Thực hiện các biện pháp sơ cứu khi bị chó cắn có vai trò rất quan trọng, điều này có thể giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các vấn đề về sức khỏe.
Phân loại mức độ các vết chó cắn
Thông thường, sự nghiêm trọng của vết chó cắn sẽ được phân thành 5 mức độ khác nhau, cụ thể là:
- Mức độ 1: Răng của chó không chạm vào da.
- Mức độ 2: Răng của chó chạm vào da, nhưng da vẫn chưa rách.
- Mức độ 3: Có từ một đến bốn vết thương hở, nông trên da.
- Mức độ 4: Một vết cắn nhưng gây ra từ một đến bốn vết thương hở. Trong đó có ít nhất một vết thương thủng sâu.
- Mức độ 5: Nhiều vết cắn, bao gồm một số vết thương thủng sâu. Có thể do bị chó tấn công mạnh bạo.
Sơ cứu khi bị chó cắn chảy máu
Khi bị chó tấn công, răng cửa của chúng sẽ ngoạm vào phần mô thịt, đồng thời những chiếc răng nhỏ hơn có thể làm rách da. Kết quả là gây nên một vết thương hở và lởm chởm. Chính vì vậy, khi bị chó cắn, bạn nên thực hiện ngay những bước sơ cứu để xử lý vết thương nhằm hạn chế khả năng nhiễm trùng:
- Đầu tiên, cần phải nhanh chóng kiểm tra vết thương. Nếu vết thương không chảy máu, hãy rửa thật sạch vùng da đó bằng xà phòng và nước ấm. Đối với tình trạng bị chó cắn chảy máu, cần chườm bằng vải sạch trong khoảng 5 phút hoặc cho đến khi máu ngừng chảy rồi mới rửa vết thương
- Ấn nhẹ lên vết thương để một ít máu chảy ra, điều này sẽ giúp loại bỏ vi trùng
- Bôi kem kháng sinh lên vùng bị thương
- Sử dụng băng vô trùng để bịt kín vết thương
- Giữ vùng bị thương cao hơn tim để ngăn ngừa sưng và nhiễm trùng
- Trường hợp vết thương nhẹ ở mức độ 1, 2 hoặc 3 thì bạn có thể tự xử lý tại nhà một cách an toàn thông qua việc rửa vết thương hằng ngày và kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Sau khi thực hiện các biện pháp xử lý vết thương tại nhà, nếu nạn nhân có các biểu hiện sau đây thì nên đưa họ đến ngay cơ sở y tế gặp bác sĩ để được điều trị kịp thời:
- Máu chảy nhiều và không kiểm soát được
- Vết cắn để lộ xương, gân, cơ
- Vết thương gây đau dữ dội
- Gây mất chức năng, chẳng hạn như không thể uốn cong các ngón tay
- Có các dấu hiệu nhiễm trùng như sưng, nóng, đỏ
- Người bị sốt hoặc cảm thấy yếu ớt, ngất xỉu
- Vết thương tiết dịch mủ vàng và có mùi hôi
Cũng cần liên hệ với bác sĩ nếu bị vết cắn hở và bạn chưa tiêm phòng uốn ván trong thời gian 5 năm qua hoặc trong trường hợp con chó đã cắn bạn có biểu hiện kỳ lạ, cũng như không thể xác định rằng chúng đã được tiêm phòng vắc-xin dại hay chưa.
Ngoài ra, người bị suy giảm hệ miễn dịch, người đang có bệnh lý nền [như bệnh đái tháo đường] hoặc đang điều trị y tế chẳng hạn như hóa trị liệu, cũng là các đối tượng cần phải có sự hỗ trợ của bác sĩ khi bị chó tấn công.
Nhiễm trùng khi bị chó cắn
Khoảng 50% trường hợp vết thương bị chó cắn có vi khuẩn, chủ yếu là tụ cầu, liên cầu, pasteurella, và capnocytophaga. Đôi khi chó cũng có thể mang tụ cầu vàng kháng methicillin.
