Nếu có ban thờ Táo quân thì đặt mâm cỗ cúng tại đây, còn nếu không thì đặt ở ban thờ gia tiên, tránh đặt ở bếp hay ngoài ban công. Tết ông táo là ngày một ngày lễ quan trọng trong năm. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách làm một mâm cỗ, hay vị trí đặt ở đâu cho đúng. Chuyên gia phong thủy Nguyễn Mạnh Linh sẽ giải đáp những điều này. - Vị trí đặt mâm cỗ: Theo truyền thống văn hóa dân gian thì ban thờ ông Táo thường đặt trong bếp. Nếu nhà nào có ban thờ ông Táo như vậy thì đặt mâm cỗ tại đây. Nếu không có bàn thờ ông Táo riêng thì có thể đặt chung với ban thờ gia tiên, chứ không nên để mâm cỗ ở bếp hay ngoài ban công, vì sẽ không có tác dụng. Hướng đặt ban thờ ông Táo cũng không quá quan trọng, theo phong thủy thì "nhất vị nhị hướng", quan trọng nhất là vị trí bếp phải ở chỗ tốt, ban thờ ông Táo [nếu có] khi đó cũng đặt ở chỗ tốt. Lưu ý tránh dựa lưng vào nhà vệ sinh, hay quay bàn thờ ra nhà vệ sinh. - Mâm cỗ cúng: Đồ cúng gồm bánh, kẹo và nước trà, với mong muốn Táo công "ngọt giọng". Lễ vật cúng Táo công thường có: Mũ ông công 3 chiếc [hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà], những đồ "vàng mã" này sẽ được hóa [đốt đi] sau lễ cúng. Ngoài ra, để ông Táo có phương tiện về chầu trời, ở miền Bắc hay cúng một con cá chép còn sống thả trong chậu nước, ngụ ý "cá hóa rồng" đưa ông Táo về trời. Sau đó sẽ "phóng sinh". Tuy vậy cũng không bắt buộc vì đây chỉ là quan niệm.
| Người miền Bắc thường cúng cá chép hay cá vàng ngày ông Táo. Ảnh: Ngọc Thành. |
- Không cầu xin phú quý, no đủ khi cúng ông Táo: Trong các vị thần thì ông Táo là thần theo sát cuộc sống hằng ngày của gia chủ, thường ngày ghi lại những điểm tốt, xấu của mọi người để hằng năm vào ngày 23 tháng Chạp trở về trời báo cáo, làm cơ sở thưởng phạt của Ngọc Hoàng.
Khi khấn ông Táo, đa phần không cầu phú quý, no đủ mà chỉ xin Táo công bẩm báo điều tốt, bớt nói điều không hay. Hiểu được điều trên thì mọi thắc mắc về mâm cao cỗ đầy hay thả loài vật gì trong ngày này không còn ý nghĩa. Quan trọng mọi người cần biết được "đất có Thổ công, sông có Hà bá", luôn sống đúng và làm đúng.
Táo quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc nhưng được Việt hóa thành huyền tích "2 ông 1 bà" gồm vị thần Đất, vị thần Nhà, vị thần Bếp núc. Tuy vậy người dân vẫn quen gọi chung ông Công ông Táo.
Theo quan niệm của người Việt, ông Công ông Táo là vị thần bảo hộ gia đình. Mỗi năm, cứ vào ngày 23 tháng Chạp, người dân sẽ làm lễ cũng tiễn ông Công ông Táo lên chầu trời để báo cáo những việc tốt xấu của gia chủ trong năm qua.
Tết ông Công ông Táo năm nay rơi vào thứ Ba ngày 25/1/2022. Tuy nhiên, một số gia đình có thể cúng sớm hơn, từ cuối tuần trước đó để phù hợp với điều kiện thời gian của mình.
Nên cúng ông Công ông Táo ở đâu?
Theo quan niệm của một số người, ông Công là thần thổ công cần được cúng trên bàn thờ chính trong nhà; ông Táo là vị thần trông coi việc bếp núc, vì vậy lễ cúng cần được tiến hành ở dưới bếp.
Trên thực tế, không có một tài liệu nào quy định rõ ràng về việc vị trí đặt mâm lễ cúng ông Công ông Táo ở đâu bởi còn khá nhiều quan niệm khác nhau xoay quanh vấn đề này. Tuy nhiên, theo quan niệm của đa số người Việt Nam, cúng bái luôn là việc yêu cầu sự trang nghiêm nên lễ cúng ông Công ông Táo cũng nên được thực hiện ở nơi trang trọng. Một số gia đình có bàn thờ ông Táo riêng, điều này sẽ giúp lễ cúng thêm trang nghiêm hơn.
