Tại sao ta cần ngoài lại nhìn những điều đã xảy ra

Vận tốc ánh sáng là hữu hạn, cũng là vận tốc lớn nhất trong tự nhiên, điều này nhiều người biết. Tuy nhiên không phải mọi người đều biết sự hữu hạn đó ảnh hưởng thế nào tới nhận thức của chúng ta về không gian và thời gian.

Ánh sáng và photon

Ánh sáng là bức xạ điện từ. Bức xạ điện từ là những sóng gây ra bởi trường điện từ. Nói một cách dễ hiểu, khi một hạt mang điện được gia tốc, nó gây ra bức xạ điện từ truyền đi trong không gian.

Bức xạ điện từ khác với dòng điện, nó không được truyền bởi hạt mang điện mà truyền bằng một loại hạt hoàn toàn không mang điện gọi là photon. Một photon (hạt ánh sáng hay quang tử) là lượng tử của trường điện từ. Nó là loại hạt mang năng lượng của trường điện từ và truyền tương tác điện từ (một trong 4 tương tác của tự nhiên).

Tùy theo bước sóng mà bức xạ điện từ được chia thành các loại cơ bản theo thứ tự độ dài của bước sóng. Nó được chia từ dài đến ngắn gồm vô tuyến, viba, hồng ngoại, biểu kiến, tử ngoại (cực tím), tia X và tia Gamma.

Cũng cần lưu ý rằng khái niệm “ánh sáng” mà chúng ta thường dùng được hiểu là loại bức xạ điện từ có bước sóng phù hợp để gây ra hiện tượng tạo ảnh trên võng mạc con người. Trên thực tế, ánh sáng theo cách dùng quen thuộc này chỉ là một loại bức xạ điện từ. Hay chính xác hơn là những bực xạ điện từ có bước sóng phù hợp để chúng ta quan sát được (thường được lấy tương đối là từ 400-700nanonet (một nanomet có độ dài bằng một phần tỷ của một mét).

Trong vật lý hiện đại, ánh sáng đôi khi còn được dùng để chỉ chung tất cả bức xạ điện từ. Vì về bản chất vật lý thì về cơ bản chúng không khác nhau (trừ bước sóng và năng lượng). Nếu nói đầy đủ thì cần gọi loại bức xạ có bước sóng như nêu trên là “ánh sáng biểu kiến” (hay ánh sang nhìn thấy).

Một số loài động vật có thể nhìn được ban đêm là do bức xạ ở bước sóng hồng ngoại có thể tương tác với mắt của chúng gây ra sự tạo ảnh. Có nghĩa là nếu bạn có thể giảng bài cho một con mèo hay con dơi thì đừng định nghĩa ánh sáng theo bước sóng nêu trên. Với chúng thì “ánh sáng” có bước sóng khác một chút.

Vận tốc hữu hạn của ánh sáng

Trước kia, người ta từng tin rằng vận tốc của ánh sáng là vô hạn. Đó là hệ quả nhận thức tất yếu khi xét trên những quy mô thường ngày. Khi bạn bật một bóng đèn, bạn thấy ánh sáng bao phủ cả căn phòng cùng một lúc, bởi ở khoảng cách nhỏ như vậy thì sự chênh lệch thời gian là nhỏ tới mức mắt của bạn không thể nhận ra. Mặc dù vậy, thực tế là ánh sáng có vận tốc hữu hạn và người ta đã chứng minh được điều đó bằng nhiều thực nghiệm.

Vận tốc ánh sáng đã được xác định chính xác là 299.792.458 mét mỗi giây, thường được làm tròn là 3.108m/s. Gọi một cách đơn giản và gần gũi hơn với đa số mọi người là 300 nghìn km/s.

