Thất nghiệp thanh niên là gì
|
1.1.3. Khái niệm thanh niênThanh niên là một khái niệm được sử dụng nhiều trong cuộc sống hằng ngày với nhiều cách hiểu khác nhau. Tuỳ theo từng trường hợp, có khi thanh niên dùng để chỉ một con người cụ thể, có khi lại được dùng để chỉ tính cách, phong cách trẻ trung của một người nào đó, có khi lại dùng để chỉ cả một lớp người trẻ tuổi. Thanh niên còn là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học, tuỳ theo góc độ tiếp cận của mỗi ngành mà người ta đưa ra các định nghĩa khác nhau về thanh niên. Về mặt sinh học, thanh niên được coi là một giai đoạn phát triển trong cuộc đời con người. Các nhà tâm lý học lại thường nhìn nhận thanh niên gắn với các đặc điểm tâm lý lứa tuổi và coi đó là yếu tố cơ bản để phân biệt với các lứa tuổi khác. Từ góc độ xã hội học, thanh niên lại được nhìn nhận là một giai đoạn xã hội hoá - thời kỳ kết thúc của tuổi thơ phụ thuộc chuyển sang xác lập vai trò cá nhân qua các hoạt động độc lập với tư cách đầy đủ của một công dân, là một trong các chủ thể của các quan hệ xã hội. Các nhà kinh tế học lại nhấn mạnh thanh niên với góc độ là một lực lượng xã hội hùng hậu, là nguồn lực bổ sung cho đội ngũ những người lao động trên các lĩnh vực sản xuất v.v Như vậy, mỗi ngành khoa học, tuỳ theo góc độ nghiên cứu của mình, đã nhấn mạnh khía cạnh cá thể, sinh học hoặc nhấn mạnh khía cạnh tập thể, xã hội của khái niệm thanh niên. Về mặt xã hội, thanh niên là một bộ phận đông đảo trong dân cư, những người trong độ tuổi thanh niên ở Việt Nam và phần lớn các nước trên thế giới đều tính độ tuổi thanh niên từ 15 - 35 chiếm một tỷ lệ đáng kể trong dân. Đặc điểm về cơ cấu xã hội của thanh niên là họ là một bộ phận của tất cả các giai cấp, các tầng lớp xã hội, các dân tôc, tôn giáoVì thế, thanh niên là một nhóm nhân khẩu - xã hội, nhưng là một nhóm nhân khẩu - xã hội đặc thù [7, 20] Chúng ta có thể nêu lên một số đặc điểm của thanh niên như sau: - So với lứa tuổi thiếu niên, ở thanh niên có sự biến đổi nhanh về tâm lý. Đặc điểm nổi rõ trong tâm lý lứa tuổi thanh niên là khả năng phân tích, suy luận, ưa thích cái mới, thích cơng bằng, có khả năng sáng tạo, mong muốn được tin cậy và có nhu cầu được khẳng định mìnhđặc điểm tâm lý này làm cho thanh niên trở thành lớp người nhạy bén, năng động, khơng chấp nhận sự trì trệ, bảo thủ, sẵn sàng đấu tranh cho cái mới. Song nó có thể dẫn đến những hành động q khích, phiêu lưu nếu không được hướng dẫn đúng đắn. - Cùng với sự phát triển của văn minh xã hội, trình độ học vấn, năng lực trí tuệ của thanh niên ngày càng được nâng cao hơn so với lớp thanh niên thế hệ trước. Thanh niên là lớp người sung sức nhất, có khả năng chịu đựng khó khăn, vất vả. - Là lớp người đang phát triển nhanh chóng để trưởng thành, nhưng sự trưởng thành về mặt xã hội của thanh niên thường chậm hơn sự trưởng thành về mặt sinh học. Điều này đòi hỏi sự quan tâm thường xuyên của Đảng và Nhà nước, gia đình và tồn xã hội tạo điều kiện phát triển toàn diện cho thanh niên. 1.2. Giải quyết việc làm cho thanh niên - vấn đề cấp bách trong giai đoạn hiện nay 1.2.1 Khái quát tình hình việc làm, giải quyết việc làm cho thanh niên hiện nay Lao động là yếu tố quan trọng đầu tiên