Đa nhân cách và tâm thần phân liệt là hai căn bệnh vô cùng khác nhau nhưng lại bị nhầm lẫn bởi rất nhiều khán giả khi coi phim. Lưu ý: bài viết có spoil vài phim, cân nhắc trước khi xem.
Trước tiên để biết được sự khác nhau về hai căn bệnh này thì bạn đọc cần biêt được khái niệm về nó. Đa nhân cách hay còn được biết đến với tên gọi rối loạn nhân cách [Personality Disorders]. Đa nhân cách nằm trong tổ hợp các bệnh có liên quan đến hậu chấn thương tâm lý và biểu hiện rõ ràng nhất là sự tách rời nhận thức. Họ sẽ không thể nhớ mình đã làm gì trong khoảng thời gian bị tách rời nhận thức và cho rằng mình đang ngủ. Vì thế cụm từ Đa Nhân Cách còn có tên gọi chuyên ngành theo DSM-IV là Rối Loạn Tách Rời Nhận Thức [Dissociative Identity Disorder].
Đặc điểm chính của những người bị Đa Nhân Cách là họ thường xuyên bị mất trí nhớ về những sự kiện quan trọng diễn ra mà không thể giải thích được. Có rất nhiều lỗ hổng trong dòng ký ức của họ mà không cách nào họ có thể nhớ lại được và không thể nào biết được họ đã làm việc gì khi nhân cách khác của họ chiếm hữu ý thức.
Còn tâm thần phân liệt là một bệnh tâm thần nặng với các triệu chứng điển hình bao gồm: hoang tưởng, ảo thanh, rối loạn suy nghĩ. Ngoài ra còn có một số biểu hiện nhẹ hơn bao gồm: mất đi ý muốn làm việc, giảm sự biểu lộ tình cảm, cách ly xã hội và nhất là không nhận thức được tình trạng bệnh của mình. Những triệu chứng này điẽn ra lâu dài có thể khiến các hoạt động tinh thần bị giảm sút và nặng hơn là thay đổi hoàn toàn tính cách bệnh nhân. Thời gian bộc phát bệnh có thể ở lúc trẻ và kéo dài suốt đời.
Ta có thể thấy rõ ràng sự khác nhau giữa đa nhân cách và tâm thần phân liệt qua hai khái niệm ở trên. Hiểu đơn giản, tâm thần phần liệt thường sẽ xuất hiện ảo thanh, ảo giác và khiến người bệnh giảm sút đi chất lượng sống còn đa nhân cách là sự xuất hiện nhân cách hoàn toàn khác và bệnh nhân thường xuyên quên đi những hành động mình từng làm trong quá khứ.
Dưới đây là danh sách các phim tiêu biểu cho đa nhân cách.
Split [2017]
Bộ phimkinh dịSplit gần đây của đạo diễn M. Night Shyalaman là điển hình của căn bệnh đa nhân cách. Điều đặc biệt hơn là các nhân cách bên trong người của Kevin còn có thể nói chuyện được với nhau và biết được thời điểm nhân cách nào chiếm giữ thể xác của hắn. Nguyên nhân khiến hắn bộc lộ các nhân cách ra là để bảo vệ hắn khỏi những thay đổi của môi trường xung quanh sau sang chấn tâm lý vì bị người mẹ bạo hành trong suốt nhiều năm vào tuổi ấu thơ.
Psycho [1960]
Tác phẩm kinh điển này kể về tân sát nhân Norman Bates, chủ nhà nghỉ Bates. Anh vốn là một người hiền lành và hết mực hiếu thảo khi chăm sóc người mẹ tật nguyền, cay độc của mình. Mọi chuyện mới vỡ lẻ ra khi chính anh là người đã giả dạng mẹ mình và luôn cư xử như thế bà đang sống, nhân cách thứ hai của Norman chính là hình ảnh người mẹ đã khắc sâu vào trong tâm trí anh.