Thuyết tương đối hẹp của Einstein đã chỉ ra, vận tốc ánh sáng trong chân không là vận tốc nhanh nhất trong vũ trụ. Đồng thời nó không hề bị ảnh hưởng bởi chuyển động của nguồn phát hay hệ quy chiếu của người quan sát. Điều đó có nghĩa là dù nguồn phát có di chuyển hoặc chính bạn di chuyển thì bạn vẫn đo được vận tốc ánh sáng là như nhau.

Ánh sáng và thời gian

Vận tốc ánh sáng được xác định là hữu hạn. Đồng thời nó là vận tốc lớn nhất trong vũ trụ. Đây không thuần túy là một phép đo, một chỉ số mà nó gây ảnh hưởng lớn tới nhận thức của chúng ta về vũ trụ, trong đó có không gian và thời gian.

Trong giai đoạn đầu của văn minh nhân loại, không gian và thời gian đều được coi là tuyệt đối (quan điểm của vật lý Aristotle). Cho tới thế kỷ 17, Gelileo Gelilei mới chỉ ra rằng không gian chỉ có tính tương đối, vị trí của một vật thể nào đó phụ thuộc vào hệ quy chiếu. Tuy vậy, Galileo vẫn cho rằng thời gian là tuyệt đối.

Tức hai sự việc xảy ra đồng thời ở một hệ quy chiếu vẫn là không đồng thời khi quan sát từ hệ quy chiếu khác. Tính tuyệt đối như vậy tương ứng với việc ánh sáng phải có vận tốc vô hạn (truyền đi ngay tức khắc), còn với vận tốc hữu hạn mà chúng ta đã biết thì thời gian buộc phải có tính tương đối.

Không chỉ cho biết thời gian có tính tương đối, vận tốc hữu hạn của ánh sáng còn ảnh hưởng tới cách chúng ta nhìn nhận những khái niệm như quá khứ và hiện tại.

Đôi khi có người nói rằng khi nhìn các ngôi sao trên bầu trời là chúng ta đang nhìn vào quá khứ. Điều này xuất phát từ thực tế là ánh sáng cần có thời gian để truyền đi. Nếu một ngôi sao cách ta 1.000 năm ánh sáng thì có nghĩa là hình ảnh của nó mất 1.000 năm để tới chúng ta. Nếu bạn thấy một ngôi sao ở khoảng cách đó phát nổ, có nghĩa việc đó xảy ra cách đây 1.000 năm.

Tuy nhiên có một thực tế khác là ánh sáng luôn cần thời gian để truyền đi. Có nghĩa là ngay cả ở khoảng cách rất ngắn, đòi hỏi một khoảng thời gian ngắn đến mức không thể nhận ra thì hình ảnh bạn nhận được vẫn là hình ảnh trong quá khứ. Bạn nhìn một tòa nhà cách xa vài trăm mét hay nhìn một người đứng ngay trước mắt mình thì thực tế hình ảnh bạn thấy cũng không phải là ngay tức khắc. Vậy có nên chăng xem lại khái niệm quá khứ và hiện tại.

Trên thực tế, khi vận tốc ánh sáng là lớn nhất trong vũ trụ và thời gian có tính tương đối, thì vận tốc ánh sáng đồng thời là vận tốc truyền thông tin tối đa. Rất khó để phân định xem hình ảnh của một ngôi sao cách chúng ta 1.000 năm ánh sáng nên được gọi là quá khứ hay hiện tại. Bởi trên thực tế, chưa có bất cứ cách nào cho phép bạn thu được hình ảnh của ngôi sao ở thời điểm gần với hiện tại của bạn hơn.

Giả sử một nhà du hành đi tới một hành tinh có điều kiện rất giống Trái đất trong hệ gần chúng ta nhất, cách khoảng hơn 4 năm ánh sáng. Sau đó anh ta liên lạc với trạm điều khiển ở Trái đất. Khi đó, thông tin anh ta gửi đi mất hơn 4 năm mới tới được Trái đất. Nếu được hồi âm ngay thì vẫn mất thêm hơn 4 năm nữa để tín hiệu hồi âm tới được với nhà du hành.