của con người. Ngày nay trong cơ chế kinh tế mới, nhiều thanh niên thể hiện đầu óc thực tế và tinh thần độc lập, quyết đoán trong phương hướng sản xuất kinh doanh, mạnh dạn đầu tư và áp dụng tiến bộ khoa học và công nghệ hiện đại, nhiều thanh niên đã làm giàu nhanh chóng. Thái độ đối với lao động và nghề nghiệp của thanh niên đã có những biến đổi, họ quan tâm đến cả giá trị vật chất và giá trị tinh thần, ý nghĩa xã hội của lao động. Nhiều thanh niên đã tích cực chuẩn bị cả về tâm lý, trình độ chun mơn nghề nghiệp, ngoại ngữ để có thể thích ứng nhanh với yêu cầu, điều kiện của nền sản xuất hiện đại. Do sự đa dạng của các thành phần kinh tế, với nhiều cơ hội mở ra cho thanh niên về nghề nghiệp, việc làm, thu nhập nên đã xuất hiện những thay đổi về lựa chọn nghề nghiệp, việc làm và phấn đấu tăng thu nhập cho bản thân, gia đình và xã hội. Phấn đấu vào biên chế Nhà nước để được bao cấp khơng còn là sự lựa chọn duy nhất của thanh niên nữa. Qua bảng thống kê dưới đây ta thấy cơ cấu lao động phân theo thành phần kinh tế thì khu vực kinh tế nhà nước chiếm tỷ lệ nhỏ. Đa số lao động tập trung nhiều ở khu vực kinh tế ngoài nhà nước. Bảng 1: Cơ cấu lao động phân theo thành phần kinh tế Chỉ tiêu 2004 2005 2006 2007 2008 Kinh tế nhà nước 9,88 9,50 9,11 9,02 9,07 Kinh tế ngồi nhà nước 87,83 87,84 87,81 87,44 87,20 Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài 2,29 2,66 3,08 3,54 3,73 100 100 100 100 100 Nguồn: Tổng cục thống kê Chiếm gần một nửa lực lượng lao động trong độ tuổi lao động là lao động thanh niên 15 -30 tuổi, lực lượng này đã đóng góp khơng nhỏ cho quá trình đổi mới và cải cách nước ta trong những năm qua. Giải quyết việc làm cho thanh niên ln là bài tốn khó đặt ra cho tồn xã hội nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước. Hệ thống chính sách liên quan tới việc làm cho thanh niên khá đầy đủ. Nhà nước luôn chú trọng tới việc hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm điều chỉnh toàn diện quan hệ lao động. Theo báo cáo của Bộ Lao động - Thương binh và xã hội năm 2009 cả nước đã tạo việc làm cho hơn 1.5 người, trong đó hơn 70 việc làm được giải quyết từ các chương trình phát triển kinh tế - xã hội các dự án đầu tư trong và ngồi nước, đầu tư phát triển nơng nghiệp nơng thơn, các doanh nghiệp mới hoạt động. Trong đó giải quyết việc làm cho khoảng 700 - 800 nghìn lao động thanh niên thơng qua các chương trình như: Thông qua chương trình kinh tế xã hội của Nhà nước; chương trình phát triển kinh tế xã hội của miền núi; chương trình xây dựng nơng thơn mới; chương trình mục tiêu quốc gia xóa đói giảm nghèo; chương trình quốc gia về việc làm. Thơng qua chính sách phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất, hợp tác đầu tư nước ngoài thu hút hàng ngàn lao động thanh niên Thơng qua chương trình Quỹ quốc gia về giải quyết việc làm: chương trình cho vay vốn thơng qua các dự án để giải quyết việc làm sau nhiều năm đã đạt được những kết quả đáng trân trọng. Tính đến nay quỹ quốc gia về việc làm sau nhiều năm đã đạt được những kết quả đáng trân trọng. Tính đến nay Quỹ quốc gia về việc làm đã tích lũy được trên 3.468 tỉ đồng và được phân bổ cho 63 tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương, các