Một nắng hai sương là gì? Một nắng hai sương là thành ngữ hay tục ngữ? Đây là câu hỏi nhiều người thắc mắc, để giải đáp được mời các bạn tham khảo nội dung bài viết.
Bạn đang xem: Một nắng hai sương là thành ngữ hay tục ngữ?
1. Một nắng hai sương là gì?
Một nắng hai sương: nói về sự chịu đựng gian khổ làm việc từ sáng sớm đến chiều tối của những người làm nghề nông.
2. Một nắng hai sương là thành ngữ hay tục ngữ?
Thành ngữ không nêu lên một nhận xét, một kinh nghiệm sống, một bài học luân lý hay một sự phê phán nào cả nên nó thường mang chức năng thẩm mỹ chứ không có chức năng nhận thức và chức năng giáo dục
Câu này có ý nghĩa sự chịu đựng gian khổ từ sáng sớm đến chiều tối. Nó không đem lại bài học hay một sự nhận xét , phê phán về một vấn đề nàoMột nắng hai sương là thành ngữnó là thành ngữ
Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục Tài liệu của LuatTreEm.
Đăng bởi: Blog LuatTreEm
Chuyên mục: Hỏi Đáp
Cách dùng thành ngữ ‘Một nắng hai sương’ trong đời sống như thế nào?
[VOH] - Trong kho tàng tục ngữ Việt Nam,“một nắng hai sương” nói về sự tần tảo, dầm mưa dãi nắng của người nông dân ngoài đồng ruộng.
Trong văn học, thơ ca, chắc hẳn ai cũng đã không ít lần bắt gặp cụm từ “Một nắng hai sương”. Thế nhưng, liệu bạn đã biết rõ ý nghĩa của thành ngữ này, và tại sao lại dùng “một nắng” và “hai sương” hay chưa?
“Một nắng hai sương” nghĩa là gì?1. “Một nắng hai sương” nghĩa là gì?
Hiểu nôm na, thành ngữ “một nắng hai sương” ám chỉ việc những người làm nghề nông luôn làm lụng vất vả, dầm mưa dãi nắng suốt một ngày trời! Tuy nhiên, khi giải nghĩa từ “nắng” và “sương” trong câu thành ngữ, người ta chia thành 2 luồng ý kiến khác nhau.
Ý kiến 1:
Đây là thành ngữ nói đến thời gian làm việc kéo dài từ sáng sớm trời còn sương đến tối muộn khi trời đã sương đã xuống. Trong câu thành ngữ “Một nắng hai sương” có 2 vế, “Một nắng” chỉ ánh nắng kéo dài nguyên một ngày [nguyên 1 ngày nắng]. Trong khi đó, “hai sương” chỉ sương tối và sương sáng sớm.
Tại sao lại vận dụng yếu tố thời gian [nắng và sương] vào câu thành ngữ trên?
Từ lâu, sương và nắng là những yếu tố tự nhiên giúp người làm nông trong kinh nghiệm phơi lúa, lạc, đỗ như: Đến mùa gặt lúa xong thì phải "phơi hai sương ba nắng", tức là khi đã đổ trải lúa ra đệm phơi thì chiều tối người ta sẽ túm đậy lại tại chỗ để mai phơi tiếp. Muốn phơi ba nắng thì lúa phải để ngoài trời 2 đêm [hai sương].
Qua đó, các yếu tố nắng, sương tượng trưng cho sự vất vả, gian truân của con người. Việc miêu tả về sự gắt gao của nắng, sự vắng lạnh của sương kéo dài liên tục trong 1 ngày cũng tượng trưng cho sự chịu đựng, lặng lẽ triền miên từ sáng sớm đến chiều tối của người làm nông.
Ý kiến 2:
Câu tục ngữ “Một nắng hai sương” sử dụng cấu trúc “một A hai B”. Trong đó, hai trạng thái A và B sẽ luân phiên cho nhau nên có thể xem đây là loại thành ngữ được cấu tạo theo quy tắc đối và điệp.
