theo điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông, xét tuyển dựa trên chứng chỉ các kỳ thi quốc tế SAT, ACT, các chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, tuyển thẳng thí sinh được giải trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp quốc gia, quốc tế, thi đường lên đỉnh Olympia…
Theo thống kê của Vụ Giáo dục Đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong mùa tuyển sinh năm 2022 có hơn 20 phương thức xét tuyển khác nhau được các trường sử dụng. Trong đó các phương thức được sử dụng nhiều nhất là dựa trên điểm kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, xét theo học bạ, xét tuyển thẳng, xét tuyển dựa trên điểm các kỳ thi riêng.
Lý giải về các việc mở rộng các phương án xét tuyển, lãnh đạo các trường đại học cho hay đây là quyền tự chủ được quy định trong Luật Giáo dục Đại học sửa đổi năm 2019. Điều này cũng giúp các trường tuyển được thí sinh phù hợp với yêu cầu đào tạo trong bối cảnh điểm kỳ thi tốt nghiệp ngày càng giảm độ phân hoá.
Cùng với việc có nhiều phương án xét tuyển thì cơ cấu chỉ tiêu dành cho từng phương án cũng được các trường điều chỉnh theo hướng giảm chỉ tiêu ở phương thức truyền thống là xét theo điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Ngoài ra, ở phương thức này, nhiều trường cũng điều chỉnh, bổ sung tổ hợp xét tuyển mới bên cạnh các tổ hợp cũ.
Bộc lộ nhiều hạn chế
Theo bà Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo, ngay trong mùa tuyển sinh năm 2021, việc đa dạng phương thức tuyển sinh đã bộc lộ nhiều hạn chế.
Cụ thể, việc thí sinh dự thi bằng nhiều phương thức và nộp ở nhiều trường, nhất là phương thức xét tuyển bằng học bạ, đã gây áp lực hành chính cho các trường trung học phổ thông trong công tác sao in, xác nhận kết quả học tập cho các em. Thí sinh cũng chịu áp lực khi phải chuẩn bị nhiều hồ sơ, giấy tờ và dễ xảy ra những sai sót, nhầm lẫn.
Các trường sử dụng đồng thời nhiều phương thức, tổ hợp xét tuyển cho một ngành, nhưng phân bổ chỉ tiêu không hợp lý dẫn đến thiếu đảm bảo công bằng cho thí sinh. Có trường tiến hành gọi thí sinh nhập học sớm so với những trường khác gây khó khăn cho thí sinh trong việc lựa chọn ngành học theo đúng nguyện vọng ưu tiên cao nhất.
Việc một thí sinh có thể đăng ký xét và trúng tuyển ở nhiều trường theo nhiều phương thức nhưng chỉ có thể nhập học ở một trường [những trường còn lại coi đây là thí sinh ảo] cũng khiến cho công tác lọc ảo của Bộ gặp khó khăn vì phần mềm lọc ảo chỉ thực hiện với các thí sinh xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tỷ lệ thí sinh nhập học đợt 1 theo kết quả thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2021 chỉ đạt 56,2%, tỷ lệ thí sinh ảo là 43,8%.
Việc các trường cắt giảm mạnh chỉ tiêu tuyển sinh theo phương thức đã công bố các năm trước cũng khiến thí sinh bị động trong việc học và ôn thi do các em đã có thời gian dài chuẩn bị xét tuyển theo phương thức cũ.
Sẽ điều chỉnh quy chế tuyển sinh
Để khắc phục các tình trạng này, Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến sẽ có những điều chỉnh trong quy chế xét tuyển theo hướng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin.
Cụ thể, Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các trường trung học phổ thông phải cập kết quả học tập ba năm lớp 10, 11, 12 của học sinh lên cơ sở dữ liệu ngành đồng thời kiểm tra rà soát dữ liệu này sau khi được đồng bộ sang hệ thống quản lý thi và xét tuyển để các trường đại học sử dụng làm dữ liệu xét tuyển.
Để giảm thí sinh ảo, nhà chức trách yêu cầu thí sinh đăng ký trực tuyến nguyện vọng xét tuyển vào các trường, theo tất cả các phương thức trên cùng một hệ thống và nộp lệ phí xét tuyển qua tài khoản của sở giáo dục và đào tạo. Mỗi thí sinh sẽ được cấp một mã định danh theo số căn cước công dân của các em. Việc đăng ký xét tuyển vào các trường đại học được thực hiện sau khi thí sinh có điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông thay vì đăng ký trước khi thi sau đó lại điều chỉnh như mọi năm. Các nguyện vọng được sắp xếp từ 1 đến hết, trong đó nguyện vọng 1 là nguyện vọng ưu tiên cao nhất.
Hết thời hạn đăng ký, các trường trích xuất dữ liệu thí sinh đăng ký xét tuyển vào trường mình để xét tuyển, sau đó cập nhật lại lên hệ thống dữ liệu thí sinh trúng tuyển. Phần mềm của Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ lọc ảo chung toàn hệ thống trong đợt 1 theo nguyên tắc mỗi thí sinh chỉ trúng tuyển một nguyện vọng và là nguyện vọng cao nhất khi đáp ứng điều kiện của cơ sở đào tạo.