tổ chức đồn thể chính trị xã hội. Bên cạnh đó, 31 tỉnh thành phố đã lập quỹ việc làm địa phương với số vốn trên 752 tỉ đồng, kết hợp với nguồn vốn địa phương từ chương trình và vốn thu hồi các dự án đã hết hạn nâng tổng doanh số cho vay từ năm 2006 đến năm 2009 đạt 5.766 tỉ đồng với 418 nghìn lượt khách vay, góp phần tạo việc làm cho 250 - 300 nghìn lao động mỗi năm chiếm 20 tổng số việc làm được tạo ra hằng năm. Hỗ trợ, giới thiệu việc làm cho thanh niên thông qua các trung tâm giới thiệu việc làm. Trên cơ sở các dự án đầu tư nâng cao năng lực Trung tâm giới thiệu việc làm đã được phê duyệt, từ năm 2006 đến nay Chương trình mục tiêu quốc gia đã đầu tư cho 40 trung tâm giới thiệu việc làm thuộc ngành lao động - thương binh xã hội với tổng số vốn đầu tư là 318 tỉ đồng. Đến năm 2009 đã có 16 trung tâm giới thiệu việc làm hoàn thành đầu tư nâng cao năng lực với nguồn vốn 161 tỉ đồng, dự kiến năm 2010 sẽ tiếp tục đầu tư cho 47 trung tâm giới thiệu việc làm. Từ năm 2006 - 2009 các trung tâm đã giới thiệu cho 3,5 triệu lượt người riêng năm 2009 đã giới thiệu cho 1,2 triệu lượt người, trong đó đa số là thanh niên và lao động trẻ. Tổ chức hội chợ việc làm cũng là một phương thức kích thích hoạt động thị trường lao động. Năm 2009 với chủ đề Thanh niên với nghề nghiệp và việc làm các cấp bộ Đoàn trong toàn quốc đã tổ chức 7.487 sàn giao dịch, ngày hội việc làm, thu hút 912.544 lượt đoàn viên thanh niên tham gia. Tư vấn giới thiệu việc làm cho 1.095.790 đoàn viên thanh niên tham gia, giải quyết việc làm cho 331.836 đoàn viên thanh niên, dạy nghề cho 431.2006 bạn trẻ. Tạo việc làm cho thanh niên thông qua hoạt động xuất khẩu lao động. Hằng năm với những nỗ lực tìm kiếm thêm thị trường lao động ngoài nước, và nỗ lực quản lý các doanh nghiệp xuất khẩu lao động đã đưa hàng vạn người lao động đi làm việc tại nước ngoài. Riêng năm 2009 mặc dù chịu ảnh hưởng của cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu nhưng cả nước đã đưa được 70.000 lao động đi làm việc tại các nước. Trong những người được đưa đi xuất khẩu lao động hơn 90 lao động trong độ tuổi thanh niên. Tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm của thanh niên 15 35 tuổi còn cao, cao hơn mức chung của cả nước. Tỷ lệ thanh niên thất nghiệp ở các đô thị tương đối cao và không ngừng tăng qua các năm. Năm 2006, tỷ lệ thanh niên đô thị thất nghiệp ở độ tuổi 15 34 là 5,1. Năm 2007, tỷ lệ này là 8,5 và năm 2008 đã lên 9,3, chiếm gần 61 trong tổng số người thất nghiệp. Bên cạnh những mặt tích cực chủ động của thanh niên trong lao động, khắc phục khó khăn để vươn lên về nghề nghiệp, việc làm và nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống thì hiện nay vẫn còn một bộ phận thanh niên có lối sống tiêu cực, lười lao động, lãng phí thời gian, chạy theo lối sống thực dụng. Không nhận thức được giá trị của lao động. Như vậy trong thời gian qua nhờ đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước, vấn đề việc làm và giải quyết việc làm cho người lao động nói chung và thanh niên nói riêng đã được thay đổi cơ bản về nhận thức và cả quá trình thực hiện. Từ chỗ người lao động thụ động chờ vào sự sắp xếp của nhà nước nay đã tự