Nếu nhà du hành này gặp nạn và qua đời trước khi đợi được hồi âm thì tín hiệu phát đi từ Trái đất không bao giờ nhận được tín hiệu trả lời, bởi lý do nhà du hành đã chết “trong quá khứ”. Vậy nên, việc coi hình ảnh của những thiên thể ở xa là quá khứ được nhiều người ủng hộ hơn. Mặc dù, đôi khi nhà khoa học cho rằng nên coi những gì quan sát được ở hiện tại là… hiện tại.

Mặc dù vậy, việc vận tốc ánh sáng là hữu hạn mang đến cho chúng ta nhiều thứ còn đáng giá hơn nhiều. Nhờ vận tốc hữu hạn của ánh sáng, chúng ta mới có thể quan sát được sao, thiên hà hình thành và tiến hóa trong giai đoạn sớm hơn của vũ trụ, những đặc điểm của vũ trụ trong thời kỳ đầu của nó.

Nhìn thấy quá khứ là một điều tuyệt vời không chỉ vì nó thú vị. Mà quan trọng hơn nó cho phép chúng ta tìm hiểu chi tiết về chính vũ trụ của mình, từ những thiên hà và sao khác để khám phá thêm về chính hệ hành tinh của chúng ta.

Từ đó đưa ra những dự đoán về tương lai của hành tinh và môi trường chúng ta đang sống. Đó mới chính là ý nghĩa quan trọng nhất của nghiên cứu vũ trụ. Điều đó không bao giờ có thể nếu như vận tốc ánh sáng là vô hạn.

(Nguồn: Báo Giáo dục và Thời đại)

Trong thực tế, không dễ để làm chủ được cảm xúc của mình, vì cảm xúc thuộc về bản năng. Cảm xúc là yếu tố rất quan trọng tác động đến cách chúng ta nhìn nhận cuộc sống. Do vậy, sử dụng trí tuệ xúc cảm hiệu quả sẽ góp phần “dẫn lối” chúng ta đến thành công. Để tạo được những giá trị tốt đẹp cho bản thân, ­­­­­hãy bắt đầu từ việc hiểu và kiểm soát cảm xúc của chính mình. 

Kiểm soát cảm xúc là cách mà chúng ta đưa cảm xúc trở về trạng thái cân bằng thông qua các phương diện như ngôn ngữ, hình thể,…Trong cuộc sống, khi luôn phải đối mặt với nhiều loại cảm xúc, từ cảm xúc yêu thương, cảm giác khó chịu, sự sợ hãi, nếu không có kỹ năng kiềm chế cảm xúc, chúng ta sẽ dễ hành động nóng vội, khó kiểm soát hậu quả, thậm chí vô tình làm tổn thương người khác. Cân bằng tốt cảm xúc giúp chúng ta giữ gìn và phát triển các mối quan hệ trong xã hội, đặc biệt là trong công việc.

>>> Có thể bạn quan tâm: Kiểm soát cơn giận thông minh và những bài học đắt giá

Cảm xúc có sức mạnh phi thường, đó là lý do tại sao học cách kiểm soát chúng cũng quan trọng không kém. Đa phần chúng ta thường hành động dựa vào cảm xúc vì đó là bản năng. Nhưng hãy thử tưởng tượng nếu ta cứ luôn thả trôi những cảm xúc tiêu cực và để nó bộc phát theo tâm trạng cá nhân thì chắc rằng cuộc sống này sẽ luôn ngập chìm trong nỗi đau và sự thù ghét.

Thông thường, nguyên nhân lớn nhất khiến chúng ra khó kiểm soát cảm xúc chính là sự nóng giận. Người Nhật có câu: “Đừng hành động khi đang giận dữ”, bởi họ cho rằng khi giận dữ chúng ta thường vô thức nói ra những lời lẽ khó nghe, làm tổn thương đến những người mà mình yêu quý và có thể sẽ nhận lấy rất nhiều hậu quả không thể sửa chữa. Vì vậy, khi biết cách điều chỉnh cảm xúc để loại bỏ những yếu tố tiêu cực thì cuộc sống của chúng ta sẽ tươi đẹp hơn.

