Tuyến giáp trạng là một tuyến nội tiết quan trọng vì nó sản sinh ra các chất có vai trò giúp điều hòa những hoạt động về tăng trưởng và phát triển của cơ thể. Khi chức năng của tuyến giáp bị rối loạn sẽ gây ra các bệnh như cường tuyến giáp trạng, suy tuyến giáp trạng, bướu lành tuyến giáp trạng và đặc biệt là bệnh ung thư tuyến giáp, một bệnh rất nguy hiểm. Dấu hiệu bệnh bướu cổ như thế nào? Biểu hiện điển hình của hầu hết các bệnh của tuyến giáp là có sự xuất hiện của một khối u lồi ra ở vùng cổ, thường được gọi là bướu cổ hay còn gọi là bướu giáp, thường gặp nhất và phổ biến nhất là bệnh bướu giáp đơn thuần, chiếm 80% trường hợp.
Nguyên nhân
Nguyên nhân dẫn đến bệnh bướu cổ chủ yếu do thiếu hụt iod trong cơ thể gây ra nhưng không phải cứ bổ sung đủ iod là bệnh sẽ khỏi. Bướu cổ là căn bệnh rất khó chữa trị vì tác nhân của nó liên quan đến hệ thần kinh và khi bình thường thì tuyến giáp sẽ hấp thu iode từ thực phẩm, từ chất dinh dưỡng. Do đó, khi tuyến giáp không nhận được đầy đủ lượng iod thì nó sẽ giảm sản sinh hoóc-môn cho nên để bù đắp cho việc sản xuất hoóc-môn, tuyến giáp phải tăng thêm kích thước làm cho tuyến giáp phình to ra và như thế là tạo thành bướu cổ.
– Rối loạn bẩm sinh, rối loạn này có tính chất gia đình.
– Do dùng thuốc và thức ăn, do dùng kéo dài một số loại thuốc như: muối lithi dùng trong chuyên khoa tâm thần, thuốc kháng giáp tổng hợp, thuốc có chứa iod như thuốc cản quang, thuốc trị hen, thuốc trị thấp khớp, thuốc chống loạn nhịp hoặc do ăn thức ăn có tác dụng ức chế tổng hợp hoóc-môn tuyến giáp như các loại rau họ cải, măng, khoai mì… Ngoài ra, những phụ nữ bị kích thích thần kinh trong thời kỳ phát triển hoặc có thai và cho con bú cũng dễ bị bướu cổ. Vì vậy, phương pháp tốt nhất để phòng ngừa vẫn là bổ sung đầy đủ lượng iod cho bữa ăn hàng ngày. Nếu đã có dấu hiệu tuyến giáp to ra, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được khám chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Yếu tố nguy cơ
– Một số chất hòa tan trong nước ở một số vùng núi có nhiều canxi, magiê, flor…, làm cho nước có độ cứng cao, gây ảnh hưởng đến sự tổng hợp hoóc-môn tuyến giáp và gây bướu cổ.
– Các thuốc có thể gây ức chế tập trung iod và ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp hoóc-môn tuyến giáp.
– Di truyền: trong một số trường hợp bệnh có tính chất gia đình, thường do rối loạn tổng hợp hoóc-môn tuyến giáp bẩm sinh. Bướu cổ thường kèm theo câm điếc, gọi là hội chứng Pendred do rối loạn hữu cơ hóa iod.
– Bệnh mạn tính: các bệnh viêm đại tràng mạn, tiêu chảy mạn, bệnh thận mạn tính… gây rối loạn hấp thu và thải trừ iod.
– Tuổi, trẻ em dễ bị bướu cổ hơn người lớn, đặc biệt là ở tuổi dậy thì vì lúc này nhu cầu hoóc-môn tuyến giáp ở ngoại vi rất cao.
– Giới, bướu cổ thường gặp ở nữ, nhất là ở tuổi dậy thì, khi có kinh, khi cho con bú vì lúc đó nhu cầu hoóc-môn tuyến giáp tăng và oestrogen ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa hoóc-môn tuyến giáp.
– Điều kiện sinh hoạt, nhà ở chật chội, vệ sinh kém, ăn uống thiếu thốn cũng là nguyên nhân thiếu iod và gây bướu cổ.
Bướu cổ hầu như không gây nên những triệu chứng cụ thể nào vì nó quá nhỏ để người bệnh có thể cảm nhận được mà thường chỉ được phát hiện qua các đợt kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc các xét nghiệm khác như chụp CT, siêu âm…
Khi bướu lớn, có thể nhận biết được qua hiện tượng cổ bị cứng và bành ra nhưng trong nhiều trường hợp, khi bướu mới phát sinh hoặc còn nhỏ thì hầu như không thể cảm nhận được. Tuy nhiên, có thể nhận biết sự có mặt của nó qua các biểu hiện:
– Cảm thấy đau cổ họng hoặc luôn cảm giác cổ họng bị vướng.