Vết cắn ở tay hoặc chân có khả năng nhiễm trùng cao hơn. Một số yếu tố cũng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng là sử dụng rượu bia, người có hệ miễn dịch yếu kém, bệnh nhân đái tháo đường, đang hóa trị liệu hoặc cắt bỏ lá lách.
Tình trạng nhiễm trùng cần được phát hiện và điều trị sớm nhất, nếu không sẽ dẫn đến nhiễm trùng huyết cùng một loạt biến chứng nguy hiểm chẳng hạn như suy thận, đau tim, hoại thư,…
BS Nguyễn Hà Anh Phương - Khoa Cấp cứu
Hiện nay bệnh dại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Xử lý vết thương khi bị chó cắn đúng cách và được tiêm vắc-xin phòng dại kịp thời là việc làm cần thiết để bảo vệ tính mạng khi ai đó bị chó, mèo cắn.
1. Tổng quan
Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm virus cấp tính của hệ thống thần kinh Trung ương từ động vật lây sang người qua nước bọt bị nhiễm virus dại. Đa phần các trường hợp phơi nhiễm với bệnh dại đều qua vết cắn, vết liếm của động vật mắc bệnh dại, đôi khi có thể bị nhiễm qua đường tiếp xúc như hít phải khí dung hoặc ghép tổ chức mới bị nhiễm virus dại. Khi đã mắc bệnh dại và lên cơn, dù là động vật hay con người đều dẫn đến tử vong.
Bệnh dại tiến triển theo hai thể: thể liệt kiểu hướng thượng [hội chứng Landly] và thể cuồng.
- Giai đoạn tiền triệu chứng: thường từ 1 đến 4 ngày. Người bệnh có biểu hiện sợ hãi, cảm giác đau đầu, sốt, mệt mỏi, khó chịu, thấy tê và đau tại vị trí vết thương nơi virus xâm nhập.
- Giai đoạn viêm não: người bệnh bắt đầu có triệu chứng mất ngủ, các cảm giác kích thích gia tăng như: sợ ánh sáng, sợ tiếng động và gió nhẹ. Ngoài ra, còn có biểu hiện rối loạn hệ thần kinh thực vật như giãn đồng tử, tăng tiết nước bọt, vã mồ hôi, hạ huyết áp, đôi khi có biểu hiện xuất tinh tự nhiên.
Khi đã phát bệnh, bệnh thường kéo dài từ 2 - 6 ngày [có thể lâu hơn] và dẫn đến tử vong do liệt cơ hô hấp.
Đa phần các trường hợp phơi nhiễm với bệnh dại đều qua vết cắn
2. Phương pháp chẩn đoán
Để chẩn đoán bệnh dại, bác sĩ sẽ chẩn đoán thông qua các dấu hiệu:
- Triệu chứng lâm sàng: quan sát xem người bệnh có chứng sợ nước, sợ gió, sợ ánh sáng và kiểm tra các yếu tố dịch tễ học có liên quan.
- Chẩn đoán xác định: dựa vào kết quả xét nghiệm kháng thể miễn dịch huỳnh quang trực tiếp [IFA] từ mô não hoặc phân lập virus trên chuột hay trên hệ thống nuôi cấy tế bào. Ngoài ra cũng có thể lấy kết quả xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang của các mảnh cắt da đã làm đông lạnh lấy từ dìa tóc ở gáy người bệnh hoặc chẩn đoán huyết thanh bằng phản ứng trung hoà trên chuột hay trên nuôi cấy tế bào. Ngày nay, với kỹ thuật mới có thể phát hiện được ARN của virus dại bằng phản ứng PCR hoặc phản ứng RT-PCR.
Cách tốt nhất để ngăn chặn nguy cơ mắc bệnh dại là xử lý vết chó cắn, mèo cắn là làm sạch vết thương và thực hiện tiêm phòng ngay lập tức.
