Chỉ số crp hs trong xét nghiệm máu là gì
ĐỊNH LƯỢNG hs-CRP Show
(High sensitive C-reactive protein) C-reactive protein (CRP) là một protein pha cấp được gan sản xuất ra và phóng thích vào máu sau một vài giờ khi mô bị tổn thương, do bị nhiễm trùng, hoặc nguyên nhân khác gây ra viêm. Xét nghiệm CRP thường chỉ định trong trong các bệnh như các nhiễm trùng do vi khuẩn, nhồi máu cơ tim, bệnh tự miễn… NGUYÊN LÝ hs-CRP được định lượng bằng phương pháp miễn dịch đo độ đục. Kháng thể kháng CRP trong thuốc thử kết hợp với CRP trong mẫu thử tạo phức hợp miễn dịch kháng nguyên-kháng thể khiến dung dịch phản ứng có độ đục. Nồng độ CRP có trong mẫu thử tỷ lệ thuận với độ đục do phức hợp miễn dịch kháng nguyên-kháng thể tạo ra. CHUẨN BỊ Người thực hiện 01 cán bộ đại học, 01 kỹ thuật viên chuyên ngành hóa sinh. Phương tiện, hóa chất Phương tiện: Máy xét nghiệm như Cobas 501, AU 640…. Hóa chất: Hóa chất xét nghiệm hs-CRP, chất chuẩn hs-CRP, chất kiểm tra chất lượng hs-CRP. Người bệnh Người bệnh cần được giải thích về mục đích của việc lấy máu để làm xét nghiệm. Phiếu xét nghiệm Phiếu xét nghiệm cần ghi đầy đủ thông tin về tên, tuổi, giới tính, khoa phòng, chẩn đoán của người bệnh và ghi rõ chỉ định xét nghiệm. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH Lấy bệnh phẩm Lấy 3 ml máu tĩnh mạch vào ống không có chất chống đông hay ống có chất chống đông là Li-/Na-heparin, Na-/K3-EDTA, hay citrate. Máu không vỡ hồng cầu. Sau khi lấy máu, đem ly tâm tách lấy huyết thanh hoặc huyết tương. Bệnh phẩm ổn định: 11 ngày ở 15–25°C, 2 tháng ở 2–8°C, 3 năm ở (-15)–(-25) °C. Bệnh phẩm chỉ rã đông 1 lần và phải để bệnh phẩm đạt nhiệt độ phòng trước khi phân tích. Để tránh hiện tượng bay hơi, bệnh phẩm, chất chuẩn, chất kiểm tra chất lượng nên phân tích trong vòng 2 giờ. Tiến hành kỹ thuật Máy phân tích cần chuẩn bị sẵn sàng để thực hiện phân tích mẫu: Máy đã được cài đặt chương trình xét nghiệm hs-CRP. Máy đã được chuẩn với xét nghiệm hs-CRP. Kết quả kiểm tra chất lượng với xét nghiệm hs-CRP đạt yêu cầu không nằm ngoài dải cho phép và không vi phạm luật kiểm tra chất lượng. Người thực hiện phân tích mẫu nhập dữ liệu về thông tin người bệnh và chỉ định xét nghiệm vào máy phân tích hoặc hệ thống mạng (nếu có). Nạp mẫu bệnh phẩm vào máy phân tích Ra lệnh cho máy thực hiện phân tích mẫu bệnh phẩm Đợi máy phân tích mẫu theo protocol của máy Khi có kết quả cần xem xét đánh giá kết quả sau đó in báo cáo hoặc ghi kết quả vào phiếu xét nghiệm để trả cho người bệnh. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ Trị số bình thường: < 0. 5 mg/dl. CRP máu tăng trong: Thấp khớp dạng thấp, sốt thấp khớp, Nhồi máu cơ tim, Nhiễm khuẩn, Phế viêm do phế cầu… NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ Những yếu tố gây nhiễu cho kết quả xét nghiệm. Kết quả xét nghiệm không bị ảnh hưởng khi: + Huyết thanh vàng: Bilirubin < 60 mg/dL hay 1026 µmol/L. + Tán huyết: Hemoglobin < 1000 mg/dL hay 621 µmol/L. + Huyết thanh đục: Triglyceride <1600> + Yếu tố dạng thấp < 1200 IU/mL. + Không có hiệu ứng “high-dose hook” (Hiệu ứng mẫu bệnh phẩm có nồng độ cao) khi nồng độ CRP tới 1000 mg/L. Khắc phục: Có thể hòa loãng bệnh phẩm và thực hiện lại xét nghiệm sau đó nhân kết quả với độ hòa loãng (Trường hợp có hòa loãng tự động trên máy thì kết quả không cần nhân với độ hòa loãng do máy đã tự tính toán).