Trong văn học Việt Nam, chúng ta thường bắt gặp những câu tục ngữ, thành ngữ sử dụng cấu trúc “một A hai B” như:
- Một vừa hai phải: Không vừa thì cũng phải [luôn ở mức độ vừa phải]
- Một sống hai chết: Nói lên sự quyết liệt, không sống thì chết
- Một ngày vãi chài hai ngày phơi lưới: Tần suất làm việc thất thường, gián đoạn, nói lên tính kiên trì trong lao động.
Trong câu “Một nắng hai sương”, thứ tự thời gian nhắc đến diễn ra theo trình tự “một nắng” rồi đến “hai sương”, tạo cho người đọc cảm giác nhiều và liên tục. Đặc biệt các từ chỉ số lượng một, hai có tác dụng nhấn mạnh mức độ và luân phiên cho nhau. Từ đó, “một nắng hai sương” nói đến việc “không gặp nắng thì lại gặp sương”, hay “hết nắng rồi lại đến sương”, miêu tả rất hợp lý về sự lam lũ, nhọc nhằn sớm hôm.
Theo cách hiểu này thành ngữ một nắng hai sương có thể được sử dụng linh hoạt dưới những dạng thức biến thể khác nhau như hai sương một nắng, một sương hai nắng. Nhưng chung quy đều nói đến sự gian truân, vất vả của người nông dân. Câu thành ngữ như muốn nhắc nhở chúng ta nên biết ơn đến những người lao động đã cực khổ ngày đêm để tạo ra những sản phẩm, lương thực phục vụ cộng đồng.
Xem thêm: Tổng hợp 58 câu tục ngữ ca dao về lao động sản xuất
2. Cách dùng thành ngữ một nắng hai sương
Bạn có thể đặt câu với thành ngữ một nắng hai sương như sau:
- Thương thay những người nông dân lam lũ, một nắng hai sương, để làm ra những hạt gạo cho chúng ta.
- Để chăm lo từng cái ăn cái mặc, mẹ đã phải một nắng hai sương vì chúng con.
3. Những tục ngữ, thành ngữ, ca dao đồng nghĩa với “Một nắng hai sương”
Câu thành ngữ “Một nắng hai sương” ám chỉ sự gian nan, chịu đựng của những người làm nông. Trong kho tàng ca dao, tục ngữ Việt Nam, chúng ta cũng thường bắt gặp những câu nói mang ý nghĩa tương tự như:
- Tảo tần một nắng hai sương,
Nuôi con khôn lớn, trăm đường khó khăn. - Cổ cày vai bừa
- Chân lấm tay bùn
- Đói đầu gối phải bò
- Đầu tắt mặt tối
- Trèo lên chót vót ngọn gòn Thấy em gò má trắng, mặt tròn anh muốn hun Thân em chân lấm tay bùn
Mặt em khét nắng mà anh hun nỗi gì?
- Em tham nơi quần rộng áo dài Nên em phải vác hai vai hai cày Em về em lấy anh đây
Hai vai hai cày anh lại vác cho.
- Vì tằm, em phải chạy dâu
Vì chồng, em phải qua cầu đắng cay. - Cước thoáng con no, cước to con đói.
- Tối trời ngời cá.
Xem thêm: 40 câu tục ngữ về con người và xã hội được dùng hằng ngày
Vậy là bạn đã nắm rõ khái niệm “một nắng hai sương” là gì. Thành ngữ này khuyên nhủ chúng ta nên cảm thấy biết ơn và trân trọng hơn đối với công sức của những người lao động, từ đó cố gắng tạo nên nhiều giá trị có ích hơn cho đời.
