Theo cáo trạng của Viện kiểm sát, đêm 6/1/2022, nhóm của Văn Công Nghĩa và nhóm của Bùi Văn Nhớ [SN 1998, ngụ ấp Vĩnh Thành, xã Vĩnh Hòa, huyện U Minh Thượng, Kiên Giang] hẹn nhau giải quyết mâu thuẫn tại huyện U Minh Thượng. Tuy nhiên, Công an huyện U Minh Thượng trong quá trình tuần tra kiểm soát trên địa bàn phát hiện nên tiến hành thu giữ toàn bộ số hung khí.
Đến ngày 10/1/2022, Nghĩa biết nhóm của Nhớ đang nhậu và hát karaoke tại thị trấn Vĩnh Thuận [Vĩnh Thuận] nên cùng đồng bọn kêu gọi tụ tập, chặn đánh nhóm của Nhớ. Khoảng 23 giờ 20 phút cùng ngày, nhóm của Nhớ ra khỏi quán nhậu để đi về, chuẩn bị hung khí tự chế để phòng thân.
Trên đường về, nhóm của Nhớ bị nhóm của Nghĩa chặn đánh. Hai bên dùng hung khí đánh nhau một lúc thì Nhớ và anh ruột của mình là Bùi Văn Trí [SN 1996, ngụ ấp Vĩnh Thành] bị nhóm của Nghĩa đâm chết. Sau khi đâm chết 2 anh em Nhớ và Trí, Nghĩa cùng các đối tượng trong nhóm cầm hung khí rời khỏi hiện trường.
Sau khi gây án, 13 đối tượng trong nhóm của Nghĩa đã lẩn trốn nhiều nơi, từ ngày 13/1/2022 đến ngày 15/1/2022 được gia đình và Công an vận động ra đầu thú. Riêng Nghĩa và 3 đối tượng khác sau khi cùng nhau lẩn trốn đến nhiều tỉnh, thành khác nhau. Đến ngày 1/3/2022 thì các đối tượng đã ra đầu thú tại Công an tỉnh Kiên Giang.
Tại cơ quan công an, đối tượng Văn Công Nghĩa khai nhận mình là người đâm Trí cuối cùng làm Trí tử vong. Tổng cộng có 21 vết thương trên người Trí. Đối với cái chết của Nhớ và các vết thương thì không ai tự nhận mình gây ra.
Tuy nhiên, dựa vào chứng cứ đã thu thập, cơ quan điều tra đã xác định Nghĩa và các đồng phạm khác trực tiếp đâm, chém dẫn đến Nhớ tử vong. Đồng thời, cơ quan điều tra buộc Nghĩa và 16 đối tượng khác phải chịu trách nhiệm chung về hậu quả đã gây ra và phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình với tình tiết giết nhiều người.
Trước những hành động dã man của các bị cáo, HĐXX đã tuyên phạt bị cáo Văn Công Nghĩa 18 năm tù về tội giết người. 18 bị cáo còn lại trong vụ án bị tuyên phạt từ 2 năm đến 13 năm tù về tội giết người hoặc gây rối trật tự công cộng. Tổng cộng 19 bị cáo lĩnh 193 năm tù.
Công an huyện Tuy Phong sẽ tiếp tục huy động lực lượng đấu tranh, trấn áp hiệu quả với các loại tội phạm, trong đó tập trung vào các đối tượng hoạt động cho vay nặng lãi, cưỡng đoạt tài sản, tổ chức đánh bạc, các loại tội phạm có liên quan đến ma túy... với quyết tâm giữ vững tình hình an ninh, trật tự trên địa bàn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Hai tín đồ Hòa Hảo Bùi Văn Trung và Bùi Văn Thâm vừa được chính quyền Việt Nam trả tự do, trong đó có một người được phóng thích từ bệnh viện. Họ là hai cha con thuộc Đạo tràng Út Trung ở An Giang, được Uỷ hội Tự do Tôn giáo Quốc tế của Hoa Kỳ [USCIRF] đưa vào danh sách tù nhân lương tâm tôn giáo chỉ vì họ theo đuổi đức tin và các hoạt động tôn giáo của mình.