Để đảm sự công bằng và không gây xáo trộn việc học của thí sinh, Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các trường khi sử dụng đồng thời nhiều phương thức xét tuyển, nhiều tổ hợp môn thi phải giải trình được sự phù hợp của việc sử dụng này. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đề nghị các trường đảm bảo nguyên tắc giữ ổn định phương thức tuyển sinh. Cụ thể, đối với các phương thức tuyển sinh đang được sử dụng, nếu muốn giảm chỉ tiêu hoặc bỏ thì cần phải có lộ trình giảm, ví dụ không được giảm quá 30% tổng chỉ tiêu của ngành mỗi năm.
Theo Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn, những điều chỉnh này nhằm thực hiện chủ trương chuyển đổi số của ngành đồng thời khắc phục những hạn chế của mùa tuyển sinh 2021, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho thí sinh và các nhà trường./.
Mời độc giả đón đọc cả chùm bài:
Bài 1: Bài thi đánh giá năng lực lên ngôi
Bài 2: Ma trận thông tin luyện thi đánh giá năng lực bủa vây thí sinh
Bài 3: Học sinh, giáo viên căng mình ôn luyện cho nhiều kỳ thi
Bài 4: Lo thí sinh ảo, Bộ GD-ĐT sẽ điều chỉnh quy chế tuyển sinh
Phạm Mai [Vietnam+]
Cán bộ làm công tác thi hướng dẫn thí sinh sơ đồ phòng thi tại Trường THPT Ngô Quyền [TP Biên Hòa, Đồng Nai] trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2021 - Ảnh: A LỘC
Theo Bộ GD-ĐT, năm 2022 các trường đại học thực hiện tự chủ trong tuyển sinh theo quy định của pháp luật và quy chế, hướng dẫn của Bộ GD-ĐT; thực hiện tuyển sinh theo đề án của trường, bảo đảm công bằng cho các nhóm đối tượng và các phương thức. Năm nay, hầu hết các trường đều sử dụng nhiều phương thức xét tuyển khác nhau như xét tuyển bằng điểm thi THPT quốc gia, xét học bạ THPT và các phương thức kết hợp khác.
Bộ GD-ĐT khuyến cáo những trường ĐH, ngành học có mức độ cạnh tranh cao chỉ sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT làm công cụ sàng lọc, sơ tuyển, sau đó cần có thêm các hình thức chọn lọc bổ sung nhằm phân loại tốt hơn đối tượng tuyển chọn. Dựa trên cơ sở này, các trường ĐH lớn đã cắt giảm mạnh chỉ tiêu dành cho phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT.
TS Phan Hồng Hải [hiệu trưởng Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM]
Chỉ dành 10 - 15% chỉ tiêu xét điểm thi THPT
Có thể thấy các trường đại học ngày càng đa dạng phương thức tuyển sinh, giảm phụ thuộc vào điểm thi tốt nghiệp THPT. Phần lớn các trường không thay đổi nhiều về các phương thức xét tuyển so với năm trước. Tuy nhiên, tỉ lệ chỉ tiêu giữa các phương thức đã có sự thay đổi rõ rệt ở một số trường.
Trường ĐH Kinh tế quốc dân là trường cắt giảm mạnh nhất chỉ tiêu dành cho phương thức xét kết quả thi tốt nghiệp THPT năm 2022. Trường dự kiến tuyển khoảng 6.100 chỉ tiêu. Trong đó, xét tuyển thẳng theo quy chế tuyển sinh của Bộ GD-ĐT và xét tuyển kết hợp theo đề án tuyển sinh của trường chiếm đến 80 - 85%, trong khi phương thức xét kết quả thi tốt nghiệp THPT trường dành chỉ tiêu thấp nhất từ trước đến nay chỉ còn 10 - 15% chỉ tiêu.
Trường ĐH Kinh tế - luật [ĐH Quốc gia TP.HCM] tuyển sinh theo 6 phương thức và đa dạng hình thức xét tuyển vào 45 ngành, chương trình đào tạo ĐH chính quy. Trong đó, phương thức 3 - xét tuyển dựa trên kết quả thi tốt nghiệp THPT 2022, trường dành 30 - 60% tổng chỉ tiêu.
Trường ĐH Kinh tế TP.HCM năm nay giữ ổn định sáu phương thức xét tuyển như năm trước nhưng phân bổ lại chỉ tiêu cho từng phương thức: xét tuyển thẳng theo quy định của Bộ GD-ĐT và xét tuyển đối với thí sinh tốt nghiệp chương trình THPT nước ngoài và có chứng chỉ quốc tế [chỉ tiêu 1% theo ngành]; xét tuyển học sinh giỏi [20% theo ngành]; xét tuyển quá trình học tập theo tổ hợp môn [40% theo ngành]; xét tuyển dựa vào kết quả thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia TP.HCM năm 2022 [10% theo ngành]; xét tuyển dựa vào kết quả thi tốt nghiệp THPT năm 2022 [chỉ tiêu còn lại]...