CRP là một glycoprotein được gan sản xuất có đặc điểm là kết hợp với polysaccharide C của phế cầu, bình thường không thấy protein này trong máu. Tình trạng viêm cấp với phá hủy mô trong cơ thể sẽ kích thích sản xuất protein này và gây tăng nhanh nồng độ protein phản ứng C trong huyết thanh. Xét nghiệm CRP là xét nghiệm định lượng Protein phản ứng C (C – reactive protein [CRP]). Có hai loại protein phản ứng C có thể định lượng được trong máu: - Protein phản ứng C chuẩn (standard CRP): đánh giá tình trạng viêm tiến triển. - Protein phản ứng C siêu nhạy (high – sensitivity CRP [hs – CRP]) : chất này được coi như chất chỉ điểm đối với tình trạng viêm mạch . 2. Ý NGHĨA CỦA NỒNG ĐỘ CRP CRP điển hình sẽ tăng lên trong vòng 6 giờ kể từ khi có tình trạng viêm. Định lượng các loại protein phản ứng C có thể cung cấp các thông tin hữu ích. +Protein phản ứng C chuẩn (standard CRP) được sử dụng để: - Đánh giá mức độ tiến triển của phản ứng viêm nhất là đổi với bệnh lý mãn tính như bệnh lý ruột do viêm, viêm khớp và các bệnh tự miễn. - Đánh giá một nhiễm trùng mới như trong viêm ruột thừa và các tình trạng sau mổ. - Theo dõi đáp ứng với điều trị của các tình trạng bệnh lý nhiễm trùng (nhất là nhiễm trùng do vi khuẩn) và viêm. + Protein phản ứng C siêu nhạy (hs – CRP) là một yếu tố chính gây tình trạng xuất hiện và đứt rách mỏng ở mạch. - Tăng nồng độ hs –CRP dự báo bệnh nhân có nguy cơ tăng các sự cố. Vì vậy xét nghiệm này được dùng để đánh giá các nguy cơ bị các sự cố tim mạch khi nó được làm đồng thời với các xét nghiệm đánh giá nguy cơ mạch vành khác như định lượng nồng độ cholesterol máu. 3. NỒNG ĐỘ PROTEIN PHẢN ỨNG C ( CRP ) GẶP TRONG - Viêm tụy cấp - Viêm ruột thừa - Nhiễm trùng do vi khuẩn - Bỏng - Tăng nguy cơ bị ung thư đại tràng - Bệnh lý ruột do viêm (vd: viêm loét đại tràng) - Viêm khớp dạng thấp tiếm triển - Tình trạng nhiễm trùng nặng (sepsin) - Bệnh lupus ban đỏ hệ thống - U lympho - Nhồi máu cơ tim - Bệnh lý viêm tiểu khu chung - Viêm động mạch thế bào khổng lồ - Lao tiến triển - Tăng nồng độ hs – CRP nguyên nhân chính thường gặp là tăng nguy cơ bệnh tim mạch. 4. PHƯƠNG PHÁP XÉT NGHIỆM - Miễn dịch điện hóa phát quang. - Elisa. - Phương pháp miễn dịch đo độ đục. 5. GÍA TRỊ BÌNH THƯỜNG * CRP để đánh giá tình trạng viêm: 0 -10 mg/dl hay <10mg/l * Hs –CRP: để đánh giá nguy cơ bệnh tim mạch: - < 1.0 mg/l: nguy cơ thấp - 1,0-3,0 mg/l: nguy cơ trung bình - >3.0 mg/l: nguy cơ cao nhất 6. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ - Âm tính giả: Dùng các thuốc kháng viêm no- steroid, aspirin, corticosteroid, statin, thuốc chẹn beta giao cảm. - Dương tính giả: Dùng các thuốc điều trị hormone thay thế, thuốc ngừa thai, đặt dụng cụ ngừa thai trong tử cung, gắng sức thể lực quá mạnh, có thai, béo phì. 7. CÁCH LẤY MẪU BỆNH PHẨM - Bệnh phẩm có thể là huyết thanh hoặc huyết tương chống đông bằng Heparrin, EDTA. - Không có khuyến cáo nhịn ăn trước khi lấy mẫu làm xét nghiệm. - Mẫu được bảo quản ở nhiệt độ phòng trong vòng 24h. Hiện tại bệnh viện Nam Thăng Long thực hiện xét nghiệm định lượng CRP hàng ngày trên hệ thống máy sinh hóa tự động hoàn toàn , cho kết quả nhanh chóng, chính xác. TÀI LIỆU THAM KHẢO PGS. TS. Nguyễn Đạt Anh, DS CK II. Nguyễn Thị Hương, 2013, Các xét nghiệm thường quy áp dụng trong thực hành lâm sàng, Nhà xuất bản Y học. Tác giả: Bác sỹ Nguyễn Thị Thu Hằng - Khoa xét nghiệm
Xét nghiệm CRP là xét nghiệm định lượng loại protein C phản ứng trong máu, liên quan trực tiếp đến tổn thương viêm và nhiễm trùng mà cơ thể gặp phải. Xét nghiệm này được chỉ định khi cần theo dõi bệnh lý viêm, tốc độ hồi phục tổn thương cũng như phát hiện sớm nhiễm trùng nghiêm trọng. 1. Chuyên gia giải thích: Xét nghiệm CRP là gì?CRP viết tắt của (C-reactive protein (CRP)Hay còn gọi là xét nghiệm protein phản ứng C, đây là chất phản ứng không đặc hiệu liên quan đến các bệnh nhiễm khuẩn, rối loạn viêm và tổn thương mà cơ thể gặp phải. Các trường hợp viêm do nhiễm virus sẽ không làm tăng lượng CRP và xét nghiệm sẽ không đánh giá chính xác tình trạng bệnh. CRP là loại protein phản ứng C Xét nghiệm tốc độ lắng hồng cầu ESR cũng có vai trò tương tự trong chẩn đoán tình trạng viêm và tổn thương mà cơ thể gặp phải, song chỉ số CRP có độ nhạy tốt hơn. Với người bình thường, CRP trong máu ở mức rất thấp, khi có sự phá hủy mô cùng viêm trong cơ thể, nồng độ CRP huyết thanh tăng nhanh sau khoảng 6 giờ. 2. Những đối tượng nào cần thực hiện xét nghiệm CRP?Các trường hợp thường chỉ định xét nghiệm CRP bao gồm: 2.1. Kiểm tra tình trạng nhiễm trùng hậu phẫuNồng độ CRP tăng sau khi phẫu thuật khoảng 2 - 6 giờ, sau ngày thứ 3 sẽ giảm thấp. Nếu nồng độ CRP tăng kéo dài hơn 3 ngày sau phẫu thuật cần đặc biệt chú ý theo dõi vì có thể bị nhiễm trùng. Nếu kiểm tra thấy đúng là nhiễm trùng thì cần được điều trị bằng kháng sinh. Xét nghiệm CRP xác định nhiễm trùng hậu phẫu 2.2. Phát hiện nhiễm trùng và các bệnh lý gây viêmQua xét nghiệm này, các bác sĩ có thể phát hiện các bệnh lý như viêm ruột, ung thư hạch bạch huyết,... cùng với nhiều bệnh nhiễm trùng khác. 2.3. Đánh giá khả năng đáp ứng điều trịBao gồm cả điều trị ung thư và nhiễm trùng, xét nghiệm CRP đều được dùng để đánh giá khả năng đáp ứng điều trị của người bệnh. Chỉ số CRP giảm xuống cho thấy bệnh nhân đáp ứng điều trị tốt, cơ thể đang hồi phục. 3. Chỉ số xét nghiệm CRP tăng cao có sao không?Dựa trên mức độ tăng CRP cùng với các xét nghiệm và chẩn đoán khác, bác sĩ có thể chẩn đoán các bệnh lý liên quan bao gồm: 3.1. Các bệnh lý viêm nhiễm cấp tínhViêm nhiễm cấp