Theo nhiều chuyên gia, nếu gia đình nào không có ban thờ ông Công ông Táo riêng thì nên thực hiện lễ cúng ông Công ông Táo ở ban thờ thần linh hoặc gia tiên chứ không nên đặt trong nhà bếp.
Mặc dù còn khá nhiều quan niệm khác nhau xung quanh việc cúng ông Công ông Táo ở đâu thế nhưng dù thực hiện lễ cúng này ở trong bếp hay ở bàn thờ riêng, hay bàn thờ thần linh thì gia chủ cũng cần thể hiện sự thành tâm của mình.
Mâm cơm cúng ông Công ông Táo.
Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo có những gì?
Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo truyền thống bao gồm:
- 1 đĩa gạo; 1 đĩa muối
- 1 đĩa thịt luộc
- 1 bát canh măng hoặc canh mọc
- 1 đĩa xào, 1 đĩa giò
- 1 đĩa xôi, 1 đĩa chè kho
- Trái cây, trà sen, rượu, cau trầu.,
Minh Anh
Cúng ông Công Ông Táo thường gọi ngắn gọn là Cúng ông Táo nhằm vào ngày 23 tháng Chạp, người Việt ta lại tất bật làm cơm cúng tiễn ông Công ông Táo lên chầu trời. Táo quân còn được coi là vị thần Bếp, chính vì vậy nhiều người quan niệm rằng phải cúng Táo quân ở bếp mới là đúng.
Nên cúng ông công ông táo ở đâu
Cúng Ông Công Ông Táo cúng ở bếp
Đại đức Thích Chúc Tiếp, Chánh văn phòng Ban trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh Thái Nguyên cho biết, ngày 23 tháng Chạp hay ngày ông Táo về chầu trời còn được xem như ngày cúng gia tiên, tất niên cuối năm. Đây là lễ mở đầu cho hàng loạt các nghi lễ trong Tết Nguyên đán của người Việt, kéo dài từ ngày 23 tháng Chạp cho đến rằm tháng Giêng. Sau khi tiễn đưa ông Táo, mọi người thường bắt đầu dọn dẹp nhà cửa, lau chùi đồ cúng ông bà tổ tiên, treo tranh, câu đối, cắm hoa… chuẩn bị năm mới.
Theo phong tục tập quán cổ truyền, Táo quân là người cai quản chuyện bếp núc của mỗi gia đình. Táo quân bao gồm 2 ông và một bà cũng là tượng trưng cho chiếc kiềng 3 chân trong căn bếp ấm cúng của người Việt ngày xưa. Người xưa quan niệm, gia đình có yên ấm, hạnh phúc hay không cốt yếu là ở cái bếp bởi đó là nơi giữ lửa. Táo quân là người biết hết mọi chuyện lớn bé, xấu tốt trong nhà gia chủ.
Hàng năm, cứ 23 tháng Chạp là Táo quân lại cưỡi cá chép lên Thiên đình bẩm báo với Ngọc Hoàng mọi việc tốt, xấu trong năm của từng nhà. Đồng thời, thay gia chủ bày tỏ mong muốn một năm mới vạn sự an lành. Vì vậy, gia đình nào cũng chuẩn bị một mâm cỗ đầy đủ để tiễn các Táo lên chầu Trời.
Nói về việc cúng ông Táo nên ở bếp hay ban thờ gia tiên, Đại đức Thích Chúc Tiếp cho rằng, theo truyền thống văn hóa dân gian thì bàn thờ ông Táo đặt trong bếp có thể bên cạnh hoặc bên trên bếp, thể hiện tín ngưỡng của dân gian thờ vị thần cai quản chuyện bếp núc trong mỗi gia đình với mong muốn giữ cho bếp lửa luôn ấm, gia đình thuận hòa, sung túc.
Hiện ở một số chùa lớn cũng thường có ban thờ riêng cúng ông Công ông Táo. Xưa, lễ cúng Táo quân thường đặt trong bếp, nơi đặt ban thờ riêng các Táo. Song ngày nay, việc thờ cúng đã đơn giản hóa, nhiều nhà không có ban thờ riêng ông Táo. Với những nhà không có ban thờ Táo quân riêng sẽ chuẩn bị một mâm cơm cúng đặt dưới gian bếp và thêm một mâm khác thắp hương ở ban thờ thần linh, gia tiên thực hiện nghi lễ cúng chính. Khi cúng người dân nổi lửa để bếp cháy đỏ rồi bày mâm cỗ…
Nhà nghiên cứu Nguyễn Vũ Tuấn Anh, Giám đốc Trung tâm Lý học Đông phương cũng chia sẻ về vấn đề này. Theo đó, các gia đình thường cúng ông Công ông Táo trên bàn thờ gia tiên, nhưng thực tế đây là hai vị thần khác nhau. Ông Công là vị thần cai quản đất đai trong nhà còn ông Táo là 3 vị đầu rau trông coi việc bếp núc trong gia đình. Lễ cúng 23 tháng Chạp là lễ tiễn chung ông Công, ông Táo về chầu trời, việc mọi người gộp chung cúng trên bàn thờ là chưa đúng. Trong ngày này, ông Táo phải được cúng dưới bếp, còn ông Công được cúng trên bàn thờ chính trên nhà cùng với gia tiên mới đúng.