Đạo tràng Út Trung vừa ra một thông cáo báo chí vào ngày 26/6 về việc ông Bùi Văn Trung, 62 tuổi, được trại giam An Phước tỉnh Bình Dương trả tự do tại bệnh viện Chợ Rẫy, Tp. HCM, sau khi được mổ cấp cứu khối ung thư đại tràng cách đây 2 tuần. Vào cùng ngày, ông Bùi Văn Thâm 36 tuổi, là con trai của ông Trung, cũng được trại giam Xuyên Mộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trả tự do.
Vào ngày 26/6/2017, ông Trung bị bắt và sau đó bị kết án 6 năm tù. Trong thời gian giam giữ, ông Trung bị ung thư đại tràng giai đoạn IIa, răng bị rụng mỗi hàm chỉ còn 4 cái, một mắt bị mù và mắt còn lại chỉ thấy mờ mờ, theo như thông cáo báo chí đã đăng. Trại giam An Phước chỉ chấn đoán ông bị rối loạn tiêu hóa nhẹ và đau bao tử. Nhưng khi ông bắt đầu đi cầu ra máu vào ngày 6/5/2023 thì trại giam mới đưa ông đi bệnh viện nhưng chỉ chữa cho ông hết xuất huyết. Trại giam chỉ cho ông biết ông bị xuất huyết bao tử và không cho ông cũng như gia đình của ông biết là ông có khối u đại tràng và cần được phẫu thuật. Cho đến ngày 31/5/2023 ông Trung lại bị xuất huyết và được trại giam đưa vào điều trị 10 ngày ở bệnh viện tỉnh Bình Phước. Gia đình ông Trung đã tranh đấu để ông được chuyển lên bệnh viện Chợ Rẫy và được mổ cấp cứu khối ung thư đã to bằng quả cam sành vào ngày 12/6/2023. Ngày 26/6/2023 ông được cho xuất viện về nhà để ổn định sức khoẻ trước khi được hóa trị.
Trao đổi với đài VOA hôm 28/6, ông Bùi Thiện Tâm, con ông Trung, nói rằng tình hình hiện tại của ông Trung không được tốt. Điều kiện giam giữ ông Trung ở trại giam không tốt nên đã làm sức khoẻ của ông Trung suy giảm nghiêm trọng trong thời gian 6 năm và đã phát sinh ra một số bệnh trong đó có bệnh ung thư đại tràng giai đoạn IIa và thận có nước.
“Bác sĩ có dặn là hàng tháng phải lên bệnh viện hàng tháng để hoá trị ung thư,” Ông Tâm nói. “Gia đình thấy qua sự việc trên cách đối xử của Trại giam với các tù nhân và kể cả cha của tôi về một căn bệnh hiểm nghèo rất qua loa và cẩu thả. Điều này sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ và các tác hại về cho các tù nhân. Điển hình như cha tôi hiện tại. Chắc chắn sẽ có nhưng di chứng nặng nề, nhiều khi có thể mất đi mạng sống trong tù.”
Cả hai cha con ông Trung đều thuộc nhóm 6 tín đồ Phật giáo Hòa Hảo độc lập bị kết án tù vào năm 2018 với cáo buộc tội “Gây rối trật tự công cộng” và “Chống người thi hành công vụ”. Họ là 2 trong 40 nạn nhân của vụ đàn áp Đạo tràng Út Trung vào năm 2017.
Ông Tâm nói rằng vào các ngày 17, 18, 19/4 năm 2017 các đồng đạo có đến tham dự một lễ giỗ do Đạo Tràng Út Trung tổ chức. Nhưng cho đến chiều ngày 18/4, lực lượng cảnh sát giao thông chặn xe để hỏi giấy tờ nhằm cản trở các đồng đạo đến dự lễ. Cảnh sát nói rằng toàn bộ giấy tờ xe là giả và sau đó tịch thu lại giấy tờ cũng xe cộ về đồn để giải quyết.
“Sự việc hôm đó cũng không có gì. Nhưng sang sáng ngày 19/4, họ dùng tất cả công an và các đoàn thể thân chính quyền chặn xe và ngăn cản rất nhiều tín đồ Phật Giáo Hoà Hảo đến dự lễ, có trên khoảng 40 người. Có những người mặc thường phục đã hành hung thô bạo những người đến dự lễ giỗ. Lúc đó gia đình có phản đối rồi họ bắt và kết án. Có tổng cộng 8 tín đồ bị thương tích và 2 xe máy bị tịch thu, 2 giấy tờ xe bị giữ lại vì họ nói là giấy giả nhưng thực chất là giấy của nhà nước cấp đàng hoàng”, ông Tâm nói.