– Khó nuốt.
– Khó thở.
– Cảm thấy hồi hộp, có những cơn đau vùng tim thoáng qua, đổ mồ hôi nhiều, giảm cân hay có các biểu hiện của thừa hoóc-môn…
– Mệt hoặc căng thẳng, trí nhớ giảm sút, bị táo bón, da khô, cảm thấy lạnh…
Nếu có những biểu hiện này thì phải đến ngay bệnh viện để khám và làm các xét nghiệm chuyên sâu. Phần lớn các bướu này thuộc loại lành tính nhưng cũng không loại trừ nó là ung thư. Để có thể xác định là ung thư hay không thì cách duy nhất là sinh thiết để làm xét nghiệm giải phẫu bệnh và nguy cơ bướu là ung thu càng cao nếu có thêm các dấu hiệu:
– Có một bướu cứng, khác hoàn toàn với những u bướu trước đó.
– Bướu này sẽ phát triển theo từng tuần, từng tháng.
– Nó không di chuyển khi bạn sờ vào nó.
– Bướu phình to trong cổ.
– Giọng khàn khàn và rin rít.
Dù trong trường hợp nào khi có bướu cũng phải tới ngay bệnh viện để làm các xét nghiệm cần thiết để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Bệnh biếu cổ có nguy hiểm không? Những biến chứng của bệnh biếu cổ
Nếu bướu giáp nhỏ và không gây ảnh hưởng nào cho cơ thể hoặc thẩm mỹ thì người bệnh không quan tâm nhưng khi bướu giáp lớn sẽ gây khó thở hoặc khó nuốt và có thể có ho và khàn tiếng thì trở thành mối bận tâm của người bệnh. Bướu giáp là biểu hiện các bệnh khác của tuyến giáp chẳng hạn như suy giáp hoặc cường giáp và có thể liên quan với một số biểu hiện từ mệt mỏi, tăng cân đến giảm cân ngoài ý muốn, khó chịu và khó ngủ.
Bệnh bướu cổ và cách điều trị? Bướu cổ là bệnh dễ phát hiện nhưng điều trị rất tốn kém do đó để phòng ngừa bệnh bướu cổ, cần thực hiện các việc sau:
– Ăn các thức ăn giàu iod như cá, mắm tôm, nước mắm…, nhất là các thức ăn có nguồn gốc từ biển, dùng nước sạch, cải thiện điều kiện nhà ở, trồng cây phủ xanh đồi trọc chống xói mòn đất nhằm giúp giữ các yếu tố vi lượng trong đất, chữa trị kịp thời các bệnh về đường tiêu hóa và nhất là dùng thuốc hợp lý…
– Dùng muối iod là phương pháp phòng bệnh rất tốt.
Ngoài ra, có thể dùng các loại dầu iod theo chỉ định của bác sĩ để phòng bướu cổ đơn thuần.
BS. HỒ VĂN CƯNG
Bệnh bướu cổ hay còn gọi là sưng tuyến giáp là sự gia tăng về thể tích tuyến giáp do thiếu i ốt gây nên. Bệnh có thể phòng ngừa và ngăn chặn bằng cách cải thiện chế độ ăn uống hàng ngày. Bệnh nhân cần tăng cường tiêu thụ các thực phẩm chứa nhiều i ốt và các dưỡng chất cần thiết nhằm hỗ trợ điều trị kịp thời.
Ăn gì trị bướu cổ? Các bệnh nhân bướu cổ có thể kết hợp các thực phẩm dưới đây với các đơn thuốc do bác sĩ kê để việc điều trị bệnh nhẹ nhàng hơn.
1. Hải sản
Bướu cổ thường xảy ra khi cơ thể hấp thụ i ốt không đầy đủ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tuyến giáp, khiến thực quản, khí quản bị chèn ép, gây khó nuốt, khó thở cho bệnh nhân. Các chuyên gia khuyến cáo bệnh nhân bướu cổ cần tăng cường hấp thụ i ốt từ muối và các hải sản chứa hàm lượng i ốt cao như tôm, cua, sò, ngao, hải tảo… nhằm ngăn ngừa và đẩy lùi sự phát triển của bướu.
2. Ăn gì trị bướu cổ? Cá biển
Ăn gì trị bướu cổ? Một trong những nguyên nhân gây ra bướu cổ là suy dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu vitamin A, khiến chức năng tổng hợp hormone ở tuyến giáp bị rối loạn. Trong khi đó, các loại cá biển béo và nhiều dầu như cá thu, cá ngừ, cá hồi, cá trích, cá anchovy là những nguồn vitamin A dồi dào, rất có lợi cho bệnh nhân bướu cổ.