Đánh giá toàn diện năng lực thí sinh
Không chỉ cắt giảm mạnh chỉ tiêu xét điểm thi THPT, nhiều trường còn thêm ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào đối với xét tuyển phương thức này. Trường ĐH Kinh tế quốc dân đặt ra ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào của trường theo phương thức xét điểm thi THPT dự kiến là 20 điểm [gồm điểm ưu tiên]. Trường ĐH Kinh tế - luật [ĐH Quốc gia TP.HCM] cũng kèm theo ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào tổ hợp các môn xét tuyển phải đạt từ 18 điểm trở lên.
Tương tự, Trường ĐH Công nghệ thông tin [ĐH Quốc gia TP.HCM] xét điểm kỳ thi tốt nghiệp THPT với ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào là 22 điểm [cho tất cả các ngành và tổ hợp xét tuyển].
Trường ĐH Bách khoa Hà Nội dự kiến cũng chỉ tuyển 10 - 20% chỉ tiêu theo kết quả thi THPT cho một số chương trình đào tạo. Trường còn đưa ra thêm điều kiện đảm bảo chất lượng đầu vào là thí sinh phải có điểm trung bình chung sáu học kỳ mỗi môn học THPT trong tổ hợp xét tuyển đạt từ 7 trở lên [hoặc tổng điểm trung bình sáu học kỳ của ba môn học từ 42 trở lên]. Riêng phương thức xét tuyển theo kết quả kỳ thi đánh giá tư duy, trường dành đến 60 - 70% tổng chỉ tiêu.
PGS.TS Bùi Hoài Thắng - trưởng phòng đào tạo Trường ĐH Bách khoa [ĐH Quốc gia TP.HCM] - cho hay từ năm 2022 nhà trường cũng dự kiến tuyển sinh theo hình thức kết hợp các tiêu chí để đánh giá toàn diện năng lực thí sinh bao gồm: năng lực học tập, hoạt động xã hội, hoạt động văn thể mỹ, bài luận, thư giới thiệu, phỏng vấn.
"Dự kiến phương thức này sẽ là phương thức chủ đạo trong tuyển sinh của trường từ năm 2022. Cụ thể, năng lực học tập bao gồm: kết quả học THPT, kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT, kết quả kỳ thi đánh giá năng lực... và các chứng chỉ ngoại ngữ, chứng chỉ tuyển sinh quốc tế. Trong đó, kết quả kỳ thi đánh giá năng lực là một thành tố quan trọng khi thí sinh trúng tuyển bằng kết quả kỳ thi này đang thể hiện tốt năng lực học tập tại trường. Như vậy, điểm thi tốt nghiệp THPT chỉ là một trong các điều kiện để xét tuyển vào trường", ông Thắng nói.
Tương tự, nhiều trường tốp trên đều đã công bố tăng mạnh chỉ tiêu xét điểm thi năng lực trong tuyển sinh năm nay. Trường ĐH Khoa học tự nhiên [ĐH Quốc gia TP.HCM] tuyển theo bảy phương thức, trong đó dành đến 70% chỉ tiêu xét kết quả thi năng lực.
"Riêng phương thức xét kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT, trường chỉ dành 15 - 50% chỉ tiêu theo ngành/nhóm ngành. Những năm gần đây, kỳ thi tốt nghiệp THPT chủ yếu hướng tới mục tiêu xét tốt nghiệp. Bên cạnh đó, do dịch COVID-19 ảnh hưởng lớn đến việc học của học sinh lớp 12 nên Bộ GD-ĐT ra đề có phần nhẹ nhàng hơn, nên để phân loại thí sinh để xét tuyển bằng điểm thi THPT không cao. Việc điều chỉnh tỉ lệ chỉ tiêu phương thức xét điểm thi THPT theo hướng giảm nhằm phân loại thí sinh tốt hơn, tuyển đúng đối tượng và đảm bảo chất đầu vào", ThS Phùng Quán - trưởng phòng thông tin truyền thông nhà trường - chia sẻ.
Đảm bảo quyền lợi cho học sinh vùng sâu, vùng xa
TS Phạm Tấn Hạ - phó hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn [ĐH Quốc gia TP.HCM] - cho rằng các trường ĐH thực hiện tự chủ tuyển sinh và ngày càng sử dụng nhiều phương thức xét tuyển khác ngoài kết quả thi THPT như ưu tiên xét tuyển, đánh giá năng lực...
"Năm nay, trường chúng tôi dự kiến tuyển sinh theo 6 phương thức, trong đó xét tuyển dựa vào kết quả kỳ thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia Hà Nội năm 2022 để tạo cơ hội cho thí sinh phía Bắc có tham gia kỳ thi này được xét tuyển vào trường. Đồng thời, đối với xét tuyển dựa vào kết quả kỳ thi THPT năm 2022, trường cũng sẽ dành ít nhất 45% chỉ tiêu vì thực tế số thí sinh xét tuyển vào trường ở khu vực nông thôn, vùng xa khá nhiều, phần lớn các em này chỉ tham gia phương thức xét điểm thi THPT", ông Hạ cho hay.
TRẦN HUỲNH