Nguồn ảnh: Internet
Giải thích Thành ngữ - Tục ngữ
Đèo heo hút gió Con cà con kê Có công mài sắt, có ngày nên kim Chưa biết mèo nào cắn mỉu nào Chạy như cờ lông công Cạn tàu ráo máng Ăn ốc nói mò Sống để dạ chết mang theo Cà cuống chết đến đít còn cay Ba chìm bảy nổi Giàu vì bạn, sang vì vợ Chim sa cá lặn Cái tổ con chuồn chuồn Chờ được mạ, má đã sưng Bợm già mắc bẫy cò ke Bá Nha - [Chung] Tử Kỳ Bầu dục chấm mắm cáy Áo vải, cờ đào Ăn cơm nhà thổi tù và hàng tổng Áo gấm đi đêm Ăn cháo đái bát Chân nam đá chân chiêu Bóc ngắn cắn dài Lá lành đùm lá rách Cõng rắn cắn gà nhà Được voi đòi tiên Ăn vóc học hay Vụng chèo khéo chống Nhạt phấn phai hương Rau muống tháng 9 nhịn cho mẹ chồng Ếch ngồi đáy giếng Cú kêu cho ma ăn Ăn chay niệm phật nói lời từ bi Vàng thau lẫn lộn Năm tao bảy tuyết Chạy như cờ lông công Có nếp có tẻ Ba chìm bảy nổi Nước mắt cá sấu Tức nước vỡ bờ Thả mồi bắt bóng Chưa biết mèo nào cắn mỉu nào Tứ cố vô thân Trúc dẫu cháy đốt ngay vẫn thẳng Thua keo này bày keo khác Tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa Ướt như chuột lột Cú kêu cho ma ăn Bóng chim tăm cá Như nước đổ đầu vịt Kẻ tám lạng người nửa cân Trộm cắp như rươi Một nắng hai sương Mạt cưa mướp đắng Chó mái chim mồi Máu ghen Hoạn Thư Ma ăn cỗ Nói có sách, mách có chứng Xác như vờ, xơ như nhộng Len lét như rắn mùng năm Dốt có đuôi Nợ như chúa Chổm Tham bát bỏ mâm Tấc đất cắm dùi Hàng tôm hàng cá Lời ong tiếng ve Lệnh ông không bằng cồng bà Sơn cùng thủy tận Tha phương cầu thực Sống để dạ chết mang theo Rách như tổ đỉa Rước voi giày mả tổ Ba que xỏ lá Ba hồn bảy vía - Ba hồn chín vía Cáo mượn oai hùm Đi một ngày đàng, học một sàng khôn Đồng không mông quạnh Nói nhăng nói cuội Chết đứng như Từ Hải Đười ươi giữ ống Hồn xiêu phách lạc Nói toạc móng heo Quýt làm cam chịu Vừa ăn cướp vừa la làng Trướng rủ màn che Lo bò trắng răng Nát như tương Cửa Khổng sân Trình Sức dài vai rộng Tiền trảm hậu tấu Khôn cho người ta rái, dại cho người ta thương Bách phát bách trúng Ướt như chuột lột Chén tạc chén thù Ông chẳng bà chuộc Kín cổng cao tường Há miệng mắc quai Oan Thị Kính Lá mặt lá trái Há miệng chờ sung Gửi trứng cho ác Giàu làm kép hẹp làm đơn Được voi đòi tiên Đa nghi như Tào Tháo Dở dở ương ương Thoả chí tang bồng Cõng rắn cắn gà nhà Niêu cơm Thạch Sanh Như vợ chồng sam Gửi trứng cho ác Chết đuối vớ được cọc Chữ như gà bới Ốc không nổi mình ốc lại mang cọc cho rêu Ông Tơ bà Nguyệt Cốc mò cò xơi Mưa không khắp Một miệng thì kín, chín miệng thì hở Mất bò mới lo làm chuồng Lừa ưa nặng Một nghề thì sống đống nghề thì chết Mèo già hóa cáo Lươn ngắn lại chê chạch dài, thờn bơn méo miệng chê trai lệch mồm Tham thì thâm Như vợ chồng ngâu Qua cầu rút ván Xui nguyên giục bị Lấy thúng úp voi Chuồn chuồn đạp nước Hằng