Lực lượng Cảnh sát PCCC nỗ lực khống chế ngọn lửa của vụ cháy nổ tại một công ty hóa chất nằm trong Khu công nghiệp Long Bình, TP. Biên Hòa [Đồng Nai]. Ảnh: Lê Lâm
Nhiều công ty, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh thời gian qua đã phải đóng cửa do dịch bệnh. Khi tình hình lây nhiễm dịch dần được kiểm soát, các đơn vị sản xuất kinh doanh cũng đang dần hồi phục và hoạt động trở lại. Việc đánh giá rủi ro và kiểm soát cháy, nổ nhằm đảm bảo an toàn tại nơi làm việc lúc này trở nên đặc biệt cần thiết.
Chất nguy hiểm và môi trường dễ cháy, nổ
Với bất cứ doanh nghiệp nào, để có được các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, trước hết doanh nghiệp cần phải biết được những chất nào tại nơi làm việc có khả năng gây ra nguy cơ cháy, nổ. Chỉ khi xác định được đúng những chất nguy hiểm thì doanh nghiệp mới có thể đảm bảo có được các biện pháp kiểm soát rủi ro thích hợp.
Chất nguy hiểm là bất kỳ chất nào được sử dụng hoặc có mặt tại nơi làm việc, nếu không được kiểm soát đúng cách, có thể gây nguy hại cho con người do cháy, nổ hoặc sự cố tương tự, chẳng hạn như phản ứng hóa học không kiểm soát được. Các chất nguy hiểm có thể khiến sự an toàn của mọi người gặp rủi ro do cháy, nổ. Tại các nơi làm việc có thể tồn tại rất nhiều các chất nguy hiểm dễ gây cháy, nổ như: dung môi, sơn, vecni, khí dễ cháy, khí hóa lỏng, bụi từ các hoạt động gia công và chà nhám, và bụi từ thực phẩm…
Không phải tất cả các vật liệu có thể bắt lửa tại nơi làm việc đều là chất nguy hiểm nhưng nếu vật liệu đó làm gia tăng sự bùng phát của hỏa hoạn cũng được xếp vào loại chất nguy hiểm.
Môi trường dễ cháy, nổ là hỗn hợp của một chất hoặc các chất nguy hiểm [khí, sương mù, bụi hoặc hơi] với không khí, có khả năng bắt lửa hoặc nổ. Không phải lúc nào bầu không khí bùng nổ cũng dẫn đến nổ nhưng nếu nó bắt lửa thì ngọn lửa sẽ di chuyển nhanh chóng. Nếu điều này xảy ra trong một không gian hạn chế như trong nhà máy thì sự lan nhanh của ngọn lửa hoặc tăng áp suất cũng có thể gây ra nổ.
Đánh giá rủi ro cháy, nổ tại nơi làm việc
Tại nơi làm việc nếu có chất nguy hiểm hoặc có khả năng xuất hiện các nguy cơ thì các doanh nghiệp cần phải đánh giá nguy cơ gây hại có thể xảy ra trong trường hợp cháy, nổ.
Trước hết, doanh nghiệp cần phải xác định các dấu hiệu có nguy cơ cháy, nổ như:
1. Sự có mặt của các chất nguy hiểm tại nơi làm việc hoặc các chất nguy hiểm có thể hình thành trong quá trình làm việc.
2. Các nguồn gây cháy tiềm ẩn của các chất nguy hiểm.
3. Các hoạt động công việc liên quan đến các chất nguy hiểm.
4. Sự hình thành và mức độ có thể có của nổ khí.
5. Quy mô của các tác động dự kiến từ cháy, nổ.
Tiếp đến, doanh nghiệp cần đánh giá đối tượng chịu tác động nếu việc cháy, nổ xảy ra. Cần phải xác định được những người có nguy cơ gặp rủi ro do cháy, nổ hoặc phải chịu các tác động và bị tổn hại nếu xảy ra sự cố cháy, nổ.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần phải đánh giá rủi ro và các biện pháp phòng ngừa đang áp dụng tại nơi làm việc. Cần xác định xem các biện pháp đã thực hiện có đủ để loại bỏ hoặc giảm rủi ro từ các chất nguy hiểm có thể gây ra cháy, nổ một cách hợp lý hay không. Cần tính đến phương án thay thế chất nguy hiểm bằng một chất không nguy hiểm hoặc ít nguy hiểm hơn nhằm hạn chế quy mô và mức độ của sự cố khi có cháy, nổ xảy ra.
