Có nên ăn thịt lợn gạo không vì sao

Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế vừa phát đi thông điệp về Bệnh sán dây lợn (lợn gạo) và các biện pháp phòng bệnh. Theo Cục Y tế dự phòng, bệnh sán dây/ ấu trùng sán dây lợn hay còn gọi là bệnh sán dải, sán dải heo phân bố ở nhiều nơi trên thế giới, việc mắc bệnh liên quan đến tập quán ăn uống, ăn thịt lợn chưa nấu chín. Ở Việt Nam, bệnh xuất hiện ở tất cả các vùng miền, các tỉnh thành.

Theo số liệu được báo cáo qua các nghiên cứu, qua các cơ sở điều trị đến nay có ít nhất 55 tỉnh, thành có ca bệnh sán dây/ấu trùng sán lợn.

Đối với người, tùy thuộc ăn hay nuốt phải trứng, hay nang ấu trùng có thể mắc các thể bệnh như sau:

Bệnh ấu trùng sán lợn: Người ăn phải trứng sán dây lợn nhiễm trong thức ăn, sau khi ăn hay nuốt phải trứng sán, trứng vào dạ dày, nở ra ấu trùng, đến ruột non, ấu trùng xuyên qua thành ống tiêu hóa vào máu và di chuyển đến ký sinh tại các cơ vân, não, mắt,… Trường hợp này là nhiễm từ môi trường bên ngoài cơ thể nên có thể thấy ít ấu trùng ở các mô.

Trong trường hợp người bệnh có sán trưởng thành trong ruột, khi đốt sán già rụng, có thể đốt sán bị trào ngược lên dạ dày do phản ứng của nhu động ruột, như vậy sẽ tương tự như ăn phải đốt sán mới, do đó số lượng ấu trùng sẽ rất lớn. Ấu trùng sán theo máu đến các cơ, mắt hay não của người và sẽ hóa nang.

Có nên ăn thịt lợn gạo không vì sao
Các ấu trùng hình hạt gạo trong thịt.

Tùy thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán mà có những biểu hiện khác nhau. Nếu nang sán nằm trong cơ sẽ thấy có những u nhỏ, chắc, kích thước khoảng 1 - 2 cm hoặc bằng hạt đỗ, hạt lạc, di động dễ, không ngứa, không đau, nằm ở vị trí cơ vân, không ở trên đường đi của hạch bạch huyết; nếu nang sán nằm trong não, người bệnh có thể bị động kinh, liệt tay, chân hay liệt nửa người, nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội; nếu nang sán nằm trong mắt có thể gây tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc mù.

Bệnh sán trưởng thành ở ruột: Người bệnh ăn phải thịt lợn sống hay chưa chín có chứa các nang sán (lợn gạo), khi đến dạ dày ấu trùng sán sẽ thoát nang và bám dính vào ruột non rồi phát triển thành sán dây trưởng thành.

Sán dây trưởng thành phát triển dần bằng cách nẩy chồi, sinh đốt mới từ cổ, tạo ra hàng ngàn đốt sán mới, mỗi đốt có khoảng 50.000 trứng, kéo dài chiều dài của sán trưởng thành lên tới 2 đến 12 mét, chúng ký sinh trong ruột non nhiều năm. Bệnh sán dây trưởng thành thường không biểu hiện triệu chứng rõ rệt như gây triệu chứng đau bụng, rối loạn tiêu hóa nhẹ.

Triệu chứng chủ yếu là người bệnh thường xuyên có những cảm giác khó chịu, bứt rứt, có những đốt sán tự rụng theo phân ra ngoài, đốt sán là những đoạn nhỏ, dẹt, trắng ngà như xơ mít, đầu sán phẳng, một số trường hợp phát hiện thấy có trứng sán trong phân.

Theo các chuyên gia y tế, hiện nay điều trị bệnh sán dây và ấu trùng sán dây lợn dựa theo nguyên tắc phải chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời ngay khi phát hiện có đốt sán để tránh bị bệnh ấu trùng sán lợn.