hà sa số Gan cóc tía Một mất mười ngờ Ruột để ngoài da Phúc họa khó lường Mũ ni che tai Giậu đổ bìm leo Chuột sa chĩnh gạo Bàn tay có ngón ngắn ngón dài Cá chậu chim lồng Đẽo cày giữa đường Yêu nên tốt, ghét nên xấu Quạ nào mà chẳng đen đầu Nằm gai nếm mật Chắp cánh liền cành Đứt đuôi con nòng nọc Gương vỡ lại lành Lưỡi không xương nhiều đường lắt léo Đồ Sở Khanh Của ít lòng nhiều Nước chảy chỗ trũng Cha truyền con nối Rồng đến nhà tôm Môi hở răng lạnh Muỗi đốt chân voi Học vẹt Văn hay chữ tốt Ngang như cua Nhanh như cắt Mỗi cây mỗi hoa Của người phúc ta Tương cà gia bản Thuốc đắng dã tật Cháy nhà mới ra mặt chuột Cá không ăn muối cá ươn Cá hóa rồng Cá chuối đắm đuối vì con Lá thắm chỉ hồng Bọ ngựa chống xe Ăn lông ở lỗ Bàn tay không che nổi mặt trời Ngựa quen đường cũ Tấc đất tấc vàng Lòng vả cũng như lòng sung Hồng nhan bạc mệnh Đẹp như Tiên Dốt hay nói chữ Công cha nghĩa mẹ Giật gấu vá vai Đất có thổ công, sông có hà bá Bán lợi mua danh Bán trời không văn tự Ăn mày đánh đổ cầu ao Ăn như rồng cuốn Ăn cơm chúa, múa tối ngày Ăn chay niệm phật Cháy nhà ra mặt chuột Đục nước béo cò Già đòn non nhẽSách “Thành ngữ tiếng Việt” của Nguyễn Lực, Lương Văn Đang giải thích thành ngữ một nắng hai sương là “sự chịu đựng gian khổ từ sáng sớm đến chiều tối”. Theo cách giải thích này, một số người đã luận giải thành ngữ này một cách sai lầm rằng, một nắng là ánh nắng suốt một ngày, còn hai sương là sương tối và sương sáng. Và, một nắng hai sương là làm lụng vất vả, nắng nôi suốt một ngày trời! Hình như ở thành ngữ một nắng hai sương không có sự hạn định thời gian một cách cụ thể [từ sáng đến tối]. Đặc biệt theo cách suy luận này thì sẽ biện minh như thế nào cho dạng thức một nắng hai sương?
Sự mâu thuẫn này hướng người ta tìm cách lý giải khác. Quả nhiên, trong tiếng Việt có một loại thành ngữ được cấu tạo theo quy tắc đối và điệp. Thành ngữ một nắng hai sương thuộc vào loại đó. Cấu trúc tổng quát của loại thuật ngữ này là một A hai B [trong đó A và B cùng một phạm trù ý nghĩa và cùng một từ loại]. Thí dụ: một vừa hai phải, một sống hai chết, một ngày vãi chài hai ngày phơi lưới... Thành ngữ một nắng hai sương cũng nằm trong quy tắc cấu tạo như vậy. Điều đáng chú ý là trong thành ngữ một nắng hai sương các yếu tố nắng, sương gợi lên sự vất vả gian truân, còn các yếu tố một, hai có tác dụng nhấn mạnh mức độ.
Trong sử dụng ngôn ngữ, thành ngữ một nắng hai sương có thể xuất hiện với những dạng thức biến thể như hai sương, một nắng, một sương hai nắng. Ở đây, sự nhắc lại ý về số lượng tạo ra cảm giác nhặt, nhiều, liên tục. Và, sự láy lại ý về sự gắt gao của nắng, sự vắng lạnh của sương gây ấn tượng về sự nhọc nhằn, vất vả, lặng lẽ triền miên, phải chịu đựng.
- ← Trộm cắp như rươi
- → Mạt cưa mướp đắng