Nếu một người mới bị lây vết cắn động vật thì cần nhanh chóng thực hiện các bước sau:
- Rửa ngay vết thương cần với xà phòng và dưới vòi nước chảy liên tục trong thời gian từ 10-15 phút. Nếu không có xà phòng, có thể rửa tạm vết thương bằng nước sạch dưới vòi nước chảy liên tục 15 phút. Đây là phương pháp sơ cứu hiệu quả nhất để chống lại bệnh dại.
- Vết thương cần được rửa sạch với cồn 70% hoặc dung dịch cồn iod hoặc những thuốc tương tự [nếu có].
- Đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế ngay lập tức để thăm khám tình trạng và điều trị càng sớm càng tốt.
Đối với vết cắn của động vật, tuyệt đối tránh:
- Để các chất kích thích như ớt bột, nước ép hoặc nhựa cây, axit hoặc kiềm dây vào vết thương.
- Tránh băng bó, đắp thuốc kín vết thương, tránh khâu vết thương vì có thể khiến virus dại xâm nhập dễ dàng hơn.
Hãy đến ngay bác sĩ hoặc bệnh viện, cơ sở y tế gần nhất nếu bạn bị bất kỳ loài động vật nào cắn, kể cả vật nuôi. Dựa trên điều kiện và tình trạng vết cắn, bác sĩ sẽ quyết định xem liệu có nên cho bạn tiêm vắc-xin ngừa dại hay không.
Xử lý vết thương khi bị chó cắn hoặc mèo cắn
Bác sĩ có thể chỉ định tiêm vắc-xin dự phòng bệnh dại sau phơi nhiễm [PEP] trong các điều kiện sau đây:
- Nếu vết cắn gây xước da và vết thương chảy máu.
- Nếu màng nhầy ở vùng da đã tiếp xúc với nước bọt của động vật nghi mắc bệnh dại.
- Nếu con vật đã cắn người bị chết hoặc biến mất trong thời gian theo dõi, có biểu hiện hành vi không bình thường.
Thậm chí nếu bạn không chắc chắn liệu mình có bị cắn hoặc lây nhiễm hay không, bạn vẫn nên gặp bác sĩ để được chẩn đoán và tư vấn phương hướng xử lý tốt nhất.
Tiêm vắc-xin chính là biện pháp ngăn ngừa bệnh Dại chủ động và toàn diện nhất. Do vậy, mọi người nên chủ động tìm đến các cơ sở, trung tâm uy tín để tiêm phòng theo đúng lịch và đúng liều để ngăn ngừa bệnh một cách tốt nhất.
Tiêm vắc-xin chính là biện pháp ngăn ngừa bệnh Dại chủ động và toàn diện nhất
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp dịch vụ tiêm chủng với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai, trong đó có vắc-xin phòng bệnh dại.
Riêng trong tháng 12/2019, Vinmec miễn phí tiêm Vắc-xin Viêm gan B sơ sinh [tiêm ngay sau khi sinh] cho bé khi đăng kí Gói tiêm chủng trọn gói dành cho trẻ từ 0-1 tuổi hoặc từ
0-2 tuổi.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Đặt lịch nhanh chóng và theo dõi lịch hẹn thuận tiện hơn qua ứng dụng MyVinmec. Quý khách cũng có thể quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn tư vấn từ xa qua video với các bác sĩ Vinmec mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết được tham khảo từ Cục Y tế dự phòng - Bộ Y tế.
Các loại vắc-xin cho trẻ đang có mặt ở Vinmec
XEM THÊM:
- Tiêm vắc-xin phòng dại khi bị chó cắn như thế nào?
- Trẻ bị chó cắn vừa tiêm phòng dại vừa chữa bằng thuốc Nam có được không?
- Virus rabies [bệnh dại] tấn công cơ thể thế nào?