Indentity [2003]
Toàn bộ câu chuyện trong Indentity thực chất chỉ diễn ra trong đầu Malcolm. Tất cả các nhân cách trong cậu tụ họp lại với bối cảnh căn nhà trọ trong đêm giông đầy mưa bão với giới tính và tính cách hoàn toàn khác nhau. Trong số đó có một nhân cách tàn ác, kẻ sát nhân tìm cách giết chế những nhân cách còn lại.
Secret Window [2004]
Bộ phim được chuyển thể từ tiểu thuyết của ông hoàng Sephen King với diễn xuất của Johnny Depp. Câu chuyện xoay quay vụ án giết người với nghi phạm là nhà văn Mort Rainey. Bản thân anh liên tục bị nhân vật John Shooter tố cạo đạo văn nhưng thực tế, đó chính là một nhân cách khác của anh đã khiến anh giết người.
The Lord of The Rings [2001- 2003]
Bản thân bộ phim là tác phẩm sử thi thần thoại ấn tượng nhưng trong cả ba phần đều có sự góp mặt của nhân vật Gollum với biểu hiện điển hình của người bị tâm thần phân liệt. Trong cả ba phần phim ta sẽ thấy hắn liên tục nói chuyện qua lại giữa hai nhân cách Gollum và Smeagol trong hắn. Nguyên nhân chính khiến hắn trở nên như vậy là do sự đam mê cùng cực chiếc nhẫn quyền lực.
Những phim tiêu biểu cho tâm thần phân liệt
A Tale of Two Sisters [2003]- The Uninvted [2009]
Mở đầu phim là cảnh hai chị em Su -Mi và Su-Yeon trở về sau quá trình điều trị bệnh khi người mẹ của cả hai mất. Liên tiếp sau đó là những hiện tượng ma quái diễn ra đều liên quan đến cái chết của người mẹ. Hóa ra tất cả đều là những ảo ảnh diễn ra trong đầu của Su-mi vì sang chấn tâm lý sau cái chết của Su-Yeon cùng với mẹ cô. Tất cả đều do việc ngoại tình của người bố đã gây ra tai họa cho cả gia đình.
Fight Club [1999]
Một bộphim hành động rất nổi tiếng của đạo diễn David Fincher xoay quanh câu lạc bộ đánh nhau do Tyler Durden và một nhân viên bán bảo hiểm tạo nên. Nhưng thực chất, hai người này là một và nhân vật buôn xà phòng với tính cách phóng khoáng, mạo hiểm là do anh nghĩ ra trong đầu. Thực chất phim này được nhiều người xem là đa nhân cách có phần đúng vì bản thân Tyler đôi lúc không nhận thức được hành vi của mình nhưng người viết xếp nó vào nhóm tâm thần phân liệt vì nó có nhiều biểu hiện của căn bệnh này hơn. Đầu tiên là ảo thanh và ảo giác khi liên tục nhìn thấy một người đàn ông khác và trò chuyện cùng anh ta. Tiếp theo là việc Tyler nhận thực được rất nhiều hành động của mình chứ không bị mất trí nhớ và cho rằng do người khác làm. Tất cả đều là ảo ảnh của anh về một cái tôi khác của mình và biến nó thành hành động thực tế.
Shutter Island [2010]
Cũng giống với trường hợp của Fight Club, có rất nhiều người nhận định đây là bộ phim về đa nhân cách nhưng hoàn toàn không phải. Bản thân nhân vật Teddy Daniels sau cái chết của vợ và con gái mình đã gặp phải cú sốc rất lớn. Sang chấn tâm lý này đã khiến anh vô cùng đau khổ, và để quên đi sự thật đau đớn, anh đã tự tạo ra những ảo giác cho rằng một kẻ khác đã giết vợ mình thay vì anh và anh đang trên đường truy lùng kẻ sát nhân. Teddy hoàn toàn nhận thức được mọi việc nhưng chính anh cố tình không chấp nhận sự thật đó và tạo ra những ảo ảnh nhằm trốn tránh nó