3. Củ quả có màu vàng và rau xanh sẫm
Cam quýt, cà rốt, khoai lang hay những loại quả, củ màu vàng rất giàu vitamin A, góp phần cải thiện được tình trạng bệnh bướu cổ mà không để lại tác dụng phụ. Các loại rau sẫm màu như rau diếp, cải xoong chứa nhiều vitamin và hoạt chất senevol, được bác sĩ khuyên dùng thường xuyên trong điều trị bướu cổ. Tốt nhất nên sử dụng trái cây tươi và rau củ đã luộc sơ.
Nên hạn chế chế biến thức ăn có nhiều tinh bột, đường trắng, đồ chiên xào nhiều dầu mỡ và các loại rau có màu trắng, ví dụ như bắp cải trắng.
4. Sữa chua, pho mát
Giải đáp thắc mắc ăn gì trị bướu cổ thì sữa chua, pho mát cũng như các sản phẩm khác từ sữa bò chứa hàm lượng cao i ốt, canxi, vitamin B và protein có ích cho người bướu cổ. Ngoài ra sữa chua cũng có tác dụng tích cực đối với đường tiêu hóa, giúp kích thích vị giác, cải thiện khẩu vị của bệnh nhân bướu cổ nếu bệnh nhân chán ăn do ảnh hưởng của bệnh.
5. Các loại đậu
Ăn gì trị bướu cổ? Nhiều loại đậu thông thường thực chất là nguồn cung cấp i ốt dồi dào như đậu tây, đậu xanh, đậu hà lan.. Ngoài ra, đậu còn chứa hàm lượng lớn chất xơ tốt cho cơ thể.
6. Khoai tây
Bướu cổ ăn gì? Ít người biết rằng khoai tây là một trong những loại rau củ chứa nhiều i ốt nhất. Chế biến khoai tây, bao gồm cả vỏ mang lại lượng i ốt cần thiết cho mỗi bữa ăn. Hãy lựa chọn kỹ khoai tây chưa mọc mầm và không bị ảnh hưởng bởi thuốc trừ sâu.
Một số lưu ý trong chế độ dinh của người bệnh bướu cổ
-
Trong chế độ dinh dưỡng của những người bệnh bướu cổ cần giàu năng lượng, giàu vitamin, đủ hydratcacbon và protein.
-
Tuyệt đối không ăn những loại thức ăn có tính kích thích, các loại rượu để không làm tăng thêm sự hưng phấn thần kinh của bệnh nhân.
-
Luôn giữ cho tình cảm được ổn định, lạc quan, tránh tình trạng buồn phiền giận dữ để không có phản ứng kích thích xấu, cho việc khôi phục sức khỏe.
-
Với những người mắc bệnh bướu cổ đơn thuần nên kiêng ăn các loại rau như cải xanh, củ cải, vì ăn những thứ rau này sẽ sinh ra muối sunfoxianat rồi chuyển hóa thành axit sunfoxyanic. Đây chính là chất làm to tuyến giáp trạng.
Ngoài giải đáp câu hỏi ăn gì trị bướu cổ thì bạn cũng cần lưu ý một điều là không nên ăn nhiều các loại quả như cam, quýt, táo, lê, nho, vì trong những hoa quả này có chứa chất flavon, sẽ bị vi khuẩn đường ruột phân giải thành axit ferulic và axit diglycerobenzoic, 2 loại axit này đều là những chất làm ức chế chức năng tuyến giáp trạng rất mạnh, làm cho bệnh bướu cổ nặng thêm.
Phòng tránh bướu cổ cho gia đình
Nói đến bướu cổ người ta nghĩ ngay đến nguyên nhân hàng đầu chính là tình trạng thiếu i-ốt trong khẩu phần ăn hàng ngày. Vì sao thiếu iot bị bướu cổ? Khi cơ thể bị thiếu Iot dài ngày nó sẽ kích thích tuyến giáp trạng tiết quá nhiều, kích thích tổ chức tuyến giáp trạng tăng sinh, nên dẫn tới tuyến giáp sưng to. Ở giai đoạn cuối, tế bào tuyến giáp phì đại, có thể xuất huyết hoặc vôi hóa hay phát sinh hoại tử.
Ăn gì trị bướu cổ? Các chuyên gia khuyến cáo để không bị mắc bệnh bướu cổ và các rối loạn do thiếu i-ốt, toàn bộ người dân, các gia đình, đặc biệt là trẻ em và phụ nữ cần tích cực bổ sung đủ i-ốt trong dinh dưỡng hàng ngày.
Mọi người ưa dùng hạt nêm thay cho muối trong chế biến thức ăn để làm tăng khẩu vị món ăn, nhưng hiện nay các bà nội trợ được khuyến cáo dùng Iot trong chế độ ăn hàng ngày vừa tăng khẩu vị cho món ăn vừa phòng bệnh bướu cổ một cách hiệu quả.
Tuy nhiên, để phòng chống bướu cổ và các các rối loạn do thiếu hụt i-ốt gây ra, các bà nội trợ vẫn có thể lựa chọn hạt nêm có bổ sung i-ốt.
Hoàng Dương