chủ động tạo việc làm cho bản thân và thu hút thêm lao động xã hội. Tuy nhiên hiện nay vấn đề lao động, việc làm luôn là vấn đề bức xúc nhất, mối quan tâm hàng đầu của thanh niên. 1.2.2. Giải quyết việc làm cho thanh niên góp phần đảm bảo ổn định, an tồn, cơng bằng xã hội Việc làm có vai trò rất quan trọng trong đời sống xã hội, nó khơng thể thiếu đối với từng cá nhân và toàn bộ nền kinh tế, là vấn đề cốt lõi và xuyên suốt trong các hoạt động kinh tế, có mối quan hệ mật thiết với kinh tế và xã hội. Thanh niên có vai trò to lớn trong xã hội, để đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước thì vấn đề giải quyết việc làm cho thanh niên là một điều tất yếu và cần thiết. Giải quyết việc làm cho người lao động nói chung, thanh niên nói riêng có hiệu quả có nghĩa là sẽ sử dụng được tối đa lực lượng lao động vào nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, phát huy được tiềm năng của lượng thanh niên. Đồng thời tiết kiệm chi phí và nguồn nhân lực cho đất nước. Giải quyết việc làm cho thanh niên sẽ tạo điều kiện để phát triển nguồn lực lao động cả về số lượng và chất lượng. Đây sẽ là cơ sở để cho nền kinh tế quốc dân tăng trưởng bền vững. Việc làm luôn là vấn đề thanh niên quan tâm, nếu nhu cầu này không được được thoả mãn sẽ là một trong những nguyên nhân làm phát sinh các vấn đề về tư tưởng, niềm tin vào lý tưởng cách mạng của Đảng. Thanh niên sẽ sa vào các tệ nạn xã hội như cờ bạc, mại dâm, ma tuý làm suy đồi nhân cách thanh niên. Vì thế giải quyết việc làm cho thanh niên có ý nghĩa chính trị, xã hội rất to lớn, giáo dục thanh niên trên cơ sở công việc, nghề nghiệp ổn định. Giải quyết việc làm cho thanh niên tức là tạo điều kiện để thanh niên rèn luyện phấn đấu trở thành cơng dân có ích, đem sức mình cống hiến cho đất nước vì đây là lực lượng đơng đảo, trẻ trung, đầy nhiệt huyết, năng động sáng tạo. Đồng thời tạo thời cơ để thanh niên chăm lo cho chính tương lai của bản thân. 1.2.3. Giải quyết việc làm cho thanh niên góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thúc đẩy quá trình hội nhập kinh tế quốc tế Để hội nhập kinh tế quốc tế thì vấn đề đặt ra có tính chiến lược đối với mỗi quốc gia là: khả năng cạnh tranh. Muốn phát triển, muốn hội nhập bền vững thì khơng chỉ đơn thuần phụ thuộc vào sự sẵn có của các nguồn tài nguyên thiên nhiên, mà phần lớn phụ thuộc vào nguồn nhân lực. Trong khi các nguồn lực tự nhiên chỉ tồn tại dưới dạng tiềm năng, nếu không được con người khai thác, sử dụng và phát huy trong quá trình lao động thì sẽ trở thành vơ dụng hoặc vẫn ở dạng tiềm năng. Chính vì vậy, lao động là nguồn lực duy nhất có khả năng phát hiện khơi dậy và cải biến các nguồn lực tự nhiên và nguồn lực xã hội khác. Thực tiễn cho thấy, có nhiều quốc gia rất nghèo tài ngun, thậm chí khơng có tài nguyên, nhưng lại có chỗ đứng vững trên thị trường, có năng lực cạnh tranh cao như Nhật Bản, Hàn Quốc, trong khi đó có nhiều nước có tài nguyên dồi dào, những đã không thể thành công hoặc thành công rất ít trong cạnh tranh thị trường như một số nước Nam Á của Châu Phi. Tìm hiểu kinh nghiệm phát triển của các nước này, có thể thấy rằng, các quốc gia phát triển trong cạnh tranh nhất thiết phải có đội ngũ lao động