>>> Sự tích Táo Quân, nguồn gốc và phong tục thờ cúng
>>> Bài Văn khấn Ông Công - Ông Táo 23 tháng Chạp Âm lịch
>>> Cách bày mâm cỗ cúng ông Công ông Táo đầy đủ nhất
>>> Cúng ông Công ông Táo về trời vào giờ nào đẹp nhất?
Theo quan niệm dân gian Việt Nam, cứ vào ngày 23 tháng Chạp Âm lịch hàng năm, Táo quân lại cưỡi cá chép bay về thiên đình để trình báo mọi việc của gia đình dưới hạ giới xảy ra trong năm với Ngọc Hoàng.
Do đó, cứ đến ngày 23 tháng Chạp – Tết ông Công ông Táo, người dân lại chuẩn bị mâm cúng rất chu đáo.
Tuy vậy, hiện nay chưa có một tài liệu nào quy định rõ ràng về vị trí đặt mâm lễ cúng ông Công ông Táo.
Nhiều người quan niệm, ông Công là thần Thổ công, vị thần trông coi nhà cửa, đất cát trong gia đình. Do đó, bát hương ông Công được đặt chung tại bàn thờ tổ tiên.
Mỗi năm, đến ngày Tết ông Công ông Táo, người dân cũng tiến hành làm lễ, đặt mâm cúng ông Công tại bàn thờ tổ tiên.
Trong khi đó, ông Táo được cho là vị thần trông coi việc bếp núc nên các gia đình thờ ông Táo ở dưới bếp của mình. Đến dịp Tết ông Công ông Táo, người dân thường làm lễ, đặt mâm cúng ông Táo tại khu vực này.
| Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo. |
Quan điểm trên cũng được GS.TS Vũ Gia Hiền, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Văn hoá Du lịch đồng tình. GS. TS Vũ Gia Hiền cho rằng, ông Công, ông Táo là 2 vị thần khác nhau.
Khi làm lễ cúng ông Công ông Táo, gia chủ phải đặt mâm cúng ở 2 nơi. Cụ thể, người dân cần đặt mâm cúng ông Công tại bàn thờ tổ tiên, mâm cúng ông Táo tại khu bếp.
Nhà nghiên cứu Lý học Đông phương Nguyễn Vũ Tuấn Anh cũng có chung quan điểm. Ông còn đưa ra nguyên tắc lập ban thờ ông Táo và cách cúng vị thần này trong ngày Tết ông Công ông Táo.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Vũ Tuấn Anh nói: “Về nguyên tắc, bếp ở hướng nào thì lập ban thờ ông Táo ở hướng đó. Không được đặt ban thờ trực tiếp lên trên bếp. Khi cúng thì phải kê bàn để đặt mâm cúng và tiến hành lễ cúng tại bếp, trước ban thờ ông Táo”.
“Sau khi cúng ông Công ông Táo xong, gia chủ mới tiến hành dọn dẹp nhà cửa, ban thờ, tảo mộ… Lúc này, gia chủ nên xông, rửa nhà bằng khói thơm.
Tuy nhiên, khi xông nhà cần chú ý xông từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài. Ngược lại, nếu rửa nhà thì rửa từ ngoài vào trong”, nhà nghiên cứu này thông tin thêm.
Nguyễn Sơn
Văn khấn ông Công ông Táo 2022 được báo VietNamNet tổng hợp lại theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa Thông tin.
Hàng năm, cứ đến ngày 23 tháng Chạp, các gia đình lại mua sắm lễ vật để cúng, tiễn ông Công ông Táo về trời. Dưới đây là cách cúng ông Công ông Táo chính xác nhất để mang lại tài lộc, may mắn cả năm.
Ngày 23 tháng Chạp, người Việt thường làm mâm cơm tiễn Táo quân lên thiên đình để báo cáo mọi việc trong năm của gia chủ. Dưới đây là gợi ý mâm cỗ cúng ông Công ông Táo đơn giản, đầy đủ độc giả có thể tham khảo.