Trong thế giới động vật, hiếm có loài vật nào mà con cái “chuyên quyền” như ở thằn lằn sườn đốm: Chúng lựa chọn bạn đời, quyết định địa điểm sống và thậm chí còn định đoạt giới tính cho con. Hầu như tất cả mọi công đoạn trong chu kỳ kết đôi và sinh sản của loài thằn lằn nhỏ này đều do con cái điều khiển.
|
Thằn lằn sườn đốm. |
Thằn lằn sườn đốm là loài thằn lằn phổ biến nhất ở vùng tây Mỹ. Chúng sống trên các bãi đá phân bố từ vùng Rocky Moutains ở Canada tới bán đảo Baja ở Mexico. Loài động vật này khá nhỏ, con cái dài khoảng 6 cm, con đực còn bé hơn, chỉ bằng nửa như thế. Tuy vậy, chúng vẫn khiến các nhà khoa học phải kinh ngạc về cách thức chọn bạn đời và sinh sản phức tạp của mình.
Thông thường, con cái chọn lấy một “chàng” làm “bạn trăm năm”, và đó là những con đực to cao, sống trên một tảng đá lớn, tại những địa điểm tốt nhất. Tuy nhiên, trong trường hợp phải lựa chọn giữa hai khả năng: con đực lớn - bãi đá nhỏ, hay con đực nhỏ - bãi đá lớn, các "cô" sẽ không ngần ngại chọn phương án hai, là nơi nó được đảm bảo một cuộc sống "tiện nghi" hơn, tuy rằng có thiệt thòi chút ít về kích cỡ của bạn đời.
Nhưng đó vẫn chưa phải là sự lựa chọn cuối cùng. Các nhà nghiên cứu phát hiện thấy thằn lằn cái không chịu bằng lòng với anh chàng bé nhỏ này, mà còn “đi hoang” đến 5-6 lần nữa trong kỳ sinh sản. Tuy nhiên, nó chưa vội cho trứng thụ tinh ngay, mà giữ tinh trùng của tất cả các con đực trong một cái hốc đặc biệt trên cơ thể, gọi là spermatheca. Tiếp đó, thằn lằn cái sử dụng tinh trùng của những “chàng” cao lớn để tạo ra con đực, và tinh trùng của những chàng nhỏ hơn để tạo ra con cái.
Nhà nghiên cứu Ryan Calsbeek, tại Viện Môi trường, Đại học California ở Los Angeles [Mỹ], một đồng tác giả của nghiên cứu, nhận xét: “Có thể ví những con thằn lằn cái này giống như một cô gái đa tình, khôn ngoan. Cô ấy cưới một người đàn ông giàu có, thấp và to bè, nhưng lại quan hệ với một gã 20 tuổi vạm vỡ khác để cho ra đời những đứa con trai khỏe mạnh. Kết quả là lũ con ấy vừa to khỏe, mà vẫn được sống trong nhà lầu và được học ở những trường tốt nhất”.
“Chúng tôi không hiểu bằng cách nào thằn lằn cái có thể làm được điều đó”, Calsbeek nói tiếp. Bà và cộng sự giả thuyết rằng cơ thể của thằn lằn cái đã tự động quyết định số phận cho tinh trùng, dựa vào nhiễm sắc thể giới tính của chúng, giống như ở người. Theo cơ chế này, một tinh trùng sẽ mang nhiễm sắc thể X hoặc Y, trong khi trứng luôn luôn mang nhiễm sắc thể X. Nếu trứng kết hợp với tinh trùng mang nhiễm sắc thể Y, một con đực được tạo ra. Còn nếu trứng kết hợp với tinh trùng mang nhiễm sắc thể X, con non sẽ là con cái.
B.H. [theo Nature]
Thằn lằn bóng đuôi dài, ưa sống ở những nơi khô ráo và thích phơi nắng, có tập tính bò sát thân và đuôi vào đất.
I - ĐỜI SỐNG
Thằn lằn bóng đuôi dài, ưa sống ở những nơi khô ráo và thích phơi nắng, có tập tính bò sát thân và đuôi vào đất. Chúng bắt mồi về ban ngày, chủ yếu là sâu bọ. Chúng thở bằng phổi. Trú đông trong các hang đất khô. Thằn lằn bóng đuôi dài vẫn còn là động vật biến nhiệt.
Thằn lằn đực có 2 cơ quan giao phối. Trứng được thụ tinh trong ống dẫn trứng cùa thằn lằn cái. Thằn lằn cái đẻ từ 5 - 10 trứng vào các hốc đất khô ráo. Trứng có vỏ dai và nhiều noãn hoàng. Thằn lằn mới nở đã biết đi tìm mồi [sự phát triển trực tiếp].
II - CẤU TẠO NGOÀI VÀ DI CHUYỂN
1. Cấu tạo ngoài
Than lằn bóng đuôi dài [hình 38.1] có bốn chi ngắn, yếu với năm ngón chân có vuốt. Da khô có vảy sừng bao bọc, cổ dài nên đầu có thể quay về các phía, mắt có mi cử động, màng nhĩ nằm ờ trong hốc tai ở hai bên đầu.
2. Di chuyển
Khi di chuyển thân và đuôi thằn lằn uốn mình liên tục. Sự co, duỗi của thân và đuôi với sự hỗ trợ của chi trước, chi sau [cả hai còn ngắn, yếu] vả vuốt sắc cùa chúng tác động vào đất làm con vật tiến lên phía trước.
Hình 38.2 minh hoạ động tác thân và đuôi của thằn lằn bò trên mặt đất ứng với thứ tự của chi trước và chi sau giống như người leo thang
Loigiaihay.com
Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Sinh lớp 7 - Xem ngay
Nêu đặc điểm sinh sản của thằn lằn
Các câu hỏi tương tự
Đặc điểm sinh sản của thằn lằn bóng đuôi dài
A. Thụ tinh ngoài
B. Thụ tinh trong
C. Phân chia cơ thể
D. Kí sinh qua nhiều vật chủ
Đặc điểm nào dưới đây đúng khi nói về sinh sản của thằn lằn bóng đuôi dài?
A. Thụ tinh trong, đẻ con.
B. Thụ tinh trong, đẻ trứng.
C. Con đực không có cơ quan giao phối chính thức.
D. Cả A, B, C đều không đúng.
Đáp án:
câu 1 :
- thụ tinh trong, trứng có vỏ dai, nhiều noãn hoàng, phát triển trực tiếp
câu 2:
- vì thằn lằn thụ tinh trong khiết tỉ lệ trứng gặp tinh trùng cao nên số lượng trứng ích
câu 3:
- trứng của thằn lằn dai giúp bảo vệ trứng khỏi tác nhân bên ngoài môi trường
câu 4:
- sự phát triển của thằn lằn không giống ếch đồng
Giải thích các bước giả
Đặc điểm sinh sản của thằn lằn bóng đuôi dài tiến hóa hơn ếch đồng ở chỗ:
- Quá trình sinh sản không còn phụ thuộc vào môi trường nước.
- Thụ tinh trong, đẻ ít trứng.
- Trứng có vỏ dai bảo vệ và giàu noãn hoàng.
- Phát triển trực tiếp không qua biến thái.