Khi đánh giá rủi ro, doanh nghiệp cần ghi chép lại những phát hiện liên quan đến vị trí, phạm vi của các chất nguy hiểm và phân loại chúng theo khu vực. Trên cơ sở đó, doanh nghiệp sẽ có được các thông tin để đưa ra các hướng dẫn và triển khai các hoạt động đào tạo phù hợp. Từ các thông tin đã đánh giá, doanh nghiệp cũng có thể đưa ra được các biện pháp nhằm đối phó với tai nạn, sự cố và trường hợp khẩn cấp khi xảy ra.
Khi doanh nghiệp có những thay đổi tại nơi làm việc như thay đổi các chất nguy hiểm hiện có, thay đổi số lượng các chất nguy hiểm hoặc quy trình làm việc thì cũng cần đánh giá lại rủi ro, nhất là khi có những sự cố suýt xảy ra để xác định xem các biện pháp đang áp dụng đã phù hợp hay chưa. Nhìn chung, việc đánh giá rủi ro cần được thực hiện thường xuyên và cập nhật.
Một số biện pháp đảm bảo an toàn cháy, nổ
Để đảm bảo an toàn cháy, nổ tại nơi làm việc, các doanh nghiệp có thể áp dụng các biện pháp như:
Thay thế nhằm loại bỏ các chất nguy hiểm: Biện pháp tốt nhất trong đảm bảo an toàn cháy, nổ là thay thế chất nguy hiểm bằng các chất khác không nguy hiểm hoặc một chất ít nguy hiểm hơn. Doanh nghiệp cũng có thể thay đổi và thiết kế một quy trình mới ít có nguy cơ hơn so với quy trình đang áp dụng. Trên thực tế, việc thay thế là điều không hề đơn giản. Các chất nguy hiểm mà doanh nghiệp thường lưu trữ chính là nguyên liệu hoặc nhiên liệu phục vụ cho hoạt động sản xuất nên thường khó có thể loại bỏ hoặc giảm số lượng.
Kiểm soát rủi ro cháy nổ: Trong trường hợp không thể thay thế, tức là không thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro, doanh nghiệp nên thực hiện các biện pháp kiểm soát rủi ro như giảm lưu trữ số lượng các chất nguy hiểm đến mức tối thiểu. Cần ưu tiên xây dựng quy trình sản xuất sao cho tránh hoặc giảm thiểu việc phát sinh các nguy cơ cháy, nổ.
Tại nơi làm việc, doanh nghiệp cần quản lý chặt chẽ các nguồn phát sinh cháy như ngọn lửa, nguồn nhiệt, việc sử dụng các thiết bị đốt nóng, các hoạt động sửa chữa, thi công, hàn cắt… gây phát sinh ngọn lửa, nguồn nhiệt. Không để các vật dụng nguy hiểm gần hoặc dễ tiếp xúc với các nguồn tạo lửa.
Bên cạnh đó, cần phải bố trí nơi làm việc thông thoáng, không để môi trường làm việc trở thành môi trường dễ nổ; sắp xếp hàng hóa gọn gàng, bảo đảm khoảng cách lối đi, lối thoát hiểm; kiểm tra và khắc phục kịp thời các trang thiết bị báo cháy, chữa cháy bị hư hỏng; giữ khoảng hở giữa các nhà xưởng để phòng chống cháy lan; kiểm tra, đấu, nối, lắp đặt đảm bảo an toàn đối với các thiết bị điện.