có học thức, có trình độ chuyên môn và tay nghề cao; được tổ chức hoặc được khuyến khích. Đặc biệt trong sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ và sức sản xuất của kinh tế thị trường trong những năm đầu của thế kỷ XXI, chẳng những không làm giảm đi vai trò của nguồn nhân lực mà ngược lại càng làm cho nó ngày càng quan trọng hơn, khẳng định được vị thế ưu thế của nó. Điều này hồn tồn có thể lý giải được vì trí tuệ và kỹ năng của con người là yếu tố không thể thiếu để lĩnh hội tri thức mới của thời đại và việc áp dụng tiến bộ khoa học và công nghệ vào cuộc sống. Như vậy nguồn nhân lục có vai trò to lớn đối với hội nhập kinh tế quốc tế. Thanh niên là lực lượng lao động to lớn, luôn chiếm tỷ lệ lớn trong cơ cấu dân số của mỗi quốc gia. Chính vì vậy tạo việc làm cho người lao động nói chung, cho thanh niên nói riêng sẽ giúp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Giải quyết việc làm cho thanh niên sẽ tạo điều kiện cho thanh niên có thu nhập ổn định. Nếu thanh niên có thu nhập ổn định, hợp lý thì họ sẽ cải thiện được cuộc sống, đảm bảo việc đầu tư cho học tập, rèn luyện nâng cao tay nghề, từ đó người lao động được nâng cao về chất lượng. Tạo việc làm là một trong những động lực thúc đẩy nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vì khi các cơng việc được tạo mới bao giờ cũng đòi hỏi một chun mơn kỹ thuật cao ở người lao động mà theo quy luật của quá trình tuyển dụng thì người ứng cử viên cũng phải có một trình độ tương đương bởi thế cho nên người lao động ln có xu hướng tích luỹ kiến thức, trình độ lành nghề cho chính mình để có cơ hội tham gia vào hoạt động kinh tế. Trong quá trình tạo việc làm cho thanh niên chúng ta xác định được những điểm yếu của lao động thanh niên, từ đó có điều kiện xây dựng kế hoạch đào tạo và đào tạo lại cho lực lượng lao động thanh niên, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu của sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hoá đất nước. Giải quyết việc làm cho thanh niên sẽ góp phần hồn thiện hệ thống quản lý lao động. Tức là qua quá trình tạo việc làm sẽ phân bổ lao động một cách hợp lý, phù hợp với cơ cấu hệ thống ngành nghề có sự phối hợp hài hoà giữa các bộ phận tổ chức, bố trí lao động phù hợp với đặc điểm tính chất của công việc sẽ nâng cao năng suất lao động cá nhân, giúp họ phát triển khả năng và sự sáng tạo của mình trong lao động sản xuất, thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Tóm lại, thanh niên là một bộ phận cấu thành của xã hội, và là lực lượng lao động cơ bản. Giải quyết việc làm cho thanh niên là nhiệm vụ cấp bách và quan trọng của mỗi quốc gia. Giải quyết việc làm cho thanh niên góp phần quan trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, giảm thiểu các tệ nạn trong xã hội, thúc đẩy q trình cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước. CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN XÃ ĐẠI TRẠCH - BỐ TRẠCH - QUẢNG BÌNH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 2.1. Thực trạng lao động, việc làm, giải quyết việc làm cho thanh niên xã Đại Trạch - Bố Trạch - Quảng Bình trong giai đoạn hiện nay 2.1.1. Thực trạng lao động, việc làm của thanh niên xã Đại Trạch |