Khi được hỏi là lúc ra toà ông Trung cùng với những người bị bắt lại có được quyền có luật sư bào chưa không, ông Tâm trả lời với VOA rằng có quyền được luật sư bào chữa nhưng Toà án đều không để ý đến những lời luật sư nói.
“Nói chung là những chứng cứ của luật sư đưa ra thì Toà án không có chấp nhận”, ông Tâm nói. “Toà án có những chứng cứ giả chuẩn bị sẵn để họ buộc tội mình.”
Ông Bùi Văn Thâm, con trai của ông Trung, cũng được trả tự do vào cùng ngày. Ông Thâm bị kết án 6 năm tù với cùng tội danh “Gây rối trật tự công cộng” và “Chống người thi hành công vụ.” Theo thông cáo viết, Tòa án đã dùng chứng cứ giả để kết án nên ông không nhận tội, không mặc đồ tù, không nhận cơm của trại giam, phản đối lao động cưỡng bức.
Trao đổi với VOA, ông Thâm nói rằng vào ngày 20/7/2018, từ Trại tạm giam tỉnh An Giang, công an đã chuyển ông lên Trại giam Thạnh Hoà tỉnh Long An. Đến ngày 16/8, ông Thâm bị bắt đi lao động nhưng ông cho rằng vì bản thân không vi phạm pháp luật, ông không có tội nên ông từ chối đi lao động.
“Họ lấy cái cớ là bắt tôi ra làm việc nhưng thực chất là để cùm chân tôi rồi bắt tôi ăn uống, tiểu tiện tại chỗ. Cho đến ngày 29/8, họ mới kêu tôi ra tiếp tục làm việc”, ông Thâm nói. “Nhưng tôi không có đồng ý đi ra vì tôi biết đó là cái cớ để họ tiếp tục cùm chân tôi, thì họ cho những phạm nhân khác cưỡng chế tôi. Có một cán bộ quản giáo đã đạp vào lưng tôi một đạp, sau đó những phạm nhân khác khiêng tôi đi đến chỗ làm việc và tiếp tục cùm chân tôi.”
Ông Thâm nói thêm vào chiều cùng ngày 29/8, Trại giam quyết định kỷ luật ông bằng cách cùm chân và nhốt ông vào buồng biệt giam. Ông Thâm đã tuyệt thực 3 ngày. Vào ngày 11/9/2018, ông Thâm bị chuyển lên Trại giam Xuyên Mộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Vì sức khoẻ ông yếu, không đi lại được nên lúc đến Trại giam, ông Thâm được hai cán bộ giúp đi.
Kể từ tháng 6/2017 chính quyền đã bắt giữ 4 tín đồ và ra quyết định khởi tố 6 tín đồ Phật Giáo Hoà Hảo về tội “Gây rối trật tự công cộng” và “Chống người thi hành công vụ”. Vào ngày 9/2/2018, ngoài ông Trung và ông Thâm, Toà án Nhân dân huyện An Phú đã tuyên án cũng ông Nguyễn Hoàng Nam 4 năm tù, bà Lê Thị Hồng Hạnh 3 năm tù, bà Bùi Thị Bích Tuyền, con gái ông Trung, 3 năm tù, và bà Lê Thị Hên, vợ ông Trung, 2 năm tù. Trong phiên xử vào ngày 24/5/2018 TAND tỉnh An Giang đã xử y án sơ thẩm.
Đài VOA đã liên lạc với trại giam An Phước, Xuyên Mộc, và Thạnh Hoà để xin ý kiến những không nhận được phản hồi.
Ngoài hai ông Bùi Văn Trung và Bùi Văn Thâm, USCIRF cũng đồng thời đưa ông Nguyễn Hoàng Nam, bà Lê Thị Hồng Hạnh, và bà Bùi Thị Bích Tuyền vào danh sách tù nhân lương tâm tôn giáo, những người bị bỏ tù chỉ vì họ theo đuổi đức tin và các hoạt động tôn giáo của mình.
Hiện Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi đặc biệt [SWL] vì các vi phạm tự do tôn giáo, điều mà chính phủ Việt Nam bác bỏ, nói rằng quyền tự do tôn giáo, tín ngưỡng của mọi công dân “luôn được đảm bảo”.