Các biện pháp giảm thiểu rủi ro: Bên cạnh việc áp dụng các biện pháp thay thế nhằm loại bỏ các chất nguy hiểm và kiểm soát rủi ro cháy, nổ, doanh nghiệp cũng cần áp dụng các biện pháp nhằm giảm thiểu rủi ro khi sự cố cháy, nổ xảy ra. Nhờ những thông tin có được từ đánh giá rủi ro, cần xây dựng và thực hiện các biện pháp giảm thiểu rủi ro sao cho phù hớp với tính chất và tình hình thực tế của công ty. Cần có các biện pháp ngăn chặn đám cháy và vụ nổ lây lan sang người khác, sang máy móc, thiết bị, các bộ phận khác của nơi làm việc.
Doanh nghiệp cũng cần xây dựng phương án sơ tán người lao động ra khỏi nơi nguy hiểm nhằm giảm thiểu đến mức tối thiểu số lượng người lao động phải tiếp xúc với đám cháy, giảm thiểu các thiệt hại về người và của cho doanh nghiệp khi xảy ra cháy, nổ. Cần trang bị đầy đủ các phương tiện chữa cháy tại chỗ theo quy định để có thể nhanh chóng và kịp thời dập tắt đám cháy khi phát sinh.
Các doanh nghiệp cần xây dựng, củng cố, kiện toàn lực lượng PCCC cơ sở; tổ chức huấn luyện, trang bị phương tiện đầy đủ cho lực lượng PCCC cơ sở; định kỳ kiểm tra, bảo dưỡng, bổ sung các phương tiện chữa cháy và nguồn nước chữa cháy, đảm bảo đủ khả năng thực hiện nhiệm vụ chữa cháy tại chỗ nếu có tình huống cháy, nổ xảy ra. Đồng thời, đẩy mạnh công tác kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính việc chấp hành các quy định về an toàn PCCC.
Tăng cường kiểm tra, giám sát PCCC của lực lượng Cảnh sát và Ban Quản lý Khu công nghiệp: Để đảm bảo an toàn PCCC tại khu công nghiệp, lực lượng Cảnh sát PCCC cần phối hợp tích cực với các cấp, các ngành, tuyên truyền, đẩy mạnh ý thức trách nhiệm của các chủ doanh nghiệp, người lao động trong khu công nghiệp thực hiện các quy định về phòng chống cháy, nổ nhằm giảm thiểu nguy cơ cháy, nổ, đảm bảo sản xuất an toàn, bền vững. Đẩy mạnh công tác kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính việc chấp hành các quy định về an toàn PCCC trong khu công nghiệp, kiên quyết đình chỉ hoạt động đối với các cơ sở nguy cơ cao về cháy, nổ nằm trong khu công nghiệp mà không đảm bảo các điều kiện về an toàn PCCC.
Tài liệu tham khảo:
1. Controlling fire and explosion risks in the workplace A brief guide to the Dangerous Substances and Explosive Atmospheres Regulations. www.hse.gov.uk/pubns/indg370.htm.
2. Dangerous Substances and Explosive Atmospheres Regulations 2002 S1 2002/2776 HMSO
3. Safe handling of combustible dusts: Precautions against explosions
4. Management of health and safety at work. Management of Health and Safety at Work Regulations 1999. Approved Code of Practice and guidance L21 HSE Books 2000 ISBN 978 0 7176 2488 1 www.hse.gov.uk/pubns/books/l21.htm
Đã có rất nhiều vụ cháy, nổ để lại hậu quả nặng nề về tài sản, con người. Nguyên nhân thì có nhiều, cả ...
Tại cấp cơ sở, công đoàn có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn vệ sinh lao động, trong đó có phòng ...
Các cấp Công đoàn cần đẩy mạnh các hoạt động đào tạo, tập huấn bồi dưỡng kiến thức về an toàn lao động, phòng chống ...