>>> Xem ngay 4 bước để đánh tan cơn giận TẠI ĐÂY

Hơn ai hết chính chúng ta sẽ là người chịu trách nhiệm với cảm xúc của mình nên dù không thể kiểm soát hoàn toàn những tác nhân trong cuộc sống hàng ngày, hãy cố gắng lựa chọn phản ứng cảm xúc phù hợp, từ đó kiểm soát cảm xúc và rộng hơn là kiểm soát cuộc sống của bản thân mình.

Bên cạnh đó, biết cách điều chỉnh xúc cảm cũng có thể giúp chúng ta có được sức khoẻ tốt hơn, cải thiện hiệu suất trong công việc và làm phong phú các mối quan hệ cá nhân.

Nếu học được cách kiểm soát cảm xúc của bản thân, chúng ta có thể điều hòa áp lực và những vấn đề gây phiền muộn trong đời sống và công việc. Hãy tham khảo một số gợi ý sau để cải thiện khả năng kiểm soát cảm xúc cá nhân.

Ở những tình huống khó khăn khiến cảm xúc của chúng ta dần trở nên tiêu cực, thay vì phản ứng ngay lập tức, hãy cho bản thân một chút thời gian để xử lý thông tin sự việc vừa xảy ra. Kiểm soát cảm xúc để trở lại trạng thái cân bằng bằng cách thả lỏng người và hít thở sâu để giữ bình tĩnh. Đừng quên quan sát và cảm nhận xem căng thẳng xuất phát từ đâu thì hãy thả lỏng cơ thể ở đó.

Nếu tâm trí của chúng ta luôn hướng đến việc ta đã bị đối xử tệ như thế nào hoặc mọi thứ khủng khiếp ra sao, hãy thử tìm cách chuyển hướng suy nghĩ của bản thân. Thay thế những suy nghĩ tiêu cực bằng góc độ nhìn nhận tích cực hơn, tránh để cảm xúc tiêu cực dẫn lối hành vi của mình. Mỗi khi cảm thấy muốn “bùng nổ” vì giận dữ quá mức, hãy nhắm mắt lại, hít thở thật sâu và suy nghĩ về những điều tốt đẹp đã trải qua.

Trong quá trình kiểm soát cảm xúc thì lời nói, ngôn từ mà chúng ta sử dụng là yếu tố rất quan trọng. Sử dụng những từ ngữ mang tính khích lệ, động viên tinh thần sẽ giúp chúng ta nhìn nhận sự việc tích cực hơn, từ đó giúp kiểm soát cảm xúc không chỉ của bản thân mình mà còn đối với những người còn lại trong cuộc giao tiếp.

>>> Bài viết có liên quan: Vì sao chúng ta nên học cách thấu hiểu ngôn ngữ yêu thương?

Trong thực tế, người thiếu tự tin thường sẽ dễ rơi vào cảm xúc tiêu cực dẫn đến bi quan, tức giận vô cớ, trong khi người tự tin có khả năng chủ động kiểm soát được cảm xúc của bản thân hơn. Có được sự tự tin trong mọi tình huống giao tiếp giúp chúng ta không bị ảnh hưởng bởi những đánh giá, phán xét của người khác, từ đó duy trì tinh thần lạc quan, đầy năng lượng. Tự tin để kiểm soát cảm xúc chính là ­­chìa khoá giúp chúng ta đến gần hơn với sự thành công.

>>> Khám phá ngay cách để trở nên tự tin theo lời khuyên của các chuyên gia Harvard Ở ĐÂY

Kiểm soát cảm xúc là điều không hề dễ dàng, nhưng một khi rèn luyện được kỹ năng này, cuộc sống của chúng ta sẽ trở nên tươi đẹp và hạnh phúc hơn.