tính xảy ra sau tổn thương hoặc phẫu thuật, khiến nồng độ CRP huyết thanh có thể tăng gấp bình thường nhiều lần (lên tới 1000 lần) và khác nhau tùy vào mức độ viêm. Chỉ số CRP tăng cao khi người bệnh bị viêm nhiễm cấp tính 3.2. CRP tăng liên quan đến các bệnh lý tim mạchNguy cơ bệnh tim mạch ở những người có nồng độ CRP cao sẽ gấp 7 lần so với người có chỉ số này bình thường. Sự tác động của CRP liên quan đến nồng độ cholesterol xấu, nếu cholesterol này tăng sẽ làm tăng nguy cơ tích tụ mảng xơ vữa trong mạch máu, từ đó dẫn đến viêm nhiễm gia tăng. Khi các mảng xơ vữa này vỡ ra, cục máu đông sẽ hình thành và làm tắc nghẽn mạch máu, nguy cơ nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ nguy hiểm. Đối với những người mắc bệnh tim mạch, phát hiện CRP cao giúp phát hiện sớm những biến chứng để ngăn ngừa và là một trong những chỉ số đánh giá tình trạng bệnh, từ đó đưa quyết định có can thiệp phẫu thuật hay không. Nguy cơ mắc bệnh tim mạch dựa trên chỉ số CRP như sau:
3.3. CRP tăng liên quan đến các bệnh viêm cấp khácKhi nồng độ CRP cao trên 10 mg/l thì đây là hậu quả của nhiễm trùng hoặc bệnh lý thay vì nguy cơ tim mạch. Cụ thể những bệnh lý viêm cấp khiến CRP tăng cao quá mức này thường gặp như: viêm tụy, viêm ruột thừa, bệnh lý đường tiêu hóa,... Chỉ số CRP tăng chỉ ra các bệnh viêm cấp Không thể chỉ dựa trên chỉ số CRP huyết thanh cao để chẩn đoán bệnh, đây chỉ là dấu hiệu đặc trưng cho các bệnh nhiễm trùng và viêm nhiễm. 4. Các sĩ hướng dẫn một số lưu ý gì khi xét nghiệm CRPChỉ số xét nghiệm CRP có thể thay đổi và không phản ánh chính xác tình trạng sức khỏe, bệnh lý do nhiều yếu tố ảnh hưởng bao gồm:
Nồng độ CRP chịu ảnh hưởng của 1 số thuốc Bệnh nhân trước khi lấy máu xét nghiệm CRP thường không phải kiêng ăn, tuy nhiên có thể dừng sử dụng thuốc hoặc thực phẩm nếu có thể khiến CRP thay đổi. Hãy thông báo cho bác sĩ nếu bạn có một trong những yếu tố trên có thể là sai lệch kết quả xét nghiệm. Hiện Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC đang triển khai xét nghiệm này, hỗ trợ hiệu quả cho bác sĩ trong quá trình khám và điều trị bệnh lý. Ngoài xét nghiệm CRP, Trung tâm xét nghiệm của bệnh viện còn thực hiện hơn 2000 xét nghiệm khác từ cơ bản đến chuyên sâu. Hệ thống cơ sở vật chất hiện đại đạt chuẩn quốc tế, đội ngũ y bác sĩ nhiều năm trong nghề đảm bảo sẽ cho kết quả nhanh và chính xác nhất. Ngoài ra, bệnh viện có triển khai dịch vụ lấy mẫu tại nhà, trả kết quả tận nơi, được nhiều bệnh nhân tin tưởng đánh giá cao. Chi phí xét nghiệm tại nhà bằng với chi phí xét nghiệm tại bệnh viện, bệnh nhân chỉ cần chi trả thêm 10.000 đồng/địa chỉ lấy mẫu. Nếu có thắc mắc cần giải đáp hoặc đặt lịch thăm khám, hãy liên hệ với MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được tư vấn. |