Việc điều trị bệnh ấu trùng sán dây lợn phải thực hiện ở cơ sở y tế với trang bị phương tiện cấp cứu và phải được theo dõi. Thuốc điều trị bệnh và ấu trùng bệnh sán dây lợn là Praziquantel, Niclosamide và Albendazole.

Có nên ăn thịt lợn gạo không vì sao
Mẫu sán dây thu hồi tại Phòng khám bệnh Chuyên khoa Ký sinh trùng, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng TP. HCM.

Phòng bệnh sán dây và ấu trùng sán dây lợn

Để chủ động phòng bệnh sán dây và ấu trùng sán dây lợn, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân:

- Không ăn các thực phẩm sống như thịt lợn, nem chua, thịt lợn tái (nguy cơ nhiễm sán dây trưởng thành), rau sống không đảm bảo vệ sinh (nguy cơ mắc bệnh ấu trùng sán lợn).

- Quản lý phân tươi, nhất là ở những vùng có người nhiễm sán dây lợn trưởng thành trong ruột. Sử dụng hố xí hợp vệ sinh, không nuôi lợn thả rông.

- Người có sán trưởng thành trong ruột phải được điều trị, không phóng uế bừa bãi.

- Quản lý chặt chẽ tiêu chuẩn vệ sinh các lò mổ lợn (heo).

Qua công tác giám sát, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng TP. HCM đã phát hiện ổ bệnh sán dây lợn (Taenia solium) từ những con lợn ở thôn Bù Gia Phúc I, xã Phú Nghĩa, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước. Sau đó phát hiện nhiều trường hợp người nhiễm bệnh sán dây lợn ở địa phương này và các xã lân cận.Sau khi xét nghiệm những con lợn nghi ngờ bị nhiễm ấu trùng sán dây lợn (lợn gạo), kết quả đã phát hiện thấy các mẫu thịt lợn bị nhiễm ấu trùng sán với mật độ rất cao (50 - 70 nang ấu trùng/kg thịt). Các bộ phận của lợn như cơ, não, lưỡi đều nhiễm nang ấu trùng.Khu vực điạ phương này có tập quán chăn nuôi lợn thả rông, chế biến thức ăn từ thịt lợn sống như làm nem chua, ăn thịt tái, sinh hoạt của người dân liên quan nhiều đến nhiễm bệnh từ thịt lợn chưa nấu chín. Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng TP. HCM đã thông báo cho y tế địa phương về tình trạng nói trên để phối hợp tổ chức phòng chống dịch bệnh cho nhân dân và đề nghị ngành y tế địa phương tăng cường công tác truyền thông cho người dân địa phương về các biện pháp phòng bệnh.

Đến nay việc theo dõi, phát hiện và điều trị cho những người nhiễm bệnh đang được tiếp tục tiến hành, đặc biệt tập trung vào các biện pháp tuyên truyền về vệ sinh ăn uống, vệ sinh môi trường.


Ăn đồ ăn nhiễm sán đã nấu chín sẽ không còn nguy hiểm

Sán lợn một loại bệnh đã tồn tại từ rất lâu với loài người, căn bệnh gần như đã bị lãng quên này, đã dậy sóng khi vào hồi tháng 2 phụ huynh của trường Mầm non Thanh Khương phát hiện thịt lợn trong bữa ăn của trẻ bị nhiễm sán.

Sự việc này, đã dần nóng lên khi mà một số trẻ bị sốt, được gia đình đưa đi điều trị và được chẩn đoán nhiễm sán. Đỉnh điểm vào ngày 15/3, rất nhiều phụ huynh ở Bắc Ninh đã đưa con ra Hà Nội để xét nghiệm do nghi ngờ con nhiễm giun sán.

Một trong những vấn đề được rất nhiều người quan tâm là khi ăn phải thịt lợn nhiễm sán thì có nhiễm bệnh hay không.

Trao đổi với bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa Nhiễm – Thần kinh khẳng định, nếu không may ăn phải thịt lợn nhiễm sán nếu như thịt đó được nấu sôi, chín thì sán trưởng thành và ấu trùng sán đều chết vào không gây hại.

Có nên ăn thịt lợn gạo không vì sao

Hình ảnh sán lợn trưởng thành, ảnh minh họa.

Các thử nghiệm đã được thực hiện ở nhiệt độ sôi từ 70 độ C trở lên giun, sán, ấu trùng sẽ chết. Đây cũng là cơ sở quan trọng để các nhà chuyên môn đưa ra khuyến cáo phải ăn chín, uống sôi để phòng bệnh về giun, sán.

Cũng theo bác sĩ Nguyễn Quang Thiều, Phó viện trưởng Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương, ngay cả thịt lợn bị ốm có nhiễm sán nhưng nấu ở nhiệt độ cao giun, sán sẽ bị tiêu diệt.

Nhưng khi ăn thịt lợn ốm, thịt lợn bẩn không nhiễm sán vẫn có nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe vì không đảm bảo về an toàn thực phẩm.

Thịt lợn nhiễm bẩn nguy hiểm khi nào?

Ăn thịt lợn lợn gạo, sán có chạy đi khắp cơ thể hay không? Đây là vấn đề mà rất nhiều phụ huynh có con tại Bắc Ninh đang quan tâm. Bác sĩ Lương Trường Sơn, Nguyên Phó Viện trưởng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng TP. Hồ Chí Minh cho hay ăn phải thịt lợn hay thực phẩm chưa nấu chín sẽ có nguy cơ nhiễm sán.

Ở đây sẽ nếu ăn phải sán lợn (trưởng thành, trứng sán, ấu trùng sán) sẽ xảy ra 3 tình huống:

Tình huống thứ nhất, thường gặp sán lợn là sẽ theo phân và được đào thải ra ngoài.

Tình huống hai, sán lợn lưu hành tại thống tiêu hóa mà gây bệnh tại chỗ.

Tình huống ba, nhiễm ấu trùng sẽ vào máu và đi khắp các cơ quan trong cơ thể, và có thể xâm nhập vào bất kỳ cơ quan nào của cơ thể, từ da cho cả ở não.

Hiện nay, vẫn chưa có tỷ lệ nghiên cứu sán vào cơ thể bao nhiêu đi ra ngoài, ở lại ruột và đi vào mạch máu, nhưng đi vào máu là rất hiếm và khi sán đi lạc chỗ thường sẽ có triệu chứng.

Đồng quan điểm với bác sĩ Sơn, bác sĩ Khanh cho hay: "Trong trường hợp ăn phải thịt lợn có sán lợn, nếu chưa nấu chín thì chắc chắn nhiễm bệnh. Giun sán khi vào cơ thể sẽ khu trú vào ruột tùy theo từng loại vòng đời của giun, sán, ấu trùng trong một khoảng thời gian nhất định từ 15-20 sẽ được thải ra ngoài.

Sán lợn nguy hiểm khi đi lạc chỗ như lên não, vào gan hoặc các cơ, trường hợp này rất hiểm xảy ra".

Theo các chuyên gian, nhiễm giun sán nói chung và sán lợn nói riêng không phải là bệnh cấp tính và không quá nguy hiểm. Bệnh hoàn toàn có thể phòng tránh được bằng cách ăn chín, uống sôi.

Bác sĩ Sơn chia sẻ thêm: "Rất mong phụ huynh có con em học ở Trường Mầm non Thanh Khương và các trường trên địa bàn huyện Thuận Thành (Bắc Ninh) đừng quá hoang mang.

Mong dư luận đừng quá giận dữ thái quá như vậy. Đặc biệt mong Bộ Giáo dục và Bộ Y tế sớm có câu trả lời trung thực, khách quan, chuyên nghiệp và khoa học về vấn đề này càng sớm càng tốt".